Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 kết nối Bài 9: Hồn Trương Ba, da hàng thịt

BÀI 9: VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI

VĂN BẢN 2: HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ

Trả lời: 

- Lưu Quang Vũ sinh năm 1948, mất năm 1988, quê gốc ở Đà Nẵng, sinh ra tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức, cha là hà viết kịch Lưu Quang Thuận, nên thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật của ông đã sớm đưuọc bộc lộ từ nhỏ

- Từ năm 1965 đến năm 1970, ông vào bộ đội, phục vụ trong quân chủng Phòng không – Không quân

- Từ năm 1970 đến năm 1978, ông xuất ngũ và làm đủ mọi nghề để mưu sinh, như làm hợp đồng cầu đường, vẽ pa-nô, áp-phích,…

- Từ năm 1978 đến năm 1988, ông là biên tập viên tạp chí Sân khấu và bắt đầu sáng tác kịch nói, với vở kịch đầu tay “Sống mãi tuổi 17”

- Lưu Quang Vũ là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, sáng tác truyện ngắn, vẽ tranh…nhưng thành công nhất là kịch. Ông không chỉ là một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 của thế kỉ XX mà còn được coi là một trong số những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại

- Năm 2000, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật

- Các tác phẩm chính:

   + Kịch: Sống mãi tuổi 17, Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Chết cho điều chưa có, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc và vô tận, Bệnh sĩ, Tôi và chúng ta,…

   + Thơ: Và anh tồn tại, Tiếng Việt, Vườn trong phố, Bầy ong trong đêm,…

   + Tập tiểu luận: Diễn viên và sân khấu

Câu 2: Giới thiệu về tác phẩm Hồn Trương Ba, Da Hàng Thịt và đoạn trích

Trả lời:

- “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng, là một trong số những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước

- Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc

- Đoạn trích thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch

Câu 3: Tóm tắt tác phẩm

Trả lời: 

Câu 4: Nêu giá trị nội dung đoạn trích

Trả lời:

Câu 5: Giá trị nghệ thuật đoạn trích

Trả lời:

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Vì sao Hồn Trương Ba cảm thấy đau khổ khi sống trong thân xác anh hàng thịt?

Trả lời:

Hồn Trương Ba đau khổ vì sự đối lập giữa tâm hồn thanh cao và thân xác thô lỗ, khiến ông không còn là chính mình và bị những nhu cầu thấp kém của thân xác điều khiển.

Câu 2: Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt thể hiện mâu thuẫn gì?

Trả lời:

Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt thể hiện mâu thuẫn sâu sắc giữa hồn và xác, giữa giá trị tinh thần cao đẹp và những nhu cầu bản năng tầm thường của con người. Hồn Trương Ba đại diện cho tâm hồn thanh cao, khát vọng sống trong sạch, nguyên vẹn, trong khi xác hàng thịt lại biểu trưng cho những nhu cầu vật chất, bản năng, thô thiển, và đầy dục vọng. Mâu thuẫn này không chỉ phản ánh sự đối lập giữa lý tưởng sống và thực tế đời sống mà còn bộc lộ nỗi đau đớn của Hồn Trương Ba khi nhận ra mình đang dần bị thân xác chi phối, trở nên tha hóa và đánh mất bản chất thực sự của mình. Xác hàng thịt nhấn mạnh rằng hồn và xác không thể tách rời và rằng ngay cả linh hồn cũng bị thân xác ảnh hưởng, trong khi Hồn Trương Ba khẳng định giá trị cao quý của tâm hồn, từ chối chấp nhận sự lấn át của những nhu cầu thấp kém. Cuộc đối thoại đã làm nổi bật bi kịch xung đột nội tâm của con người, đồng thời gửi gắm thông điệp triết lý sâu sắc: một con người chỉ có thể sống ý nghĩa khi sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn được đảm bảo, nếu không, sự tồn tại ấy chỉ mang lại đau khổ và đánh mất ý nghĩa thực sự của cuộc sống.

Câu 3: Ý nghĩa của việc Hồn Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị là gì?

Trả lời:

Câu 4: Vợ Trương Ba có vai trò gì trong vở kịch?

Trả lời:

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Theo em, điều gì làm nên bi kịch lớn nhất của Hồn Trương Ba trong đoạn trích?

Trả lời:

Bi kịch lớn nhất của Hồn Trương Ba trong đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt là sự mâu thuẫn sâu sắc giữa tâm hồn cao đẹp và thân xác thô tục, dẫn đến cảm giác mất mát bản thân và sự xa cách với những người thân yêu.

Trước hết, bi kịch này xuất phát từ việc hồn Trương Ba phải sống nhờ trong thân xác anh hàng thịt – một con người với bản chất phàm tục, ham hưởng thụ. Thân xác đó không chỉ làm trái với những giá trị đạo đức và lối sống thanh cao của Trương Ba mà còn khiến ông phải đối mặt với những hành động và cảm giác xa lạ mà bản thân không thể kiểm soát. Sự đồng hóa giữa hồn và xác ngày càng rõ rệt khiến ông cảm thấy mình không còn là chính mình.

Thứ hai, bi kịch của Hồn Trương Ba còn thể hiện qua sự thay đổi cách nhìn nhận của gia đình và xã hội đối với ông. Những người thân yêu, từ vợ, con dâu đến cháu gái, dần xa lánh hoặc không chấp nhận ông. Đặc biệt, cháu gái, người rất yêu quý ông trước đây, giờ đây lại phẫn nộ, thậm chí phủ nhận ông chính là ông nội của mình. Điều này làm Trương Ba rơi vào nỗi đau cô đơn và tuyệt vọng.

Cuối cùng, bi kịch lớn nhất chính là sự giằng xé nội tâm của Trương Ba khi nhận ra mình đang dần đánh mất những giá trị cốt lõi của bản thân. Dù cố gắng duy trì sự trong sạch của tâm hồn, ông cũng không thể phủ nhận rằng thân xác anh hàng thịt đã chi phối những hành động, cảm xúc, và suy nghĩ của mình. Đứng trước mâu thuẫn không thể hóa giải này, ông quyết định từ chối cuộc sống vay mượn để giữ lại sự thanh thản, trọn vẹn của tâm hồn.

Như vậy, bi kịch lớn nhất của Hồn Trương Ba là bi kịch mất đi bản ngã – sự không hòa hợp giữa tâm hồn và thể xác khiến ông đau khổ, xa lánh gia đình và cuối cùng buộc phải lựa chọn cái chết để giải thoát. Bi kịch này cũng gửi gắm thông điệp sâu sắc về giá trị của một cuộc sống chân thực, hòa hợp giữa tâm hồn và thân xác.

Câu 2: Hình ảnh cái Gái và cu Tị trong đoạn kết có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Hình ảnh cái Gái và cu Tị trong đoạn kết biểu tượng cho sự sống tiếp nối, sự tốt lành và niềm tin rằng giá trị đạo đức sẽ mãi được truyền lại qua các thế hệ.

Câu 3: Nếu em là Hồn Trương Ba, em sẽ quyết định như thế nào? Giải thích.

Trả lời:

Câu 4: Mâu thuẫn giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt phản ánh vấn đề gì trong xã hội hiện đại?

Trả lời:

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Hãy phân tích ý nghĩa triết lý mà Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm qua đoạn trích.

Trả lời:

Trong đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lưu Quang Vũ gửi gắm nhiều ý nghĩa triết lý sâu sắc, tập trung vào mâu thuẫn giữa tinh thần và vật chất, giá trị của sự toàn vẹn bản ngã, và ý nghĩa thực sự của sự sống. Qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tác giả phản ánh sự xung đột muôn thuở giữa nhu cầu vật chất và khát vọng tinh thần của con người. Hồn Trương Ba đại diện cho những giá trị sống cao đẹp, trong khi xác hàng thịt tượng trưng cho những ham muốn bản năng, dục vọng tầm thường. Mâu thuẫn này cho thấy con người không thể sống thật nếu phải chắp vá, vay mượn, xa rời bản chất của mình. Quyết định từ chối nhập vào xác cu Tị và chấp nhận cái chết của hồn Trương Ba mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện triết lý rằng sống không đơn thuần là tồn tại về thể xác, mà phải là sự sống trọn vẹn, đúng nghĩa với bản ngã và lý tưởng. Qua đó, Lưu Quang Vũ phê phán lối sống thực dụng, đề cao sự hài hòa giữa tinh thần và vật chất, đồng thời ca ngợi tình yêu thương, sự hy sinh vì những giá trị tốt đẹp trong cuộc đời. Tác phẩm gửi gắm thông điệp rằng con người chỉ thực sự sống có ý nghĩa khi được là chính mình, sống trọn vẹn cả về tinh thần lẫn thể xác, và luôn hướng đến những điều thiện lành, cao cả.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------