Giáo án và PPT Sinh học 11 cánh diều Bài Ôn tập chủ đề 1

ÔN TẬP CHỦ ĐỀ 1

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học ở chủ đề 1, trả lời một số câu hỏi liên quan đến nội dung đã được học:

+ Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật có vai trò gì?

+ Thực vật và động vật trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng như thế nào?

HOẠT ĐỘNG ÔN TẬP

Hoạt động 1: Tóm tắt nội dung

GV chia lớp thành 3 nhóm dựa vào kiến thức đã học trong Chủ đề 1 và mục I trang 73 SGK thiết kế sơ đồ tư duy với nhiệm vụ như sau:

+ Nội dung 1: Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật.

+ Nội dung 2: Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở thực vật.

+ Nội dung 3: Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở động vật.

Sản phẩm dự kiến:

I. Tóm tắt nội dung

HS vận dụng kiến thức đã học kết hợp với sơ đồ tổng quát trang 73 để hoàn thành sơ đồ tư duy theo nhiệm vụ được giao.

Ví dụ:

Hoạt động 2: Hướng dẫn giải câu hỏi và bài tập

GV chia lớp thành các nhóm (mỗi nhóm 4 – 5 HS), tổ chức thi đua giữa các nhóm để làm bài tập mục II trang 74 SGK. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: Không nên để nhiều hoa tươi trong phòng ngủ vì hoa tươi vẫn duy trì quá trình hô hấp (lấy O₂ và thải CO₂) làm giảm hàm lượng O2 và tăng hàm lượng CO2 trong phòng ngủ đặc biệt là phòng ngủ đóng kín cửa. Điều này sẽ gây ngạt khí, ảnh hưởng đến tính mạng cho người ngủ trong phòng.

Câu 2: 

(1) Đúng. Nhiệt độ thấp trong ngăn mát của tủ lạnh làm giảm tốc độ hô hấp tế bào trong rau củ, nhờ đó, sẽ kéo dài được thời gian bảo quản rau củ.

(2) Sai. Khi ngâm rau củ trong nước vừa không làm giảm tốc độ hô hấp tế bào trong rau củ, vừa tạo điều kiện thúc đẩy quá trình phân hủy của vi sinh vật dẫn đến rau củ bị thối hỏng nhanh chóng.

(3) Đúng. Hàm lượng nước thấp trong hạt sau khi phơi khô kết hợp với việc không có O₂ trong môi trường hút chân không sẽ làm giảm tốc độ hô hấp tế bào của hạt về mức tối thiểu, nhờ đó, kéo dài được thời gian bảo quản hạt.

Câu 3: 

(1) Sai. Cây trên cạn chủ yếu hấp thụ nước qua rễ, đồng thời, tưới nước lên lá cây có thể gây úng lá nên để tưới nước đúng cách chỉ cần tưới đều xung quanh rễ cây là đủ.

(2) Sai. Vì trời nóng khí khổng của lá khép lại tránh thoát hơi nước quá mức, làm hạn chế quá trình hấp thụ nước và muối khoáng của cây nên việc tưới nước không mang lại hiệu quả mong muốn. Đồng thời, tưới nước vào buổi trưa sẽ làm đất bốc hơi nóng và những giợt nước đọng trên lá trở thành thấu kính hội tụ hấp thụ ánh sáng khiến lá bị đốt nóng, gây hại cho cây.

(3) Đúng. Việc cắt tỉa các cành nhỏ ở phía gốc cây sẽ giúp cây tập trung chất dinh dưỡng nuôi các cành phía trên, nhờ đó, giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, bền bỉ, cho năng suất cao hơn.

(4) Sai. Việc tưới đẫm nước duy nhất một lần trong ngày có thể gây úng cục bộ cho cây trồng khiến việc hấp thụ nước và khoáng của cây trồng bị hạn chế, gây hậu quả xấu đối với sự sinh trưởng và phát triển của cây.

(5) Đúng. Xới xáo giữ cho đất tơi xốp sẽ giúp cho đất thoáng khí, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hấp thụ nước và muối khoáng của cây, đồng thời, hạn chế sự mất nitrogen (dạng mà cây có khả năng hấp thụ được) của đất. Kết quả sẽ giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt hơn.

Câu 4: Sau khi ăn không nên vận động mạnh vì:

- Nếu vận động mạnh sau khi ăn thì lượng máu đáng lẽ sẽ phải dồn tới cơ quan tiêu hóa để đáp ứng cho hoạt động tiêu hóa thức ăn sẽ bị giảm bớt xuống cơ bắp để đáp ứng cho hoạt động vận động. Điều này làm cho hiệu quả tiêu hóa thức ăn bị giảm xuống.

- Ngoài ra, sau khi ăn, dạ dày chứa nhiều thức ăn và nước, nếu hoạt động mạnh, dạ dày bị lắc dữ dội, làm kéo căng màng vị tràng, rất dễ gây ra đau bụng.

Câu 5: 

- Hoạt động cơ bắp (chạy, chống tay) làm giảm nồng độ O2 và tăng nồng độ CO2 trong máu. Thông tin từ thụ thể hóa học (ở xoang động mạch cảnh và gốc cung động mạch chủ) báo về trung khu điều hòa tim mạch ở hành não, làm tăng cường hoạt động của dây giao cảm, kết quả là tim đập nhanh và mạnh hơn so với lúc cơ thể nghỉ ngơi.

- Đồng thời để đáp ứng nhu cầu cung cấp O₂ và CO₂, nhịp hô hấp cũng tăng lên.

- Tốc độ tạo nước tiểu khi hoạt động thấp hơn vì lượng máu lúc này tăng cường tới cơ xương, còn lượng máu tới thận giảm dẫn tới tốc độ lọc máu tạo nước tiểu giảm. Đồng thời, khi hoạt động mạnh, mồ hôi thoát nhiều qua da nên để đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu máu thì hoạt động tái hấp thụ nước ở ống lượn xa và ống góp được tăng cường. Kết quả là tốc độ tạo nước tiểu giảm.

……………………