Giáo án và PPT Sinh học 11 cánh diều Bài 19: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

BÀI 19. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức trò chơi tìm ô chữ, HS tham gia trả lời câu hỏi kiểm tra bài cũ và liên hệ kiến thức bài mới.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sự phát triển ở động vật.

Sản phẩm dự kiến:

1. Di truyền

- Hệ gene quy định đặc điểm sinh học đặc trưng cho loài.

- Hệ gene quy định hiệu quả chuyển đổi thức ăn; tốc độ, giới hạn và thời gian sinh trưởng, phát triển.

- Cơ chế điều khiển của hệ gene: các yếu tố phiên mã đặc hiệu → quyết định vị trí và thời điểm biểu hiện gene → điều khiển các quá trình sinh trưởng, phát triển ở động vật từ giai đoạn phôi thai.

2. Giới tính

- Ở từng thời kì, quá trình sinh trưởng, phát triển giữa giới đực và giới cái không giống nhau do có sự khác biệt về hormone.

- Sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng, phát triển cũng như thành phần các loại mô giữa giới đực và giới cái dẫn đến sự khác nhau khác nhau về kích thước. 

3. Hormone

Các hormone điều hòa sinh trưởng và phát triển của động vật bao gồm:

- Ở động vật không xương sống: juvenile, ecdysteroid.

- Ở động vật có xương sống: GH, thyroxine, testosterone, estrogen.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy nêu các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật.

Sản phẩm dự kiến:

- Chế độ dinh dưỡng: là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của động vật qua các giai đoạn.

- Điều kiện môi trường: bao gồm nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, hàm lượng O₂… ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất ở động vật.

- Tác nhân gây bệnh: những tác nhân có hại trong không khí hoặc thức ăn như virus, vi khuẩn, nấm, kí sinh trùng… gây bệnh cho động vật dẫn đến kìm hãm quá trình sinh trưởng và phát triển, thậm chí gây tử vong hàng loạt.

Hoạt động 3. Tìm hiểu ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển ở động vật vào thực tiễn

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Dựa trên hiểu biết về ảnh hưởng của nhân tố bên trong và bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển ở động vật, con người có những biện pháp nào giúp tăng năng suất vật nuôi?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác động đến nhân tố bên trong: di truyền, giới tính, hormone.

+ Di truyền: chọn lọc và cải tạo giống vật nuôi, tư vấn di truyền thai kì…

+ Giới tính: chọn lọc giới tính vật nuôi, thực hiện bình đẳng giới…

+ Hormone: sử dụng hormone để kích thích sinh trưởng ở vật nuôi hoặc trị liệu bằng hormone ở người… 

-  Tác động đến nhân tố bên ngoài:

+ Chế độ dinh dưỡng: chế độ dinh dưỡng hợp lí, bổ sung thêm vitamin, enzyme… đúng cách.

+ Điều kiện môi trường: kiểm soát điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm… cho chuồng trại vật nuôi; nâng cao đời sống vật chất, ổn định quy mô dân số ở người.

+ Tác nhân gây bệnh: vệ sinh chuồng trại, tiêm vaccine vật nuôi; bảo vệ môi trường, tiêm vaccine, luyện tập thể dục, thể thao đều đặn.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Gà trống sau khi bị thiến thường không có đặc điểm

A. phát triển mào và cựa, hình thành bộ lông sặc sỡ.

B. lớn nhanh, dễ béo.

C. mất bản năng sinh dục.

D. không biết gáy.

Câu 2: Để nuôi gà trống thịt người ta thường “thiến” (cắt bỏ tinh hoàn) chúng ở giai đoạn còn non nhằm mục đích

A. Ngăn chúng không đi theo con mái nhà hàng xóm

B. Không cho chúng đạp mái để gà mái đẻ nhiều trứng hơn

C. Giảm tiêu tốn thức ăn cho chúng

D. Làm cho chúng lớn nhanh và mập lên

Câu 3: Hoocmôn Testostêron do:

A. tuyến yên tiết ra

B. tuyến giáp tiết ra

C. buồng trứng tiết ra

D. tinh hoàn tiết ra

Câu 4: Thể vàng sản sinh ra hoocmôn

A. FSH       

B. LH

C. HCG       

D. Progesteron

Câu 5: Loại hoocmon nào sau đây liên quan đến bệnh bướu cổ?

A. Testosteron

B. Tiroxin 

C. Otrogen

D. Insualin

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao một số loài động vật phát triển nhanh hơn loài khác và những yếu tố gì ảnh hưởng đến sự khác biệt này?

Câu 2: Làm thế nào sự bất ổn về khí hậu có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của động vật?