Giáo án và PPT ngữ văn 9 kết nối bài 1: Chuyện người con gái Nam Xương

VĂN BẢN: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS:

- Nêu hiểu biết về vị thế của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến.

- Chia sẻ ấn tượng về một tác phẩm viết về người phụ nữ.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

PHẤN I: TÌM HIỂU TÁC GIẢ VÀ TRUYỆN TRUYỀN KỲ

Hoạt động 1. Tác giả Nguyễn Dữ

GV hỏi một số học sinh trả lời: Em hãy tìm hiểu một số thông tin về tác giả Nguyễn Dữ.

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyễn Dữ quê ở Hải Dương, sống vào thế kỉ XVI.

- Truyền kì mạn lục là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ, viết bằng chữ Hán.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về truyện truyền kỳ

GV yêu cầu trao đổi và trả lời: Nêu thể loại Chuyện người con gái Nam Xương? Tìm hiểu vị trí của tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương.

Sản phẩm dự kiến:

- Khi đọc truyện truyền kì, cần tóm tắt truyện, xác định không gian, thời gian trong truyện, tìm hiểu các nhân vật, chỉ ra và nêu tác dụng của các chi tiết kì ảo, nêu chủ đề của truyện, ...

PHẦN II: TÌM HIỂU VĂN BẢN

Hoạt động 1. Cốt truyện

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận: Em hãy trình bày cốt truyện và nêu bố cục của tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương”.

Sản phẩm dự kiến:

Vũ Nương, một người vợ đức hạnh, bị chồng Trương Sinh nghi oan phản bội do lời ngây thơ của con trai. Uất ức, nàng tự vẫn ở sông Hoàng Giang và được Linh Phi cứu làm cung nữ dưới thủy cung. Sau này, Trương Sinh hiểu ra nỗi oan, lập đàn giải oan theo lời nhắn của Vũ Nương qua Phan Lang. Vũ Nương hiện về từ biệt rồi biến mất mãi mãi.

Hoạt động 2. Ngôi kể

GV đưa ra câu hỏi: Nêu vai trò của người kể chuyện trong việc khắc họa nhân vật.

Sản phẩm dự kiến:

Chuyện được kể theo ngôi kể thứ 3

Hoạt động 3. Tìm hiểu nhân vật Vũ Nương và nguyên nhân dẫn đến bi kịch của nàng

GV yêu cầu trao đổi với bạn cùng bàn và thống nhất câu trả lời: Nỗi đau đớn của nhân vật Vũ Nương được thể hiện như thế nào? Hãy phân tích lời than của nhân vật Vũ Nương trước khi gieo mình xuống sông để làm rõ điều này.

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu nhân vật Vũ Nương

- Nhân vật Vũ Nương được giới thiệu: tính đã thuỳ mị, nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp.

- Trong cuộc sống vợ chồng: luôn giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà.

- Khi xa chồng, Vũ Nương là người vợ thuỷ chung, người con dâu hiếu thảo. Lời trăng trối của bà mẹ chồng đã thể hiện sự ghi nhận nhân cách và công lao của nàng đối với gia đình nhà chồng.

- Khi bị chồng nghi oan, Vũ Nương có ba lời thoại:

+ Lời thoại 1: Phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình, khẳng định sự thuỷ chung, trong trắng > Nàng hết lòng tìm cách hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ tan vỡ.

+ Lời thoại 2: Nỗi đau đớn, thất vọng khi bị đối xử bất công.

+ Lời thoại 3: Lời than, cũng là lời nguyền mà Vũ Nương nói với thần sông để giãi bày nỗi niềm trước khi tự vẫn.

=> Nhận xét: Vũ Nương là người phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục, đảm đang,

nhưng lại rơi vào bi kịch.

=> Lời người kể chuyện bộc lộ niềm cảm thông, thương xót cho Vũ Nương cũng như thân phận người phụ nữ trong xã hội lúc bấy giờ.

Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Vũ Nương

Nguyên nhân trực tiếp và nguyên nhân sâu xa:

- Câu nói ngây thơ của bé Đản.

- Chiếc bóng trên tường (Vũ Nương thường chỉ vào bóng của mình trên tường và bảo với con rằng đó là cha nó).

- Tính đa nghi và ghen tuông thái quá của Trương Sinh.

- Cuộc hôn nhân không bình đẳng.

- Chiến tranh khiến gia đình li tán.

- Tình trạng nam quyền của xã hội phong kiến.

=> Tính đa nghi, ghen tuông của Trương Sinh là nguyên nhân cơ bản đẩy Vũ Nương vào thế cùng đường, không còn cách nào khác ngoài việc tự vẫn.

Hoạt động 4. Tìm hiểu yếu tố kì ảo và lời bình của tác giả

GV mời HS xung phong trả lời câu hỏi và cho HS nhận xét lẫn nhau: Hãy tìm hiểu và trình bày lời bình của tác giả

Sản phẩm dự kiến:

Yếu tố kì ảo

- Những yếu tố kì ảo trong tác phẩm: Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa; Phan Lang lạc vào động rùa của Linh Phi, được đãi tiệc yến và gặp Vũ Nương, được sứ giả của Linh Phi rẽ nước đưa về dương thế; hình ảnh Vũ Nương hiện ra sau khi Trương Sinh lập đàn giải oan; bóng Vũ Nương mờ nhạt dần và biến mất.

- Cách thức sử dụng những yếu tố kì ảo trong tác phẩm: Các yếu tố kì ảo được sử dụng đan xen với yếu tố thực về địa danh (bến đò Hoàng Giang, ải Chi Lăng), thời điểm lịch sử (cuối đời Khai Đại nhà Hồ), sự kiện lịch sử (quân Minh xâm lược nước ta, nhiều người chạy trốn ra ngoài bể, rồi bị đắm thuyền), ...

- Ý nghĩa của những yếu tố kì ảo:

+ Tô đậm, làm hoàn chỉnh thêm nét đẹp của nhân vật Vũ Nương: dù ở thế giới khác vẫn nặng tình với cuộc đời, khao khát được phục hồi danh dự. Khát vọng được giải oan là nỗi niềm đau đáu trong lòng nàng.

+ Làm câu chuyện trở nên lung linh, kì ảo, hấp dẫn, lôi cuốn hơn.

+ Tạo nên một kết thúc phần nào có hậu cho tác phẩm, thể hiện ước mơ của nhân dân về sự công bằng trong cuộc đời: người tốt dù có trải qua bao oan khuất, dập vùi cuối cùng sẽ được minh oan. Tuy nhiên, kết thúc đó vẫn để lại sự xót xa, tiếc nuối vì tất cả chỉ là ảo ảnh mà thôi.

Lời bình của tác giả

- Lời bình nhấn mạnh ranh giới mơ hồ, khó rạch ròi, minh bạch giữa sự thật và giả dối ở đời.

- Lời bình phê phán những người đàn ông gia trưởng đã đẩy người phụ nữ vào đường cùng

PHẦN III: TỔNG KẾT

Hoạt động. Tìm hiểu chủ đề và đặc điểm của truyện truyền kì

GV yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: Tìm hiểu và nêu chủ đề và đặc điểm của truyện truyền kì

Sản phẩm dự kiến:

- Chủ đề: Thể hiện bi kịch tan vỡ hạnh phúc gia đình, qua đó phê phán xã hội phong kiến, đồng thời bày tỏ niềm thương cảm sâu sắc đối với sự bất hạnh của người phụ nữ.

- Đặc điểm của truyện truyền kì được thể hiện trong tác phẩm: cốt truyện được tổ chức theo trình tự tuyến tính, có sự kết hợp giữa yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhận xét nào không phù hợp với Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ ?

A. Ghi chép tản mạn những điều kỳ lạ vẫn được lưu truyền.

B. Viết bằng chữ Hán, khai thác truyện cổ dân gian và các truyền thuyết lịch sử, dã sử của Việt Nam.

C. Nhân vật chính thường là người phụ nữ đức hạnh bị xô vào cảnh ngộ éo le, oan khuất hoặc những người trí thức bất mãn với thời cuộc.

D. Tác phẩm là những ghi chép tản mạn về thiên nhiên

Câu 2: Câu văn nào khái quát vẻ đẹp toàn diện của Vũ Nương trong văn bản Chuyện người con gái Nam Xương?

A. Vũ Thị Thiết, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thùy mị, nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp.

B. Nàng hết sức thuốc thang, lễ bái thần phật và lấy lời ngọt ngào khôn khéo khuyên lơn.

C. Nàng hết lời thương xót, phàm việc ma chay tế lễ, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ mình.

D. Thiếp vốn con kẻ khó, được nương tựa nhà giàu.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu chủ đề của tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương. Em có suy nghĩ gì về chủ đề đó?

Câu 2: Việc đan cài các yếu tố thực với các yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm mang lại hiệu quả nghệ thuật gì?