BÀI 16: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ BẢO VỆ TỔ QUỐC

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và trả lời câu hỏi

        THÔNG TIN

       Trong cuộc gặp gỡ, nói chuyện và giao nhiệm vụ cho cán bộ Đại đoàn quân Tiên phong tại Đền Hùng, Bác Hồ đã có câu nói bất hủ: "Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước".

Em có suy nghĩ gì về câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh?

Trả lời:

    Câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc gặp gỡ với cán bộ Đại đoàn quân tiên phong tại Đền Hùng rất ý nghĩa và bất hủ. Câu nói này nhấn mạnh vào tinh thần đoàn kết quan trọng trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh muốn nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm của các thế hệ sau trong việc bảo vệ và phát triển đất nước để giữ lấy thành quả của các vua hùng đã xây dựng. Ý nghĩa của câu nói này là cần phải đoàn kết, tương trợ nhau trong đấu tranh bảo vệ đất nước, để gìn giữ được sự đồng thuận và sự đoàn kết của toàn dân tộc và xây dựng một Việt Nam mạnh mẽ, giàu có và văn minh.

KHÁM PHÁ

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc 

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

         THÔNG TIN

- Điều 11 Hiến pháp năm 2013 quy định:

“1. Tổ quốc Việt Nam là thiêng liêng bất khả xâm phạm.

2. Mọi hành vi chống lại độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, chống lại sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đều bị nghiêm trị".

- Điều 44 Hiến pháp năm 2013 quy định “Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc. Phản bội Tổ quốc là tội nặng nhất”.

- Điều 46 Hiến pháp năm 2013 quy định: "Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc sinh hoạt cộng đồng".

- Điều 6 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 quy định:

“1. Công dân nam trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự có nghĩa vụ phục vụ tại ngũ trong Quân đội nhân dân.

2. Công dân nữ trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình nếu tự nguyện và quân đội có nhu cầu thì được phục vụ tại ngũ”.

- Khoản 2 Điều 5 Luật Quốc phòng năm 2018 quy định:

“Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc phải thực hiện nghĩa vụ quân sự, có nghĩa vụ tham gia Dân quân tự vệ, xây dựng nền quốc phòng toàn dân; chấp hành biện pháp của Nhà nước và người có thẩm quyền trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật liên quan”.

- Điều 8 Luật An ninh quốc gia năm 2004 quy định:

  “Bảo vệ an ninh quốc gia là sự nghiệp của toàn dân. Cơ quan, tổ chức, công dân có trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ an ninh quốc gia theo quy định của pháp luật”

- Khoản 1 Điều 3 Luật Biên giới quốc gia năm 2003 quy định:

“1. Xây dựng, quản lý bảo vệ biên giới quốc gia, khu vực biên giới là nhiệm vụ của Nhà nước và của toàn dân, trước hết là của chính quyền, nhân dân khu vực biên giới và các lực lượng vũ trang nhân dân”.

- Khoản 3 Điều 4 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

“3. Mọi công dân có nghĩa vụ tích cực tham gia phòng chống tội phạm”.

         Trường hợp 1

Xã M triển khai mô hình Tổ nhân dân tự quản bảo vệ an ninh trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Anh A tự nguyện tham gia các hoạt động tuần tra, phòng chống tệ nạn xã hội và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Hoạt động của Tổ nhân dân tự quản đã góp phần xây dựng khu dân cư an toàn, không có tệ nạn xã hội.

         Trường hợp 2

Xã ở huyện Y là một xã biên giới. Thực hiện phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới" lực lượng Bộ đội Biên phòng trên địa bàn đã phối hợp với chính quyền đại phương thành lập Tổ tự quản, vận động các hộ gia đình tham gia kí cam kết tự quản đường biên, cột, ốc biên giới quốc gia. Qua công tác tuyên truyền, tất cả người dân trên địa bàn hiểu được bảo vệ an ninh quốc gia biên giới lãnh thổ đất nước là quyền, nghĩa vụ công dân. Nhờ vậy, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn phát triển đạt nhiều thành tích. Đây là điểm sáng trong thực hiện phong trào tại huyện.

- Từ thông tin trên, em giải thích như thế nào quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ Tổ quốc?

- Theo em, quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc được biểu hiện như thế nào trong những trường hợp trên?

- Việc làm của các chủ thể trong hai trường hợp trên có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội?

Trả lời:

Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ tổ quốc được quy định rõ trong nhiều luật như Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật An ninh quốc gia, Luật Biên giới quốc gia và Luật Hình sự. Các quy định này nhấn mạnh rằng công dân Việt Nam có nghĩa vụ phục vụ nghĩa vụ quân sự và bảo vệ an ninh, quốc phòng của đất nước. Đồng thời, công dân cũng phải nỗ lực bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước và tuân thủ quy định pháp luật.

Trong hai trường hợp được đề cập, quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ tổ quốc được thể hiện qua việc tham gia các hoạt động tổ chức bảo vệ an ninh, phòng chống tội phạm và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc. Đối với trường hợp thứ nhất, việc thành lập tổ nhân dân tự quân bảo vệ an ninh trật tự, an toàn xã hội đã giúp xây dựng một khu dân cư an toàn, không có tệ nạn xã hội. Trong trường hợp thứ hai, phong trào “toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới" đã giúp đưa ra một phương thức phối hợp hiệu quả giữa lực lượng bộ đội biên phòng và chính quyền địa phương, góp phần đảm bảo an ninh biên giới quốc gia.

Các chủ thể trong cả hai trường hợp đã thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ tổ quốc, đóng góp tích cực vào sự phát triển an ninh, trật tự, an toàn xã hội và đất nước. Việc thực hiện chính sách, pháp luật của nhà nước và xã hội phục vụ cho mục tiêu bảo vệ tổ quốc sẽ góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc 

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

         THÔNG TIN

- Điều 323 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định:

”1. Người nào không chấp hành đúng quy định của pháp luật về đăng kí nghĩa vụ quân sự, không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, lệnh gọi nhập trung huấn luyện, đã bị xử phạt phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vì phạm, thì bị phạt cải tạo, không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau thì bị phạt từ 01 năm đến 05 năm:
3. a) Tự gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của mình;
4. b) Phạm tội trong thời chiến;
5. c) Lôi kéo người khác phạm tội."

Hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự có thể dẫn đến hậu quả bị xử lí hành chính hoặc hình sự".

- Điều 4 Nghị định 120/2013/NĐ-CP quy định:

“Phạt tiền từ 1 500 00 đồng đến 2 500 00 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung ghi trong lệnh gọi nhập ngũ mà không lí do chính đáng".

- Khoản 1, 2 Điều 5 Nghị định số 96/2020/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia quy định:

“7. Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50 000 000 đóng đối với một trong những hành vi sau:

1. a) Thăm dò địa chất khai thác tài nguyên, khoáng sản theo giấy phép làm hư hại dấu hiệu đường biên giới quốc gia, mốc quốc giới, cọc dấu, vật đánh đấu đường biên giới, cột cờ, bia chủ quyền trên các đảo, điểm cơ sở; công trình phòng thủ vùng biển, công trình biên giới;
2. b) Đổ đất đá, chất thải xuống sông, suối biên giới.
3. Phạt tiền từ 50 000 000 đồng đến 75 000 000 đồng đi với một trong những hành vi sau đây:
4. a) Làm hư hại mốc quốc giới, cọc dấu, dấu hiệu đường biên giới, vật đánh dấu đường biến giới, cột cờ, điểm cơ sở, bia chủ quyền trên các đảo;
5. b) Làm thay đổi dòng chảy sông, suối biên giới hoặc làm ảnh hưởng đến đường biên giới quốc gia;
6. c) Xây dựng công trình kiên cố trong phạm vi 30 mét tính từ đường biên giới trên đất liền tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc hoặc 100 mét tính từ đường biên giới trên đất liền tuyến biên giới Việt Nam - Lào, Việt Nam - Cam-pu-chia;
7. d) Xây dựng trái phép công trình trên sông, suối biên giới".

           Trường hợp 1

T (20 tuổi) đã trúng tuyển nghĩa vụ quân sự. Nhưng khi Ban Chỉ huy Quân sự huyện có lệnh gọi nhập ngũ thì T lại trốn tránh, không chấp hành. T bị xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 2 000 000 đồng và buộc thực hiện nghĩa vụ quân sự.

           Trường hợp 2

Toà án Nhân dân tỉnh H tiến hành xét xử vụ án hình sự về hành vi phá hoại cột mốc, làm sai lệch đường biên giới quốc gia của bị cáo C. Hội đồng xét xử tuyên bị cáo C bảy năm tù giam vì hành vi gây phương hại đến an ninh quốc gia. Bản án nhận được sự đồng tình của dư luận, góp phần nâng cao hiểu biết của người dân về nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.

- Pháp luật có những hình thức xử phạt nào đối với hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ Tổ quốc? Lấy ví dụ minh họa.

- Theo em, hành vi mà nhân vật đã thực hiện trong các trường hợp trên gây hậu quả gì cho đất nước?

Trả lời:

Đối với hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ tổ quốc, pháp luật có thể áp dụng nhiều hình thức xử phạt khác nhau. Ví dụ như phạt tiền, phạt tù, cải tạo hay buộc thực hiện lại nghĩa vụ quân sự. Ví dụ cụ thể như hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự trong trường hợp 1 bị xử phạt vi phạm hành chính và buộc thực hiện lại nghĩa vụ quân sự. Trường hợp 2, bị cáo c bị đưa ra xét xử hình sự và bị tuyên án 7 năm tù giam vì hành vi phá hoại cột mốc, làm sai lệch đường biên giới quốc gia.

Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ tổ quốc có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với đất nước, như ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, làm hư hại dấu hiệu đường biên giới, mốc quốc giới, cột cờ, bia chủ quyền trên các đảo hoặc phá hoại vùng biển, vùng biên giới. Việc phạm tội và vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân sẽ gây thiệt hại đến sự bảo vệ tổ quốc và an ninh quốc gia.