CHƯƠNG X: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

BÀI 30 - SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

I. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Mô phân sinh là gì?

Trả lời:

Mô phân sinh là nhóm các tế bào chưa phân hoá, có khả năng phân chia tạo tế bào mới, làm cho cây sinh trưởng (tăng chiều cao, đường kính của thân, tăng chiều dài của rễ,... ).

Câu 2: Mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên có vị trí và vai trò như thế nào?

Trả lời:

Câu 3: Các loài thực vật khác nhau có các giai đoạn sinh trưởng và phát triển như thế nào?

Trả lời:

Các loài thực vật khác nhau có các giai đoạn sinh trưởng và phát triển khác nhau. Các giai đoạn đó nối tiếp nhau, tạo thành vòng đời của cây.

Câu 4: Hiểu biết về sinh trưởng và phát triển ở thực vật được ứng dụng trong thực tiễn như thế nào?

Trả lời:

-      Đưa ra các biện pháp kĩ thuật chăm sóc phù hợp, xác định thời điểm thu hoạch,...

-      Điều khiển yếu tố môi trường như nhiệt độ, ánh sáng,… nhằm kích thích ra hoa sớm, tăng hiệu suất tạo quả,…

-      Trồng cây đúng mùa vụ, luân canh.

-      Sử dụng các chất kích thích làm cho cây ra rễ, tăng chiều cao, rút ngắn thời gian sinh trưởng, nhằm tăng năng suất.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Cây Hai lá mầm có các loại mô phân sinh nào?

Trả lời:

Cây Hai lá mầm có các loại mô phân sinh như mô phân sinh đỉnh, mô phân sinh bên.

Câu 2: Hiểu biết về sinh trưởng và phát triển ở thực vật được ứng dụng trong thực tiễn như thế nào?

Trả lời:

-      Đưa ra các biện pháp kĩ thuật chăm sóc phù hợp, xác định thời điểm thu hoạch,...

-      Điều khiển yếu tố môi trường như nhiệt độ, ánh sáng,… nhằm kích thích ra hoa sớm, tăng hiệu suất tạo quả,…

-      Trồng cây đúng mùa vụ, luân canh.

-      Sử dụng các chất kích thích làm cho cây ra rễ, tăng chiều cao, rút ngắn thời gian sinh trưởng, nhằm tăng năng suất.

Câu 3: Lấy ví dụ về công thức hóa học của hợp chất.

Trả lời:

Ví dụ: Công thức hóa học của khí methane là CH4, của muối ăn là NaCl …

Câu 4: Lấy ví dụ về ý nghĩa của công thức hóa học.

Trả lời:

Ví dụ:

-      Calcium carbonate gồm 3 nguyên tố là Ca, C và O.

-      Trong một phân tử calcium carbonate có một nguyên tử Ca, một nguyên tử C, ba nguyên tử O và tỉ lệ số nguyên tử Ca : C : O là 1 : 1 : 3.

-      Khối lượng phân tử bằng 40 + 12 + 3.16 = 100 amu.

Câu 5: Lấy ví dụ minh họa quy tắc hóa trị được vận dụng chủ yếu cho các hợp chất vô cơ.

Trả lời:

Ví dụ:

-      Trong hợp chất HCl, 1 Cl liên kết với 1 H nên Cl có hóa trị I.

-      Trong phân tử carbon dioxide CO2, nguyên tử C liên kết với 2 nguyên tử O nên C có hóa trị IV.

III. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Ở thực vật có hoa, quá trình sinh trưởng và phát triển diễn ra như thế nào?

Trả lời:

Ở thực vật có hoa, quá trình sinh trưởng và phát triển có thể chia thành các giai đoạn cơ bản sau: hạt → hạt nảy mầm → cây mầm → cây con → cây trưởng thành → cây ra hoa → cây tạo quả và hình thành hạt.

Câu 2: Lấy một số ví dụ cụ thể về ứng dụng hiểu biết về sinh trưởng và phát triển ở thực vật trong thực tiễn.

Trả lời:

-      Cung cấp nhiều nước, phân đạm cho cây lúa vào giai đoạn lúa đẻ nhánh và giảm nước, không bón phân đạm vào giai đoạn lúa chín, thu hoạch quả khi vừa chín, các loại cây đậu, đỗ khi bấm ngọn sẽ cho ra nhiều cành và nhiều quả,...

-      Chiếu sáng trên 16 giờ cho hoa lay ơn để có búp to hơn và hoa bền hơn.

-      Trồng cây đúng vụ, luân canh: Cây vụ xuân hè chọn trồng cây bí đỏ, cây bí xanh, cây cà chua, cây cà tím, cây họ Đậu; vụ thu đông chọn trồng các cây như súp lơ xanh, su hào, bắp cải, rau cải, xà lách,…

-      Sử dụng vitamin B1, vitamin B12 hoặc thuốc kích rễ làm cây ra rễ nhanh, phun chất kích thích sinh trưởng cho cây đay làm cây tăng chiều cao gấp đôi.

Câu 3: Mô tả sự sinh trưởng và phát triển của cây cam.

Trả lời:

-      Sự sinh trưởng:

+      Cây tăng số lá, lá nhỏ thành lá to

+      Rễ dài ra và tăng các rễ con

+      Cây cao lên và to ra

-      Sự phát triển: Hạt nảy mầm, cây mầm ra rễ, cây mọc cành, cây ra hoa,…

Câu 4: Vì sao nên trồng cây đúng mùa vụ?

Trả lời:

Nên trồng cây đúng mùa vụ vì:

-      Ở thực vật quá trình sinh trưởng, phát triển của từng loài cây phụ thuộc rất nhiều yếu tố như nhiệt độ, ánh sáng,… Trồng đúng thời vụ giúp cây trồng có điều kiện thuận lợi nhất để sinh trưởng, phát triển và từ đó cho năng suất tối đa so với tiềm năng của nó.

-      Mặt khác, trồng đúng thời vụ còn giúp cho cây khoẻ, tạo cho nó có tính chống chịu tốt nhất với các đối tượng sâu bệnh hại trên đồng ruộng.

Câu 5: Nêu một số biện pháp giúp trồng cây trái vụ mà vẫn đạt năng suất cao.

Trả lời:

Muốn trồng cây trái vụ vẫn đạt năng suất cao thì có thể có biện pháp như:

-      Thắp đèn (cây thanh long): thắp sáng liên tục từ 15 - 20 đêm tùy theo mùa và điều kiện thời tiết, thời gian thắp đèn từ 7 - 10 giờ/đêm. Sau khi ngưng thắp đèn 3 - 5 ngày thì cây ra hoa.

-      Sử dụng phân bón, nước, chất kích thích sinh trưởng hợp lí để cây ra hoa, tạo quả,…

IV. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Khi sử dụng thuốc thuốc bảo vệ thực vật cần lưu ý điều gì?

Trả lời:

-      Sử dụng thuốc khi đến ngưỡng: là mức sâu ở mật độ đó làm sụt giảm năng suất cây trồng.

-      Thời điểm trừ sâu, sâu dễ chết nhất: Đó là lúc sâu non tuổi còn nhỏ (sâu mới nở) nên không có khả năng kháng thuốc.

-      Để phát huy hiệu lực của thuốc và làm sâu không kháng thuốc (nhờn thuốc), nông dân cần phun vào chiều mát (ngày có nắng) hoặc vào lúc tạnh ráo (ngày có mưa). Đồng thời, cần hòa thuốc đúng theo nhãn mác hướng dẫn ghi trên bao bì. Không nên tăng nồng độ, liều lượng sẽ làm cho thuốc dần dần mất hiệu lực (sâu kháng thuốc).

-      Một số loài sâu có tính kháng thuốc cao (sâu tơ, bọ nhảy, rầy, rệp, nhện đỏ...) cần phun kép 2 lần cách nhau 3 - 4 ngày mới có hiệu quả trừ sâu.

-      Một số loài sâu thì pha gây hại lại nằm sâu trong thân, lá cây (sâu đục thân, dòi đục lá, sâu đục quả...) cần lựa chọn các loại thuốc trừ sâu có tính nội hấp và lưu dẫn mới nhằm diệt được sâu triệt để.

-      Không nên phun thuốc trừ sâu khi đã phát hiện ra cây bị sâu hại nhưng quá muộn.

Câu 2: Tại sao thực vật có thể sinh trưởng ở các điều kiện môi trường khác nhau?

Trả lời:

-      Thực vật có khả năng sinh trưởng ở các điều kiện môi trường khác nhau do khả năng thích nghi của chúng và sự tương tác giữa gen di truyền và môi trường.

-      Các yếu tố môi trường chủ yếu mà thực vật phải thích ứng bao gồm ánh sáng, nước, đất, nhiệt độ và khí hậu. Thực vật đã phát triển các cơ chế sinh học và cấu trúc vật lý để thích ứng với các yếu tố này.

-      Ví dụ, thực vật có thể phát triển trong môi trường có ánh sáng mạnh như vùng nhiệt đới hoặc môi trường có ánh sáng yếu như dưới tầng rừng.

-      Thực vật cũng có khả năng thích nghi với môi trường nước. Có những loài cây có thể sống trong môi trường nước ngọt như hồ, ao, sông và loại khác có thể sinh trưởng trong môi trường nước lợ nước mặn như cánh đồng muối hoặc biển.

-      Một số loài cây có thể sinh trưởng trên đất cát, đất phù sa, đất đá vôi, đất phèn và đất pha lê. Chúng có cơ chế thích ứng với sự khô cạn, chịu mặn hoặc thích ứng với độ axit, kiềm của đất.

-      Thực vật cũng có khả năng thích nghi với nhiệt độ và khí hậu khác nhau. Có những loài cây có thể sinh trưởng trong vùng nhiệt đới ẩm ướt, vùng cận nhiệt đới khô cằn, vùng ôn đới, hoặc vùng cực lạnh.

Câu 3: Có những yếu tố nào có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sinh trưởng của thực vật?

Trả lời:

-      Điều kiện ánh sáng: Thiếu ánh sáng có thể làm giảm quá trình quang hợp và làm suy yếu quá trình sinh trưởng.

-      Điều kiện nhiệt độ: Quá nóng hoặc quá lạnh đều có thể khiến cây ngừng phát triển hoặc chết.

-      Độ ẩm: Quá ít hoặc quá nhiều nước có thể làm cây mất nước và không thể hấp thụ chất dinh dưỡng từ đất.

-      Độ pH đất: Đất có pH quá cao hoặc quá thấp có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình hấp thụ dinh dưỡng của cây.

-      Chất độc: Một số chất độc có thể gây ảnh hưởng đến cây, làm hủy hoại các tế bào và giảm hiệu suất sinh trưởng.

-      Sâu bệnh: Sâu bệnh như vi khuẩn, nấm mốc, côn trùng ăn lá có thể tấn công và gây hủy hoại cây.

-      Cạnh tranh từ cây khác: Những cây sống gần nhau có thể cạnh tranh với nhau về nguồn nước, chất dinh dưỡng và ánh sáng, gây suy giảm tốc độ sinh trưởng.

-      Các yếu tố địa lý: Vị trí địa lý và môi trường xung quanh có thể ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây, chẳng hạn như đất đai, độ cao, độ dốc,...