Giáo án và PPT Sinh học 11 cánh diều Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật

BÀI 8. DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Thức ăn sau khi ăn vào sẽ được cơ thể người tiêu hóa, hấp thụ và sử dụng như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động I. Quá trình dinh dưỡng

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Quá trình dinh dưỡng là gì? Nêu những giai đoạn trong quá trình dinh dưỡng? Cho biết tác dụng của tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học thức ăn trong ống tiêu hóa?

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu hỏi thảo luận và phiếu học tập:

+ Quá trình dinh dưỡng là quá trình lấy chất dinh dưỡng cần thiết dưới dạng thức ăn và tổng hợp thành chất sống của cơ thể → Đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển.

Gồm 4 giai đoạn: lấy thức ăn, tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và đồng hóa các chất.

+ Tiêu hóa là quá trình biến đổi thức ăn chứa các chất dinh dưỡng có cấu tạo phức tạp thành các phân tử nhỏ, đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ được.

+ Tiêu hóa nội bào là quá trình biến đổi thức ăn bên trong tế bào.

Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa: tiêu hóa nội bào.

Ví dụ: trùng giày, trùng amip…

+ Tiêu hóa ngoại bào là quá trình biến đổi thức ăn bên ngoài tế bào.

Các hình thức tiêu hóa ngoại bào:

   - Túi tiêu hóa: thủy tức, sứa…

   - Ống tiêu hóa: người, giun đất…

+ Tiêu hóa cơ học: nghiền nhỏ thức ăn, trông với dịch tiêu hóa → dễ dàng dịch chuyển trong ống tiêu hóa.

+ Tiêu hóa hóa học: enzyme thủy phân các chất phức tạp thành các chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.

Dịch mật tiết ra ít làm giảm quá trình tiêu hóa, hấp thụ lipid và các vitamin hòa tan trong chất béo.

- Quá trình dinh dưỡng gồm: lấy thức ăn, tiêu hóa, hấp thụ và đồng hóa các chất.

- Tiêu hóa nội bào là quá trình biến đổi thức ăn bên trong tế bào. 

- Tiêu hóa ngoại bào là quá trình biến đổi thức ăn bên ngoài tế bào.

- Trong túi tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào và nội bào.

- Trong ống tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào.

Hoạt động II. Ứng dụng

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Cần áp dụng chế độ ăn uống như thế nào để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể? Giải thích? Nêu ví dụ? Ở người, để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần phải đa dạng thực phẩm trong chế độ ăn. Giải thích?

Sản phẩm dự kiến:

+ Cần có chế độ ăn đảm bảo đủ các loại chất dinh dưỡng và khối lượng mỗi chất dinh dưỡng mà cơ thể cần, đặc biệt là các chất dinh dưỡng thiết yếu.

VD: Chất khoáng tham gia cấu tạo tế bào, cân bằng nội môi, chuyển hóa…

+ Thức ăn là yếu tố ảnh hưởng rất mạnh lên sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

   - Mỗi lứa tuổi trẻ em có nhu cầu về chất dinh dưỡng khác nhau đảm bảo quá trình sinh trưởng và phát triển diễn ra bình thường → nếu thiếu hoặc ăn không đủ khối lượng các chất dinh dưỡng thì trẻ bị chậm lớn, dễ mắc bệnh.

   - Phụ nữ mang thai, ngoài nhu cầu chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần cung cấp thêm chất dinh dưỡng cho sự phát triển bình thường của thai nhi.

- Chế độ ăn uống khoa học là chế độ ăn uống cân đối, đủ chất và đủ lượng.

- Sử dụng thực phẩm sạch đảm bảo cho cơ thể khỏe mạnh, tránh mắc bệnh.

- Các bệnh về tiêu hóa do nhiều nguyên nhân khác nhau như ăn uống không đúng cách, chế độ ăn uống không cân đổi, ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh… Tùy từng loại bệnh mà có cách phòng tránh phù hợp.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng

A. từ thức ăn cho cơ thể.

B. và năng lượng cho cơ thể.

C. cho cơ thể.

D. có trong thức ăn thành các chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ được.

Câu 2: Ở động vật có ống tiêu hóa, thức ăn đi qua ống tiêu hóa được

A. biến đổi cơ học, trở thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu.

B. biến đổi cơ học và hóa học trở thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu.

C. biến đổi hóa học, trở thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu.

D. biến đổi cơ học, trở thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào mọi tế bào.

Câu 3: Bộ phận nào sau đây được xem là dạ dày chính thức của động vật nhai lại ?

A. Dạ cỏ

B. Dạ lá sách

C. Dạ tổ ong

D. Dạ múi khế

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Ở người, để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần phải đa dạng thực phẩm trong chế độ ăn. Giải thích

Câu 2: 

Tìm hiểu qua tài liệu, internet, đồng thời tìm gặp bác sĩ hoặc những người có chuyên môn về dinh dưỡng hỏi về các bệnh tiêu hoá phổ biến, các bệnh học đường liên quan đến dinh dưỡng, sau đó kẻ và hoàn thành các bảng vào vở theo mẫu sau: