Giáo án và PPT Ngữ văn 9 kết nối Bài 1: Sơn Tinh - Thuỷ Tinh (trích, Nguyễn Nhược Pháp)

VĂN BẢN: SƠN TINH, THỦY TINH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS:

- Nhìn hình ảnh, đoán tên các nhân vật trong truyện truyền thuyết.

- GV dẫn dắt vào bài: Các nhân vật có phép thuật cao cường như Sơn Tinh, Thuỷ Tinh không chỉ xuất hiện trong truyện truyền thuyết mà còn được khắc hoạ trong một bài thơ hiện đại của Nguyễn Nhược Pháp.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

PHẤN I: TÌM HIỂU TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM

Hoạt động 1. Tác giả Nguyễn Nhược Pháp

GV đưa ra câu hỏi: Tìm hiểu một vài nét về tác giả Nguyễn Nhược Pháp?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả Nguyễn Nhược Pháp (1914 - 1938) quê ở Hà Nội. Sáng tác của ông thuộc nhiều thể loại, nổi bật nhất là thơ.

Hoạt động 2. Tác phẩm

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em hãy xác định bố cục và nội dung từng phần của văn bản.

Văn bản Sơn Tinh – Thủy Tinh thuộc thể loại gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Sơn Tinh - Thủy Tinh được đánh giá là một trong những bài thơ đặc sắc nhất của Nguyễn Nhược Pháp.

PHẦN II: TÌM HIỂU VĂN BẢN

Hoạt động 1.Tìm hiểu sự sáng tạo của nhà thơ từ truyện truyền thuyết thuyết “Sơn Tinh - Thủy Tinh”

GV giao nhiệm vụ tìm hiểu cho các nhóm: So sánh truyện truyền thuyết thuyết “Sơn Tinh - Thủy Tinh” với văn bản thơ?

Sản phẩm dự kiến:

- Giống nhau: Nhân vật và đặc điểm của các nhân vật (vua Hùng Vương, Mị Nương, Sơn Tinh, Thủy Tinh), các sự kiện chính (Vua Hùng kén rể, Sơn Tinh lấy được Mị Nương, Thuỷ Tinh giao tranh với Sơn Tinh hòng cướp lại Mị Nương) trong bài thơ được kể như trong truyền thuyết.

- Khác nhau:

+ Truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh kể bằng hình thức văn xuôi; tác phẩm của Nguyễn Nhược Pháp thuộc thể loại thơ, kể chuyện bằng thơ.

+ Bài thơ thể hiện phong cách riêng của nhà thơ.

Hoạt động 2. Tìm hiểu phần (I): Chân dung các nhân vật

GV yêu cầu trao đổi với bạn cùng bàn và thống nhất câu trả lời: Trình bày đặc điểm chân dung các nhân vật?

Sản phẩm dự kiến:

- Mị Nương: xinh như tiên, tóc xanh, viền má hây hây đỏ, miệng hé thắm như san hô, tay trắng nõn, hai chân nhỏ, bao người mê, ...

- Vua Hùng: nhìn con yêu quá, âu yếm nhìn con yêu, nghĩ lâu hơn bàn việc nước,...

- Sơn Tinh: lòng tơ vương, một mắt ở trán, phi bạch hổ trên cạn, cười “xin nàng đừng lo", vung tay niệm chú, ...

- Thuỷ Tinh: râu ria quăn xanh rì, bắt quyết, hô mây to nước cả, ...

> Cách khắc hoạ nhân vật của Nguyễn Nhược Pháp rất thú vị: nhân vật hiện ra sinh động, gần gũi trong hành động, lời nói, suy nghĩ, tâm trạng. Nhân vật được miêu tả theo hướng hiện đại hoá, ai cũng đáng yêu, dễ mến.

Hoạt động 3. Tìm hiểu phần (III): Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh

GV hỏi một số học sinh trả lời: Nêu các chi tiết miêu tả cảnh giao tranh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh được nhà thơ miêu tả trong bài. Phân tích một chi tiết khiến em có ấn tượng mạnh.

Sản phẩm dự kiến:

- Thuỷ Tinh: cưỡi lưng rồng hung hăng; cá voi quác mồm to muốn đớp, cá mập quẫy đuôi cuồng nhe răng, ...

- Sơn Tinh: tức khắc niệm chú, đất nẩy vù lên cao; đưa tay vẫy hùm, voi, báo; các con vật đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt; đạp long đất núi, gầm, xông xáo; cuộc chiến khiến cho máu vọt phì reo muôn ngấn hồng; quang cảnh xung quanh thì mây đen hăm hở bay mù mịt; sấm ran, sét động nổ loè xanh ...

> Cuộc giao tranh dữ dội được khắc họa rất sinh động.

> Nghệ thuật: sử dụng các yếu tố kì ảo với trí tưởng tượng bay bổng, phong phú, sáng tạo; biện pháp liệt kê, nhân hoá, từ ngữ biểu cảm, ...

Hoạt động 4. Cảm xúc, thái độ của nhà thơ

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận: Nêu thái độ và cảm xúc của nhà thơ gửi gắm qua văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

Nhà thơ thể hiện cái nhìn âu yếm, dí dỏm đối với các nhân vật: nhân vật nào cũng đáng yêu; vì yêu nên mới ghen tuông, giận dữ (Cũng bởi thần yêu nên khác thường).

Điều này tạo nên sự tươi mới, trẻ trung, thú vị của bài thơ.

PHẦN III. TỔNG KẾT

Hoạt động .Tổng kết tác phẩm

GV mời HS xung phong trả lời câu hỏi và cho HS nhận xét lẫn nhau: Tác giả đã khai thác những yếu tố nổi bật gì từ chất liệu văn học dân gian - truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh để đưa vào bài thơ?

Sản phẩm dự kiến:

Chuyện người con gái Nam Xương và Dế chọi là truyện truyền kì sử dụng các yếu tố hoang đường, kì ảo với những câu chuyện li kì. Sơn Tinh - Thủy Tinh là bài thơ kể lại một truyền thuyết với các yếu tố kì ảo được nhà thơ tưởng tượng, sáng tạo thêm.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Những chi tiết miêu tả ngoại hình của Mị Nương giúp em hình dung thế nào về nhân vật này?

A. Mị Nương là một người con gái xinh đẹp, đáng yêu.

B. Mị Nương là một người con gái trưởng thành, chín chắn.

C. Mị Nương là một người con gái sắc sảo, bản lĩnh.

D. Mị Nương là một người con gái mạnh mẽ, khỏe khoắn.

Câu 2: Vì sao Sơn Tinh được miêu tả là “có một mắt ở trán”?

A. Vì Sơn Tinh là thần nước, nên cần có năng lực quan sát tốt dưới nước.

B. Vì Sơn Tinh là thần núi, ở trên non cao, cần có cái nhìn bao quát rộng lớn.

C. Vì Sơn Tinh trong truyền thuyết có đặc điểm như vậy.

D. Vì để hình tượng Sơn Tinh mới lạ, độc đáo hơn.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nguyễn Nhược Pháp đã nhìn nhận trận chiến giữa Sơn Tinh, Thủy Tinh ở góc độ nào?

Câu 2: Tác giả đã khai thác những yếu tố nổi bật gì từ chất liệu văn học dân gian – truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh để đưa vào bài thơ?