CHƯƠNG XI: SINH SẢN Ở SINH VẬT

BÀI 32 - KHÁI QUÁT VỀ SINH SẢN VÀ SINH SẢN VÔ TINH Ở SINH VẬT

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Em hiểu thế nào về sinh sản? Có mấy hình thức sinh sản?

Trả lời:

-      Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới bảo đảm sự phát triển kế tục của loài.

-      Có hai hình thức sinh sản: sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

Câu 2: Sinh sản vô tính là gì và có đặc điểm gì?

Trả lời:

-      Khái niệm: Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự kết hợp yếu tố đực và yếu tố cái.

-      Đặc điểm: Trong hình thức sinh sản vô tính, cơ thể con chỉ nhận được chất di truyền từ cơ thể mẹ nên giống nhau và giống mẹ.

Câu 3: Ở thực vật có các hình thức sinh sản vô tính nào? Sinh sản sinh dưỡng là gì?

Trả lời:

-      Ở thực vật có các hình thức sinh sản vô tính khác nhau như sinh sản bằng bào tử, sinh sản sinh dưỡng.

-      Sinh sản sinh dưỡng là sự hình thành cây mới từ một phần của cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá).

Câu 4: Nêu khái niệm và đặc điểm của các hình thức sinh sản vô tính ở động vật.

Trả lời:

Câu 5: Nêu vai trò và ứng dụng của sinh sản vô tính trong thực tiễn.

Trả lời:

-      Vai trò: Sinh sản vô tính có vai trò quan trọng trong việc duy trì các đặc điểm của sinh vật.

-      Ứng dụng: Trong thực tiễn, người ta thực hiện nhân nhanh giống cây trồng và duy trì các đặc điểm tốt của sinh vật bằng các phương pháp như: nuôi cấy mô, giâm cành, chiết cành.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Sinh sản vô tính có ở các nhóm sinh vật nào?

Trả lời:

Sinh sản vô tính có ở các nhóm sinh vật như vi khuẩn, nguyên sinh vật, một số loài nấm, một số loài thực vật và động vật.

Câu 2: Lấy ví dụ về từng hình thức sinh sản vô tính ở động vật.

Trả lời:

-      Nảy chồi: Thủy tức.

-      Trinh sản: Ong.

-      Phân mảnh: Sao biển.

Câu 3: Nuôi cấy mô được thực hiện và ứng dụng như thế nào?

Trả lời:

-      Phương pháp: Từ một cây ban đầu, tách mô để nuôi cấy trong môi trường nhân tạo, vô trùng, có đủ chất dinh dưỡng và các chất cần thiết (ví dụ chất kích thích ra rễ,...) sẽ tạo nhiều cây con mới.

-      Ứng dụng: Sử dụng phương pháp này có thể nhân nhanh giống cây trồng, tạo giống cây sạch bệnh, phục chế giống quý đang bị thoái hóa,…

Câu 4: Giâm cành, chiết cành được thực hiện và ứng dụng như thế nào?

Trả lời:

-      Phương pháp:

+      Giâm cành: Cắt một đoạn thân, cành có mắt có chồi của một cây → Đem các đoạn thân, cành cắm nghiêng cho đầu dưới vào đất ẩm, một phần hom ở trên mặt đất.

+      Chiết cành: Khi chiết cành, chọn cây khỏe, mập → Gọt 1 đoạn vỏ → Bọc đất mùn quanh lớp vỏ bóc → Đợi khi ra rễ cắt rời cành đem trồng → Tạo thành cây con.

-      Ứng dụng: Giâm cành, chiết cành cũng là những biện pháp để nhân nhanh giống cây trồng, rút ngắn thời gian sinh trưởng.

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Em biết những loài cây nào được nuôi cấy mô?

Trả lời:

Nuôi cấy mô cây phong lan, sâm ngọc linh,…

Câu 2: Những loài cây nào thường được sử dụng để giâm cành, chiết cành?

Trả lời:

Chiết cành cam, bưởi, táo; giâm cành mía, hoa hồng, dâu tằm, khoai lang,…

Câu 3: Mô tả quá trình sinh sản ở cây rau má và trùng đế giày.

Trả lời:

-      Quá trình sinh sản của cây rau má: Từ một phần thân bò của cây mẹ phát triển thành một cây con mới.

-      Quá trình sinh sản của trùng đế giày: Cơ thể mẹ phân đôi thành hai cơ thể trùng giày con.

Câu 4: Kể tên một số loại rau, củ, quả được sản xuất bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng mà em biết.

Trả lời:

Một số loại rau, củ, quả được sản xuất bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng: rau muống, khoai lang, cây bỏng, táo, cam, bưởi, khoai tây, mía,…

IV. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Trong đàn ong, hãy phân biệt ong thợ và ong chúa và giải thích sự khác biệt đó.

Trả lời:

-      Ong chúa và ong thợ đều được sinh ra từ trứng đã thụ tinh. Tuy nhiên, ong chúa được chăm sóc trong mũ chúa ngay từ bé và được cho ăn hoàn toàn bằng sữa ong chúa. Còn ấu trùng ong thợ được nuôi trong các tổ thường và chỉ được cho ăn sữa ong chúa trong 3 ngày đầu tiên rồi được nuôi bằng mật ong và phấn hoa cho tới khi trưởng thành.

-      Về vai trò:

+      Ong chúa là một con ong cái phát triển hoàn chỉnh. Ong chúa có nhiệm vụ đẻ trứng để tăng quân đồng thời đảm bảo sự tồn tại của đàn ong. Đồng thời, con ong chúa còn có nhiệm vụ duy trì trật tự xã hội của đàn ong

+      Ong thợ đảm nhận tất cả các công việc nặng nhọc nhất trong đàn ong như xây tổ, chăm sóc ấu trùng, ong non và ong chúa, tìm kiếm thức ăn, phòng chống kẻ thù,…

-      Trong tổ ong có sự khác nhau về hình thái và vai trò của các loại ong chúa, ong thợ và ong đực vì để đảm bảo trật tự xã hội trong một tổ ong.

Câu 2: Sinh sản vô tính tác động như thế nào đến quần thể sinh vật?

Trả lời:

-      Tăng tốc độ sinh trưởng của quần thể: Vì không cần sự kết hợp giữa cá thể đực và cái, quá trình sinh sản vô tính diễn ra nhanh hơn, tăng tốc độ tạo ra các thế hệ mới, làm tăng tốc độ sinh trưởng của quần thể.

-      Sự lan rộng nhanh chóng của các gen có lợi: Trong một môi trường có những áp lực lựa chọn cụ thể, các gen có lợi có thể lan rộng nhanh chóng trong sinh sản vô tính.

-      Thiếu sự đa dạng gen: Vì không có thụ tinh, các cá thể sinh sản vô tính có thể có kiểugen giống hệt nhau, dẫn đến giảm đa dạng nguồn gen trong quần thể.

-      Giảm  khả năng sống sót trong môi trường thay đổi: Sinh sản vô tính tạo các cá thể giống hệt nhau nên khi môi trường thay đổi đột ngột sẽ gây chết hàng loạt.