Câu hỏi tự luận Địa lí 6 chân trời Bài 19: Lớp đất và các nhân tố hình thành đất. Một số nhóm đất điển hình

BÀI 19: LỚP ĐẤT VÀ CÁC NHÂN TỐ HÌNH THÀNH ĐẤT. MỘT SỐ NHÓM ĐẤT ĐIỂN HÌNH

(16 câu)

1. Nhận biết (4 câu)

Câu 1: Lớp đất là gì?

Trả lời:

Lớp vật chất mỏng, tơi xốp bao phủ trên bề mặt các lục địa và đảo, được đặc trưng bởi độ phì gọi là đất.

Câu 2: Độ phì là gì?

Trả lời:

Độ phì là khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng giúp cho thực vật sinh trưởng và phát triển. Mỗi loại đất khác nhau được đặc trưng bởi độ phì tương ứng. Độ phì cao thì đất tốt, thực vật phát triển nhanh chóng, thuận lợi và ngược lại.

Câu 3: Lớp đất trên lục địa bao gồm những thành phần nào?

Trả lời:

Lớp đất trên các lục địa bao gồm các thành phần là chất vô cơ, chất hữu cơ, nước, không khí. Chất vô cơ chiếm phần lớn trọng lượng của đất bao gồm các hạt cát, hạt sét,... Chất hữu cơ chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ nhưng là phần quan trọng nhất của đất, được phân huỷ từ xác động, thực vật và thường ở tầng trên cùng của đất. Nước và không khí tồn tại giữa các khe hở của đất, giúp cho sinh vật sinh trưởng và phát triển. Ti lệ các thành phần trong đất thay đổi tuỳ thuộc vào điều kiện hình thành đất.

Câu 4: Quá trình hình thành đất chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

Trả lời:

Quá trình hình thành đất chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố, trong đó quan trọng là đá mẹ, khí hậu, sinh vật. Ngoài ba nhân tố nói trên, sự hình thành đất còn chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác như địa hình, thời gian và con người.

2. Thông hiểu (3 câu)    

Câu 1: Phân tích các nhân tố hình thành đất?

Trả lời:

- Đá mẹ là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho dắt, quyết định thành phần khoảng vật, ảnh hưởng đến màu sắc và tính chất của đất.

- Khí hậu tham gia vào quá trình hình thành đất được biểu hiện qua lượng mưa và nhiệt độ. Lượng mưa quyết định mức độ rửa trôi; nhiệt độ thúc đẩy quá trình hoà tan và tích tụ chất hữu cơ.

- Sinh vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất; góp phần tích tụ, phân huỷ và biến đổi chất hữu cơ. Thực vật tổng hợp chất hữu cơ từ những chất vô cơ. Vi sinh vật phân giải xác sinh vật cung cấp nguồn chất hữu cơ cho đất. Động vật (giun, dễ, kiến....) làm đất tơi xốp hơn.

- Ngoài ba nhân tố nói trên, sự hình thành đất còn chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác như địa hình, thời gian và con người. Nơi có địa hình cao đất thường bị rửa trôi, bào mòn; ở đồng bằng tầng đất thường dày và giàu chất dinh dưỡng hơn. Thời gian hình thành dắt và hoạt động sản xuất của con người có tác động rất mạnh đối với quá trình hình thành đất.

Câu 2: Dựa vào những nhân tố nào để phân chia các nhóm đất?

Trả lời:

Lớp đất trên thế giới rất đa dạng. Tuỳ thuộc vào quá trình, nhân tố hình thành và tính chất của đất mà người ta chia ra các nhóm đất khác nhau. Các nhóm đất có sự khác biệt rất lớn về màu sắc, thành phần, độ xốp và bề dày.

Câu 3: Quan sát hình ảnh dưới đây và phân tích các tầng đất?

Trả lời:

Khi quan sát mẫu đất, người ta có thể thấy sự phân tầng cấu trúc từ bề mặt đất xuống đến tầng đá mẹ. Tuỳ theo điều kiện tự nhiên của mỗi vùng, miền mà các lớp đất, tầng đất - khác nhau về độ dày, màu sắc, cấu tạo.

– Tầng hữu cơ: là tầng trên cùng, bao gồm các tàn tích hữu cơ (cành khô, lá mục,...) đang bị phân giải. Tầng này còn gọi là tầng thâm mục.

– Tầng đất mặt: được hình thành do vi sinh vật phân giải các chất hữu cơ tạo nên chất mùn, thường tơi xốp, chứa nhiều chất dinh dưỡng.

– Tầng tích tụ: được hình thành do các vật chất bị hoà tan và tích tụ lại từ các tầng đất phía trên xuống.

– Tầng đá mẹ: là nơi chứa các sản phẩm phong hoá bị biến đổi để hình thành đất.

3. Vận dụng (7 câu)      

Câu 1: Quan sát bản đồ dưới đây cho biết đất pốtdôn phân bố ở những nơi nào?

Trả lời:

Đất pốtdôn phân bố ở Canada và toàn bộ phía bắc lục địa Á – Âu.

Câu 2: Quan sát bản đồ dưới đây cho biết đất đen thảo nguyên ôn đới phân bố ở những nơi nào?

Trả lời:

Đất đen thảo nguyên ôn đới phân bố ở nội địa Bắc Mĩ, Đông Nam Nam Mĩ, khoảng vĩ tuyến 30⁰B - 60⁰B của lục địa Á – Âu.

Câu 3: Quan sát bản đồ dưới đây cho biết đất đỏ vàng nhiệt đới phân bố ở những nơi nào?

Trả lời:

Đất đỏ vàng nhiệt đới phân bố ở phần lớn Nam Mĩ, Trung Phi, Đông Nam Á, Nam Á và Đông Bắc Ô-xtrây-li-a.

Câu 4: Quan sát bản đồ dưới đây cho biết đất xám hoang mạc và bán hoang mạc phân bố ở những nơi nào?

Trả lời:

Đất xám hoang mạc và bán hoang mạc phân bố ở Tây Hoa Kì, phía Tây Nam của Nam Mĩ, Bắc Phi, Tây Á, Tây Nam Á, phía Tây Trung Quốc, phía Tây và Nam của Ô-xtrây-li-a,…

Câu 5: Vì sao đất cần có độ tơi xốp?

Trả lời:

Không khí trong đất được chứa trong các lỗ hổng của đất. Không khí trong đất vừa là nhân tố quan trọng trong phong hoá đá, vừa là điều kiện tất yếu cho sự tồn tại và phát triển của sinh vật trong đất. Vì thế, đất cần có độ tơi xốp.

Câu 6: Tại sao cần đảm bảo đủ độ ẩm của đất?

Trả lời:

Nước trong đất được chứa chủ yếu trong các khe hở và các hạt khoáng của đất. Lượng ẩm của đất rất quan trọng, bởi vì rễ cây hút các chất dinh dưỡng hoà tan trong nước. Vì thế, cần phải tưới nước để đảm bảo đủ độ ẩm của đất cho cây.

Câu 7: Quan sát biểu đồ dưới đây và nêu tỉ lệ các thành phần có trong đất?

Trả lời:

Tỉ lệ các thành phần có trong đất:

• Không khí chiếm 25%/
• Nước chiếm 25%.
• Chất vô cơ chiếm 45%.
• Chất hữu cơ chiếm 5%.

4. Vận dụng cao (2 câu)  

Câu 1: Tại sao cần phải phủ xanh đất trống, đồi núi trọc để bảo vệ đất?

Trả lời:

Để bảo vệ đất, chúng ta phải Phải phủ xanh đất trống, đổi núi trọc vì lớp phủ thực vật sẽ hạn chế quá trình rửa trôi đất làm mất chất dinh dưỡng trong đất. Lớp phủ bể mặt sẽ cung cấp các chất hữu cơ quan trọng để bổ sung lượng mùn, giữ nước làm đất không bị khô, thiếu nước.

Câu 2: Con người đã tác động như thế nào đến sự biến đổi của đất?

Trả lời:

Con người có tác động đến sự biến đổi đất:

- Con người làm cho đất tốt hơn nhờ các biện pháp tăng độ phì của đất:

• Phủ xanh đất trống đồi núi trọc.
• Canh tác đất hợp lí.
• Bón phân hữu cơ.
• Không sử dụng phân hoá học.
• Luân canh, xen canh, cho đất có thời gian tái tạo,...

- Con người làm cho đất xấu đi do sử dụng thuốc trừ sâu, khai thác tài nguyên, chặt phá rừng,...