CHỦ ĐỀ VIII: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

BÀI 19 - CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUANG HỢP

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Nêu vai trò và sự ảnh hưởng của ánh sáng tới quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Ánh sáng có vai trò cung cấp năng lượng cho quang hợp.

-      Ảnh hưởng: Ánh sáng mạnh hoặc yếu và thời gian chiếu sáng có thể làm quang hợp của cây tăng lên hay giảm đi.

Câu 2: Dựa vào nhu cầu ánh sáng, người ta chia thực vật thành mấy nhóm?

Trả lời:

Nhu cầu ánh sáng của các loài cây không giống nhau. Dựa vào nhu cầu ánh sáng, người ta phân biệt các loài cây thành 2 nhóm là nhóm cây ưa ánh sáng mạnh và nhóm cây ưa ánh sáng yếu.

-      Nhóm cây ưa ánh sáng mạnh thường mọc ở nơi quang đãng, phiến lá thường nhỏ, màu xanh sáng

-      Nhóm cây ưa ánh sáng yếu thường mọc dưới tán cây khác,…; phiến lá thường rộng, màu xanh sẫm

Câu 3: Nêu vai trò và sự ảnh hưởng của carbon dioxide tới quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Carbon dioxide chính là nguyên liệu tham gia trực tiếp vào quá trình quang hợp.

-      Ảnh hưởng:

+      Cây có thể quang được với nồng độ carbon dioxide bình thường của không khí (khoảng 0,03%).

+      Nếu nồng độ carbon dioxide tăng lên thì quang hợp tăng nhưng nếu nồng độ carbon dioxide tăng cao quá thì quang hợp giảm.

Câu 4: Nêu vai trò và sự ảnh hưởng của nước tới quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Nước là nguyên liệu cho quang hợp ở cây xanh và là yếu tố tham gia quá trình đóng mở khí khổng để trao đổi khí trong quang hợp.

-      Ảnh hưởng:

+      Cây thiếu hoặc thừa nước đều ảnh hưởng đến quá trình quang hợp.

+      Khi cây hấp thụ đủ nước, quang hợp diễn ra bình thường.

+      Khi cây thiếu nước, khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào lá cây giảm dẫn tới quang hợp giảm.

Câu 5: Nêu vai trò và sự ảnh hưởng của nhiệt độ tới quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Nhiệt độ không khí có ảnh hưởng tới các phản ứng trong quang hợp của thực vật.

-      Ảnh hưởng:

+      Quang hợp của thực vật chỉ diễn ra bình thường ở nhiệt độ trung bình 20 – 30^oC.

+      Khi nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, quang hợp của hầu hết các loài cây đều bị giảm hoặc ngừng trệ.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Kể tên một số cây ưa sáng.

Trả lời:

Cây ưa sáng: cây hoa giấy, cây hoa sứ,…

Câu 2: Kể tên một số cây ưa bóng.

Trả lời:

Cây ưa bóng: cây vạn niên thanh, cây sâm ngọc linh,…

Câu 3: Nhu cầu nước ở các loại cây khác nhau như thế nào?

Trả lời:

Nhu cầu nước phụ thuộc vào từng loài và từng giai đoạn phát triển khác nhau:

-      Nhu cầu nước của các loài cây là khác nhau: Có cây cần nhiều nước (cây cói, cây ráy,…), có cây cần ít nước (cây sen đá, cây lô hội, cây lưỡi hổ,…).

-      Nhu cầu nước của một loài cây trong các giai đoạn phát triển khác nhau cũng khác nhau (cây mía cần tưới nước thường xuyên khi mới trồng, đến khi mía có đốt thì không cần tưới nước nữa)

Câu 4: Cây xanh có vai trò gì đối với sự sống trên Trái Đất?

Trả lời:

-      Cung cấp chất hữu cơ và năng lượng cần thiết cho sự sống: Trong chuỗi thức ăn tự nhiên, các sinh vật tự dưỡng thông qua quang hợp tạo ra nguồn thức ăn, nguồn cung cấp năng lượng cho nhiều sinh vật khác.

-      Giúp cân bằng lượng oxygen và carbon dioxide trong không khí để duy trì sự sống cho các sinh vật khác.

-      Ngoài ra, cây xanh còn có nhiều vai trò khác như:

+      Điều hòa nhiệt độ và độ ẩm của không khí nhờ quá trình thoát hơi nước.

+      Cung cấp nơi ở, nơi sinh sản cho các sinh vật khác.

+      Cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, thuốc chữa bệnh cho con người.

+      Giữ đất, giữ nguồn nước ngầm,…

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Phá rừng gây ra hậu quả gì?

Trả lời:

Con người đang phải đối mặt với nhiều hậu quả do việc chặt phá rừng bừa bãi:

-      Mất rừng đầu nguồn gây ra ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, mất nơi sinh sống của động vật,…

-      Diện tích rừng giảm thì lượng oxygen giảm, lượng carbon dioxide tăng lên gây hiệu ứng nhà kính làm nhiệt độ Trái Đất tăng lên kéo theo đó là hàng loạt các hậu quả của biến đổi khí hậu, đe dọa trực tiếp đến sự sống của con người và các sinh vật,…

Câu 2: Ở các nhiệt độ 13^oC, 21^oC, 35^oC, quang hợp ở cây cà chua thay đổi như thế nào?

Trả lời:

-      Ở 13^oC: Lá có ít hạt diệp lục, cây quang hợp yếu

-      Ở 21^oC: Lá có nhiều hạt diệp lục, cây quang hợp mạnh

-      Ở 35^oC: Lá vàng, úa dần do hạt diệp lục bị phân hủy

Câu 3: Trồng xen canh trong nông nghiệp có tác dụng gì? Lấy ví dụ các cây trồng xen canh.

Trả lời:

-      Xen canh là trồng xen hai hay nhiều loài cây trồng trên một đơn vị diện tích đồng ruộng. Giúp sử dụng hợp lí đất, ánh sáng và điều hoà dinh dưỡng.

-      Ví dụ:

+      Trồng ngô xen đậu tương. 

+      Trồng ớt ngọt và cải ngọt. 

+      Trồng ngô xen mía.

Câu 4: Trồng luân canh trong nông nghiệp có tác dụng gì? Lấy ví dụ các cây trồng luân canh.

Trả lời:

-      Luân canh là cách tiến hành gieo trồng luân phiên các loại cây trồng khác nhau trên cùng một diện tích, làm giảm sự phụ thuộc vào các loại chất dinh dưỡng, áp lực sâu bệnh và cỏ dại, cũng như giảm xác suất phát triển các loại sâu bệnh và cỏ dại kháng thuốc.

-      Ví dụ: Trồng ngô luân canh với đậu đỏ (trồng đậu trước rồi trồng ngô)

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Tại sao màu sắc và cường độ ánh sáng có vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp?

Trả lời:

-      Màu sắc và cường độ ánh sáng đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp của thực vật. Màu sắc của ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp thông qua quá trình hấp thụ năng lượng. Chlorophyll, chất có trong lá cây, hấp thụ ánh sáng màu xanh lam và đỏ nhưng lại không hấp thụ ánh sáng màu xanh lá cây. Điều này dẫn đến việc ánh sáng có màu xanh lam và đỏ được sử dụng nhiều hơn để kích thích quá trình quang hợp.

-      Cường độ ánh sáng cũng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp bởi vì nó quyết định lượng năng lượng mà thực vật có thể hấp thụ và sử dụng. Mức độ cường độ ánh sáng thích hợp cần thiết để kích thích quá trình quang hợp một cách hiệu quả. Nếu cường độ ánh sáng quá cao hoặc quá thấp, quá trình quang hợp có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, ảnh hưởng đến sự phát triển và sản xuất năng lượng của thực vật.

Câu 2: Quá trình quang hợp ở các loại thực vật ở môi trường khô hạn khác biệt như thế nào so với quá trình quang hợp ở môi trường nhiệt đới?

Trả lời:

-      Quá trình quang hợp ở các loại thực vật ở môi trường khô hạn và môi trường nhiệt đới thường có những sự khác biệt đáng kể. Ở môi trường khô hạn, thực vật thường phải đối mặt với áp lực thếu nước và độ ẩm thấp, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp. Để tiết kiệm nước, một số thực vật ở môi trường khô hạn có thể có lá nhỏ hoặc lá mọc dọc theo chiều dọc cành cây để giảm mức độ mất nước thông qua quá trình hô hấp hoặc cũng có thể có khả năng lưu trữ nước. Hơn nữa, tốc độ quang hợp ở các loại thực vật ở môi trường khô hạn có thể thấp hơn do điều kiện khó khăn liên quan đến nước và nhiệt độ.

-      Trong khi đó, ở môi trường nhiệt đới với độ ẩm cao, thực vật có thể có cấu trúc lá phức tạp và lớn hơn để tối đa hóa quang hợp. Điều này có thể dẫn đến quá trình quang hợp ở mức độ tối ưu hơn. Ngoài ra, thực vật ở môi trường nhiệt đới cũng có thể tận dụng theo cách khác các nguồn năng lượng để phát triển và sản xuất thức ăn.