Ôn tập lại những kiến thức về tác giả Lưu Quang Vũ và văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
Vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để viết một đoạn văn thể hiện suy nghĩ của mình về lựa chọn của bản thân nếu là nhân vật Hồn Trương Ba.

2. Năng lực

Năng lực chung

Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh đề hiểu về văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm.
Năng lực phân tích, đánh giá được đặc điểm nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.

3. Về phẩm chất

Biết sống một cách tích cực, có trách nhiệm, trung thực với bản thân và với người khác.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Chuẩn bị của giáo viên

Giáo án;
Phiếu bài tập;
Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà.

2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ Văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, huy động tri thức nền, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập tạo tâm thế tích cực cho HS khi vào bài học Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, chia sẻ ấn tượng của em về cảm nhận của em khi học tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

c. Sản phẩm: Những chia sẻ của học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, chia sẻ: Sau khi học văn bản Hồn Trương Ba da hàng thịt ở trên lớp em có cảm nhận gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động tri thức nền, trải nghiệm cá nhân thực hiện yêu cầu được giao.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Nhắc đến Lưu Quang Vũ là nhắc đến một trong những cây bút vĩ đại nhất với rất nhiều tác phẩm nổi tiếng. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau củng cố kiến thức về văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

B. NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC

a. Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững kiến thức chung về tác giả, tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

b. Nội dung: Ôn tập kiến thức về tác giả và tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Trình bày những hiểu biết của bạn về tác giả Lưu Quang Vũ và tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt?

+ Xác định xung đột chính trong đoạn trích? Qua xung đột đó, Lưu Quang Vũ làm nổi bật bi kịch gì của con người?

-HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức

1. Tác giả và xuất xứ tác phẩm

a. Tác giả

- Tên: Lưu Quang Vũ.

- Năm sinh: 1948 -1988.

- Quê gốc ở thành phố Đà Nẵng.

- Ông là tác giả của nhiều thể loại, nổi bật nhất là thơ và kịch.

- Trong những năm tám mươi của thế kỉ XX ông là cây bút năng động, giàu sức sáng tạo bậc nhất của kịch trường Việt Nam, có nhiều vở kịch gây tiếng vang lớn đề cập đến những vấn đề vừa nóng bỏng tính thời sự vừa có ý nghĩa triết lí sâu sắc.

- Lưu Quang Vũ được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 2000.

b. Tác phẩm

- Thể loại: Kịch

- Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt kể về Trương Ba một người làm vườn chăm chỉ, tốt bụng có tài chơi cờ bỗng nhiên bị chết bất ngờ do sự nhầm lẫn của Nam Tào, Bắc Đẩu. Đế Thích, một vị tiên nổi tiếng cao cờ, vì thương tiếc tài năng của Trương Ba, đã vi phạm luật triều đình, làm cho hồn Trương Ba được sống trong thể xác của anh hàng thịt. Tuy nhiên, cuộc sống của Trương Ba từ đó bắt đầu thay đổi. Những người thân trong gia đình không chấp nhận phần thô lỗ trong con người Trương Ba, và bản thân ông cũng vô cùng đau khổ khi nhận ra mâu thuẫn bên trong của mình. Cuối cùng, Hồn Trương Ba đã quyết định nhờ Đế Thích trả lại xác cho anh hàng thịt và tự chấm dứt sự tồn tại của mình.

- Đoạn trích gồm phần lớn hồi VII và trọn vẹn đoạn kết của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

2. Ôn tập nội dung kiến thức của văn bản

- Xung đột chính là xung đột giữa linh hồn thanh cao của Hồn Trương Ba và thân xác phàm tục, thô thiển của anh hàng thịt.

- Bi kịch của con người được Lưu Quang Vũ làm nổi bật: xung đột giữa con người bên ngoài; giữa nội dung và hình thức, giữa sự trong sạch và những ham muốn phàm tục, tầm thường, giữa phần con và phần người, giữa hoàn cảnh và con người. Đó chính là bi kịch không được là chính mình, bị tha hoa trước hoàn cảnh.

3. Tổng kết

a. Nội dung

+ Gửi gắm thông điệp: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thật sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.

+ Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch ảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

+ Tuy vậy, con người ta cũng không nên chỉ chăm lo tới đời sống tâm hồn mà bỏ qua những nhu cầu của thể xác.

b. Nghệ thuật

+ Xây dựng tình huống truyện kịch đầy căng thẳng đạt đến cao trào rồi giải quyết mẫu thuẫn một cách logic, hợp lí, thỏa đáng.

+ Xây dựng đối thoại, độc thoại sắc nét, không chỉ giúp nhân vật bộc lộ bản chất, suy nghĩ của cá nhân mình mà còn giúp cho người đọc, người xem suy ngẫm về những triết lí được gửi gắm trong mỗi câu thoại của các nhân vật.

+ Có kết hợp giữa những vấn đề thời sự và vấn đề muôn thuở: Đó là lối sống giả dối của con người hiện đại, giữa những dục vọng thấp hèn với những khát khao cao cả....

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

b. Nội dung:

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc.

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Câu trả lời các câu hỏi vận dụng.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Trường THPT:……………

Lớp:………………………..

Họ và tên:………………….

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT

Câu 1: Nội dung chính của đoạn trích sau:

“Hồn Trương Ba : (ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy) Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! (nhìn chân tay, thân thể) Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!. [...] Hồn Trương Ba bần thần nhập lại vào xác hàng thịt. Trên sân khấu, nhân vật Trương Ba biến đi. Chỉ còn lại xác hàng thịt mang hồn Trương Ba ngồi lặng lẽ bên chõng…Vợ Trương Ba vào”.

A. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt

B. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình

C. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích

D. Quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba.

Câu 2: Nội dung chính của đoạn trích dưới đây:

“Cái gái chưa về hả ông? [...] Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta…(sau một lát) Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? “Chẳng còn cách nào khác”! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”

A. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt

B. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình

C. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích

D. Quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba.

Câu 3: Đáp án nào không phải là giá trị nghệ thuật của đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt :

A. Ngôn ngữ có tính tổng hợp cao

B. Xây dựng tình huống, xung đột kịch độc đáo, hấp dẫn

C. Đối thoại kịch đậm chất triết lí, giàu kịch tính, tạo nên chiều sâu ý nghĩa cho hành động kịch

D. Đối thoại kịch đậm chất triết lí, giàu kịch tính, tạo nên chiều sâu ý nghĩa cho hành động kịch

Câu 4: Khi đối thoại với xác hàng thịt, Hồn Trương Ba có suy nghĩ như thế nào?

A. Trương Ba cho rằng mình không thể tách rời khỏi xác hàng thịt.

B. Trương Ba cho rằng mình phải chấp nhận cái thân xác "cồng kềnh, thô lỗ" của anh hàng thịt.

C. Trương Ba cho rằng mình vẫn còn một đời sống nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn.

D. Trương Ba cho rằng mình phải sống hòa thuận với xác hàng thịt để tiếp tục cuộc sống này.

Câu 5: Trong cuộc đối thoại với xác hàng thịt, thái độ và hành động của Trương Ba có sự thay đổi như thế nào?

A. Lúc đầu giận dữ sau chuyển sang bình tĩnh, ôn hòa.

B. Lúc đầu từ chối quả quyết chuyển sang chấp nhận.

C. Lúc đầu từ chối quả quyết chuyển sang ấp úng, bịt tai, tuyệt vọng.

D. Lúc đầu giễu cợt sang quả quyết, mạnh mẽ, lấn át và cuối cùng là thắng thế.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập.

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

1.A

2.B

3.A

4.C

5.C

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Chiến thắng tạm thời của Xác, thất bại tạm thời của Hồn có ý nghĩa ẩn dụ như thế nào?

Câu 2: Em hãy lựa chọn và phân tích 3 lời thoại của nhân vật Trương Ba thể hiện rõ nhất sự giác ngộ từ khi gặp Đế Thích?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý:

Câu 1:

Ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại:

Tác giả cảnh báo: Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hoà, không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác tội lỗi. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng thì không nên chỉ đổ tội cho xác và không thể an ủi, vỗ về bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn.

Sống nhờ, sống gởi, sống chắp vá, khong được là mình thì cuộc sống ấy thật là vô nghĩa.

Câu 2:

Cuộc trò chuyện giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm những quan niệm về hạnh phúc, về lẽ sống và cái chết.

Ba lời thoại của Hồn trong cảnh này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng:

+ Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn…

+ Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt.

+ Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!.

Người đọc, người xem có thể nhận ra những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua 3 lời thoại này.

+ Thứ nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng chỉ đổ tội cho thân xác, không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn.

+ Thứ hai, sống thực sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá, khi không được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lời thoại của Hồn Trương Ba với Đế Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu, đầy tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng vênh lệch giữa hồn và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thoát nung nấu của nhân vật trước lúc Đế Thích xuất hiện.

=> Qua màn đối thoại, ta thấy vẻ đẹp tâm hồn của con người trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, giả tạo, bảo vệ quyền được sống toàn vẹn, tự nhiên. Đó chính là chất thơ trong kịch của Lưu Quang Vũ

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II