Giáo án dạy thêm Ngữ văn 9 Cánh diều bài 1: Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)

Ngày soạn: …/…/…

Ngày dạy: …/…/…

BÀI 1: THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

ÔN TẬP VĂN BẢN: SÔNG NÚI NƯỚC NAM

1. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

• Ôn tập những kiến thức về bài thơ Sông núi nước Nam. 
•  Phân tích những đặc sắc liên quan đến giá trị nội dung, bút pháp nghệ thuật của tác phẩm.
• Ghi nhớ, khắc sâu những đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục, đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Sông núi nước Nam.

2. Năng lực 

• Năng lực chung
• Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh để hiểu về văn bản đã học.
• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề về văn bản đã học.
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.
• Năng lực đặc thù
• Năng lực thu thập thông tin liên quan đến tác phẩm Sông núi nước Nam.
• Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm.
• Năng lực phân tích, đánh giá được đặc điểm nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
• Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.
• Năng lực đọc hiểu một bài thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại: phân tích ý nghĩa hình tượng nghệ thuật, đánh giá những sáng tạo độc đáo của nhà thơ.
• Năng lực phân tích, so sánh văn bản với các văn bản khác cùng chủ đề.

3.  Về phẩm chất

- Tự hào về truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc

- Có tinh thần trách nhiệm đối với đất nước. 

II. PHƯƠNG TIỆN VÀ HỌC LIỆU

1. Chuẩn bị của giáo viên

• Giáo án;
• Phiếu bài tập;
• Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
• Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà. 

2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ Văn 9, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi.

III. TIẾN TRÌNH ÔN TẬP

1.  KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS kết nối với kiến thức đã học buổi sáng để trả lời nhanh các câu hỏi. trắc nghiệm nhắc lại kiến thức bài học.

b. Nội dung: GV phát phiếu TN để HS nghiên cứu.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

• GV đưa câu hỏi trắc nghiệm, HS suy nghĩ và trả lời:

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

• GV mời một số HS đứng dậy trả lời câu hỏi.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

• GV nhận xét chốt đáp án:

- GV dẫn dắt vào bài: Khẳng định chủ quyền dân tộc là một đề tài được nhiều tác giả lựa chọn để sáng tác thơ ca. Một trong những bài thơ tiêu biểu, được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta đó là bài thơ Sông núi nước Nam. Với giọng điệu đanh thép, dõng dạc bài thơ đã gieo vào lòng người đọc những cảm xúc thiêng liêng khó tả. Hãy cùng ôn tập lại bài học Sông núi nước Nam. 

B. ÔN TẬP LẠI KIẾN THỨC VĂN BẢN SÔNG NÚI NƯỚC NAM

1. Mục tiêu: Giúp HS ôn tập, nắm chắc các đơn vị kiến thức, rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản Sông núi nước Nam, nhận diện và phân tích các yếu tố nghệ thuật thể hiện trong bài thơ. 
2. Nội dung: Nhắc lại các kiến thức văn bản Sông núi nước Nam. 
3. Sản phẩm: Câu trả lời của cá nhân hoặc sản phẩm nhóm. 
4. Tổ chức thực hiện

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản Sông núi nước Nam. 

b. Nội dung:

- GV đưa ra câu hỏi để HS củng cố kiến thức bài Sông núi nước Nam.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc. 

c. Sản phẩm:

- Câu trả lời các câu hỏi vận dụng.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ: Luyện tập theo văn bản 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Tuyên ngôn độc lập là gì? Nội dung tuyên ngôn độc lập trong bài thơ là gì?

Câu 2: Nam đế cư có ý xác định nơi ở của vua nước Nam hay nơi thuộc chủ quyền của nước Nam?

Câu 3: Trong lịch sử dân tộc ta, ngoài Sông núi nước Nam em còn biết những văn bản nào được coi là tuyên ngôn độc lập của nước ta. Từ việc phân tích cách biểu ý trong bài thơ, em cảm nhận được thái độ, tình cảm nào của tác giả bài viết?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý:

Câu 1: 

- Tuyên ngôn Độc lập là lời tuyên bố về quyền của một đất nước và khẳng định không một thế lực nào xâm phạm.

- Nội dung Tuyên ngôn độc lập trong bài thơ này gồm có 2 ý: 

+ Khẳng định chủ quyền, nước Nam là của người Nam (hai câu đầu): Tác giả khẳng định nước Nam là của người Nam. Đó là điều đã được ghi tại "thiên thư" (sách trời). 

+ Kẻ thù không được xâm phạm (hai câu sau): Ý nghĩa tuyên ngôn còn thể hiện ở lời khẳng định chắc chắn rằng nếu kẻ thù vi phạm vào quyền tự chủ ấy của nước ta thì chúng thế nào cũng sẽ phải chuốc lấy thất bại mà thôi

Câu 2: 

- "Nam đế”: hoàng đế nước Nam – ngang hàng với hoàng đế các nước phương Bắc, qua đó thể hiện lòng tự hào dân tộc. “Nam đế cư” nghĩa là Vua Nam ở. Vua là đại diện cho nước cho dân cho nên bao hàm ý dân tộc Nam ở.

- Chính vì thế Nam quốc là mảnh đất thiêng liêng, anh hùng mà không một ai được phép xâm phạm tới. Câu thơ đầu tiên chính là lời tuyên bố hùng hồn, đanh thép về chủ quyền, lãnh thổ của dân tộc.

Câu 3: 

- Bản tuyên ngôn Độc lập đầu tiên của nước ta: "Nam Quốc Sơn Hà".

- "Bình Ngô đại cáo" được Nguyễn Trãi viết bằng chữ Hán vào mùa xuân năm 1428.

- Bản "Tuyên ngôn độc lập" của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1945.

- Bài thơ không những đã khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước mà còn nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược. Tác giả bài thơ không chỉ thể hiện niềm tự hào của người Việt Nam về dân tộc mình mà còn đề cao ý chí đấu tranh, sức mạnh của nhân dân trong phong trào giải phóng dân tộc.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: HS nâng cao, mở rộng kiến thức về văn bản Sông núi nước Nam thông qua các dạng đề ôn tập.

b. Nội dung: GV chuyển giao các dạng đề tự luận để HS trả lời củng cố kiến thức bài học. 

c. Sản phẩm học tập: Phần trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS đọc đoạn ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu dưới đây:

---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------