Giáo án Ngữ văn 9 Cánh diều bài 1: Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS:

+ Nêu tên và thể loại các VB đọc chính.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, tìm tên các VB trong bài 1.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

 I. Giới thiệu bài học

- Chủ đề Thơ và thơ song thất lục bát bao gồm các văn thơ.

- Tên và thể loại của các VB đọc chính và VB thực hành đọc hiểu.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, dựa vào các kiến thức về thơ Đường luật đã học ở lớp 8 tham gia trò chơi Nhà thông thái để trả lời những câu hỏi trắc nghiệm về thể thơ Đường luật:

Câu 1: Thơ Đường luật được viết bằng thể nào?

A. Thất ngôn.

B. Ngũ ngôn.

C. Lục ngôn.

D. Thất ngôn và ngũ ngôn.

Câu 2: Đâu là bố cục của một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt?

A. Đề - thực – luận – kết.

B. Khởi – thừa – chuyển – hợp.

C. Luận – đề - thực – kết.

D. Thừa – khởi – chuyển – hợp.

Câu 3: Câu thừa trong bài thơ thất ngôn tứ tuyệt có chức năng gì?

A. Gợi mở về bản chất sự vật.

B. Chuyển ý thơ.

C. Mở bài, gợi mở ý thơ.

D. Cô đúc ý thơ.

Câu 4: Ở bài thơ tứ tuyệt, các câu nào phải niêm với nhau?

A. Câu 1 và câu 4, câu 2 và câu 3.

B. Câu 1 và câu 2, câu 3 và câu 4.

C. Câu 1 và câu 3, câu 2 và câu 4.

D. Câu 1 và câu 4.

Câu 5: Thơ thất ngôn tứ tuyệt có nhịp gì?

A. Nhịp 2/2/3.

B. Nhịp 4/3.

C. Nhịp 3/4.

D. Nhịp 3/3/1.

Câu 6: Thể thất ngôn tứ tuyệt thường gieo vần ở cuối các cầu nào?

A. Câu 3, 4.

B. Câu 1, 2, 3.

C. Câu 2, 3, 4.

D. Câu 1, 2, 4.

Câu 7: Câu nào trong bài thơ thất ngôn tứ tuyệt có nhiệm vụ chuyển ý thơ?

A. Câu đề.

B. Câu thực.

C. Câu chuyển.

D. Câu hợp.

Câu 8: Trong thơ Đường luật, các chữ ở câu thơ phải đối với nhau về âm ở phần nào?

A. Phần thực và luận.

B. Phần đề và luận.

C.Phần chuyển và hợp.

D. Phần đề và kết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS dựa vào kiến thức đã học, hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả trước lớp.

- HS khác lắng nghe.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Kiến thức ngữ văn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện yêu cầu dưới đây: 

+ GV hướng dẫn cách đọc và cho HS đọc trực tiếp văn bản, kĩ năng suy luận khi đọc văn bản thơ thất ngôn tứ tuyệt.

+ GV chiếu video đọc mẫu bài thơ “Sông núi nước Nam”.

=> Link video (0:00 – 0:45):

https://www.youtube.com/watch?v=BNjG_WwxruA

+ GV hướng dẫn HS chú ý yếu tố khẳng định chủ quyền trong một bản “Tuyên ngôn Độc lập”.

+ Trình bày những hiểu biết chung về tác phẩm Sông núi nước Nam và cho biết vì sao bài thơ được gọi là bài “Thơ thần”?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động 

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày sản phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

III. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: Khi đọc văn bản cần đọc với giọng hùng hồn, mạnh mẽ, thể hiện được quyết tâm chiến thắng kẻ thù và niềm tự hào kiêu hãnh của dân tộc Việt Nam.

2. Tìm hiểu chung về tác phẩm 

- Bài thơ Sông núi nước Nam hiện chưa rõ tác giả, được chép trong sách Lĩnh Nam chich quái (Lựa chọn những chuyện quải lạ ở Lĩnh Nam, cuối thế kỉ XIV). Sách ghi việc Lê Hoàn năm 981 trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược, tương truyền đã được hai vị thần sông Như Nguyệt (sông Cầu) là Trương Hống, Trương Hát hiển linh phù trợ, ngâm bài thơ giữa không trung khiến quân giặc tan vỡ.

- Sách Việt điện u linh tập (Tập truyện về cõi u linh của đất Việt, 1329), sau này được Đại Việt sử kí toàn thư chép lại, ghi việc Lý Thường Kiệt năm 1076 khi lập phòng tuyến trên sông Như Nguyệt chống lại quân Tống, một đêm quân sĩ nghe thấy trong đền tiếng thần ngâm bài thơ trên. Quả nhiên, quân Tống thảm bại.

=> Người xưa gọi đây là Thơ thần. Bài thơ vốn không có nhan đề; về sau, một số sách ghi tên tác giả là Lý Thường Kiệt và đặt tên là Nam quốc sơn hà. Bài thơ được coi là “bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên” của dân tộc.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Xác định thể loại của bài thơ Sông núi nước Nam

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ 4 – 6 HS, thực hiện yêu cầu sau: Hoàn thành Phiếu học tập số 1 để xác định thể loại của bài thơ “Sông núi nước Nam”.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

IV. Đọc hiểu văn bản

1. Thể loại của bài thơ Sông núi nước Nam

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu giá trị nội dung của bài thơ Sông núi nước Nam

2. Tìm hiểu giá trị nội dung của bài thơ Sông núi nước Nam