Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Kết nối bài 9: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Trích – Lưu Quang Vũ)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM THAM DỰ BUỔI HỌC HÔM NAY

KHỞI ĐỘNG

Nhiệm vụ:

Sau khi học văn bản Hồn Trương Ba da hàng thịt ở trên lớp em có cảm nhận gì?

HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT

Ôn tập văn bản

Bài 9: Văn học và cuộc đời

I. NHẮC LẠI KIẾN THỨC

• Tác giả
• Tác phẩm
• Xung đột chính
• Bi kịch của con người
• Nghệ thuật.
• Nội dung.

II. ÔN TẬP NỘI DUNG KIẾN THỨC

III. TỔNG KẾT.

NỘI DUNG BÀI HỌC

Yêu cầu

• Trình bày những hiểu biết của bạn về tác giả Lưu Quang Vũ và tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt?
• Xác định xung đột chính trong đoạn trích? Qua xung đột đó, Lưu Quang Vũ làm nổi bật bi kịch gì của con người?

I.

NHẮC LẠI KIẾN THỨC

a. Tác giả

Lưu Quang Vũ

(1948 - 1988)

• Quê gốc: Đà Nẵng.
• Là tác giả của nhiều thể loại, nổi bật nhất là thơ và kịch.
• Phong cách: Thơ phóng khoáng, tài hoa, có sự chuyển biến rõ nét từ phong cách mở mộng, trong trẻo ở thời kì đầu sang phong cách triết luận với nhiều day dứt về thế sự ở thời kì sau.

Thế kỉ XX, ông là cây bút năng động, giàu sức sáng tạo bậc nhất của kịch trường Việt Nam

Có nhiều vở kịch gây tiếng vang lớn đề cập đến những vấn đề vừa nóng bỏng tính thời sự vừa có ý nghĩa triết lí sâu sắc

Được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 2000.

• Thể loại: Kịch.
• Xuất xứ: gồm phần lớn hồi VII và trọn vẹn đoạn kết của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

2. Tác phẩm “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”

Trương Ba một người làm vườn chăm chỉ, tốt bụng có tài chơi cờ bỗng nhiên bị chết bất ngờ do sự nhầm lẫn của Nam Tào, Bắc Đẩu

1

Đế Thích - vị tiên nổi tiếng cao cờ, thương tiếc tài năng của Trương Ba, đã vi phạm luật triều đình, làm cho hồn Trương Ba được sống trong thể xác của anh hàng thịt

2

Những người thân trong gia đình không chấp nhận phần thô lỗ trong con người Trương Ba, và bản thân ông cũng vô cùng đau khổ khi nhận ra mâu thuẫn bên trong của mình

3

Hồn Trương Ba đã quyết định nhờ Đế Thích trả lại xác cho anh hàng thịt và tự chấm dứt sự tồn tại của mình.

4

II.

ÔN TẬP NỘI DUNG KIẾN THỨC

1. Xung đột

Linh hồn thanh cao của Hồn Trương Ba

Thân xác phàm tục, thô thiển của anh hàng thịt.

2. Bi kịch của con người

Nội dung – Hình thức

Trong sạch - ham muốn phàm tục, tầm thường

Phần con – phần người

Hoàn cảnh – con người

Bi kịch không được là chính mình, bị tha hóa trước hoàn cảnh.

1. Nội dung

Được sống làm người

Được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi

Quý giá

Quý giá hơn

Sống tự nhiên

Sự sống chỉ thật sự có ý nghĩa khi con người

Sự hài hòa

Thể xác

Tâm hồn

Nếu thiếu một trong hai yếu tố ấy, cuộc sống của con người không còn giá trị gì nữa

Luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch ảnh, với chính bản thân

Chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách

Vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

Con người

Con người

Không nên chỉ chăm lo tới đời sống tâm hồn mà bỏ qua những nhu cầu của thể xác

Những nhu cầu bản năng, đã tồn tại vốn dĩ bên trong chúng ta.

Con người ta cần phải dung hòa hai điều ấy.

2. Nghệ thuật

Xây dựng tình huống truyện kịch đầy căng thẳng đạt đến cao trào

Giải quyết mẫu thuẫn một cách logic, hợp lí, thỏa đáng.

Đối thoại

Độc thoại

Giúp nhân vật bộc lộ bản chất, suy nghĩ của mình

Giúp cho người đọc, người xem suy ngẫm về những triết lí được gửi gắm trong mỗi câu thoại

Có kết hợp giữa những vấn đề thời sự và vấn đề muôn thuở:

Lối sống giả dối của con người hiện đại

Giữa những dục vọng thấp hèn với những khát khao cao cả....

Nhiệm vụ 1:

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung chính của đoạn trích sau:

“Hồn Trương Ba : (ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy) Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! (nhìn chân tay, thân thể) Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!. [...] Hồn Trương Ba bần thần nhập lại vào xác hàng thịt. Trên sân khấu, nhân vật Trương Ba biến đi. Chỉ còn lại xác hàng thịt mang hồn Trương Ba ngồi lặng lẽ bên chõng…Vợ Trương Ba vào”.

A. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt

C. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích

B. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình

D. Quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba.

Câu 2: Nội dung chính của đoạn trích dưới đây:

“Cái gái chưa về hả ông? [...] Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta…(sau một lát) Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? “Chẳng còn cách nào khác”! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”

B. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình

C. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích

A. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt

D. Quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba.

Câu 3: Đáp án nào không phải là giá trị nghệ thuật của đoạn trích

Hồn Trương Ba, da hàng thịt :

A. Ngôn ngữ có tính tổng hợp cao

C. Đối thoại kịch đậm chất triết lí, giàu kịch tính, tạo nên chiều sâu ý nghĩa cho hành động kịch

B. Xây dựng tình huống, xung đột kịch độc đáo, hấp dẫn

D. Đối thoại kịch đậm chất triết lí, giàu kịch tính, tạo nên chiều sâu ý nghĩa cho hành động kịch

Câu 4: Khi đối thoại với xác hàng thịt, Hồn Trương Ba có suy nghĩ như thế nào?

C. Trương Ba cho rằng mình vẫn còn một đời sống nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn.

A. Trương Ba cho rằng mình không thể tách rời khỏi xác hàng thịt.

B. Trương Ba cho rằng mình phải chấp nhận cái thân xác "cồng kềnh, thô lỗ" của anh hàng thịt

D. Trương Ba cho rằng mình phải sống hòa thuận với xác hàng thịt để tiếp tục cuộc sống này.

Câu 5: Trong cuộc đối thoại với xác hàng thịt, thái độ và hành động của Trương Ba có sự thay đổi như thế nào?

C. Lúc đầu từ chối quả quyết chuyển sang ấp úng, bịt tai, tuyệt vọng.

A. Lúc đầu giận dữ sau chuyển sang bình tĩnh, ôn hòa.

B. Lúc đầu từ chối quả quyết chuyển sang chấp nhận.

D. Lúc đầu giễu cợt sang quả quyết, mạnh mẽ, lấn át và cuối cùng là thắng thế.

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 2:

Luyện tập theo văn bản

Câu 1: Chiến thắng tạm thời của Xác, thất bại tạm thời của Hồn có ý nghĩa ẩn dụ như thế nào?

Câu 2: Em hãy lựa chọn và phân tích 3 lời thoại của nhân vật Trương Ba thể hiện rõ nhất sự giác ngộ từ khi gặp Đế Thích?

Câu 1:

Ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại:

Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hoà

Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác tội lỗi.

Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng

Không nên chỉ đổ tội cho xác

Không thể an ủi, vỗ về bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn.

Sống nhờ, sống gởi, sống chắp vá, không được là mình

Cuộc sống ấy thật là vô nghĩa.

Câu 2:

Cuộc trò chuyện giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm những quan niệm về hạnh phúc, về lẽ sống và cái chết.

Ba lời thoại của Hồn trong cảnh này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng:

Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn…

Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt.

Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!.

Người đọc, người xem có thể nhận ra những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua 3 lời thoại này

Con người là một thể thống nhất

Hồn và xác phải hài hòa

Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi

Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng

Đừng chỉ đổ tội cho thân xác, không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn.

Sống thực sự cho ra con người

Không hề dễ dàng, đơn giản

Sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá, khi không được là mình

Cuộc sống ấy thật vô nghĩa

Những lời thoại của Hồn Trương Ba với Đế Thích

Ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu, đầy tính chất bi hài của mình

Thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng vênh lệch giữa hồn và xác

Quyết tâm giải thoát nung nấu của nhân vật trước lúc Đế Thích xuất hiện.

Màn đối thoại

Vẻ đẹp tâm hồn của con người trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, giả tạo

Bảo vệ quyền được sống toàn vẹn, tự nhiên

Chất thơ trong kịch của Lưu Quang Vũ

Nhiệm vụ: Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi

VẬN DỤNG

NGỮ LIỆU 1

Thực tế hiện ra trước mắt tôi thật là khủng khiếp: sau một cơn bão dữ dội trên một chiếc tàu bị trôi giạt, tôi bị ném vào hòn đảo hoang vu, cách xa những đường hàng hải hàng trăm dặm. Tôi cảm thấy cuộc đời tôi sẽ măi mãi bị chôn vùi trong cảnh ngộ éo le bi thảm này. Nghĩ như thế, nhiều lúc hai dòng nước mắt chảy dài xuống má than thân trách phận, buồn thay mình phải đày đọa thống khổ tới nông nỗi này. Nhưng tiếp theo những ý nghĩ yếu đuối ấy, bao giờ cũng có ngay những ý nghĩ lạc quan hơn. Một buổi đi dạo trên bãi biển, súng cắp dưới cánh tay, con chó chậm rãi đi theo sau từng bước, tôi suy nghĩ rất nhiều về hoàn cảnh hiện tại của mình.

Những ngày đầu tiên trên đảo

--------------- Còn tiếp ---------------