Giáo án điện tử chuyên đề Công nghệ 12 Lâm nghiệp Thuỷ sản Cánh diều Bài 5: Ứng dụng công nghệ sinh học trong sinh sản và chọn, tạo giống thuỷ sản

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

“Hãy kể tên một số ứng dụng của công nghệ sinh học sinh sản và chọn, tạo giống thuỷ sản mà em biết.”

Những kĩ thuật được ứng dụng trong chọn, tạo giống thủy sản

Ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn giống thủy sản

Ứng dụng gene trong tạo giống thủy sản

Ứng dụng công nghệ sinh học trong tạo giống tam bội

BÀI 5. ỨNG DỤNG CỦA CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG SINH SẢN, CHỌN VÀ TẠO GIỐNG THỦY SẢN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1.

Công nghệ sinh học trong sinh sản

2.

Công nghệ sinh học trong chọn, tạo giống thủy sản

1.

CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG SINH SẢN

Nêu lợi ích của việc ứng dụng công nghệ sinh sản nhân tạo trong thuỷ sản.

Đọc nội dung Mục 1.1, trang 29 - 31 SGK để trả lời các câu hỏi:

Kể tên một số giai đoạn chính trong quy trình sinh sản nhân tạo giống thuỷ sản.

Trình bày phương pháp kích thích sinh sản trên tôm.

Trình bày kĩ thuật sử dụng hormone trong kích thích sinh sản cá bố mẹ.

1.1. Sinh sản nhân tạo động vật thủy sản

• Đóng vai trò rất quan trọng trong nuôi trồng thuỷ sản do nhiều loài thủy sản không sinh sản trong điều kiện nuôi.

• Gồm một số giai đoạn chính như:

Tuyển chọn và nuôi vỗ con bố mẹ

Ấp nở và ương nuôi ấu trùng

Kích thích sinh sản

Cho đẻ, thu ấu trùng

Thu trứng, tinh trùng, thụ tinh nhân tạo

a, Kích thích sinh sản ở cá

• Kích thích sinh sản bằng hormone được sử dụng trên nhiều loại cá (cá chép, rô đồng, cá tra,…)
• Một số loại chất kích thích sinh sản:
• HCG
• GnRHa
• LRHa

• Cá cái thường được tiêm 2 liều, cách nhau từ 6 – 8h
• Liều tiêm cho cá đực thường bằng 50% so với liều cho cá cái.

Liều 1 là liều khởi động với lượng kích dục tố bằng 1/3 tổng liều

Liều 2 là liều quyết định, sử dụng 2/3 tổng liều hormone

Sau khi tiêm liều 2 từ 8 đến 12 giờ, cá mẹ được vuốt để thu trứng. Cá đực có thể được vuốt hoặc mổ để thu tinh dịch tuỳ từng loài.

Trứng sau khi thụ tinh được đưa vào hệ thống ấp chuyên biệt

b, Kích thích sinh sản trên tôm

• Cuống mắt tôm chứa phức hệ cơ quan điều tiết quá trình sản sinh hormone ức chế quá trình phát triển tuyến sinh dục và lột xác.
• Phương pháp cắt cuống mắt sử dụng để kích thích sinh sản tôm.

1.2. Công nghệ bảo quản tinh trùng cá

• Sự cần thiết phải bảo quản tinh trùng cá:
• Ở nhiều loài thuỷ sản, quá trình thành thục sinh dục của con đực và con cái diễn ra không đồng thời.
• Một số loài cá có khả năng tự chuyển đổi giới tính trong vòng đời sinh sản.

Thu được sản phẩm sinh dục ở giai đoạn phù hợp nhất và đưa vào sử dụng ở bất kì thời điểm nào trong năm.

Giảm thiểu vấn đề cận huyết trong các trại giống → tăng khả năng lai xa, lai với nguồn cá ngoài trại giống.

Tạo điều kiện để thực hiện các chương trình chọn giống, bảo tồn nguồn gene, đặc biệt với những loài nguy cấp, quý, hiếm.

Vai trò

• Ứng dụng trong thuỷ sản:
• Bắt đầu nghiên cứu từ những năm 1953, cùng thời điểm với các nghiên cứu bảo quản sản phẩm sinh dục ở động vật trên cạn.
• Đến nay, tinh trùng của khoảng 200 loài cá đã được trữ đông thành công.

Sử dụng nitrogen lỏng, tinh trùng cá có thể bảo quản được từ 1 đến 5 năm.

2.

CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN, TẠO GIỐNG THỦY SẢN

2.1. Ứng dụng công nghệ đa bội trong chọn, tạo giống

Phân tích ứng dụng kĩ thuật đa bội trong sản xuất giống thuỷ sản.

Dựa vào hình 5.7, trình bày cơ chế tạo thể tam bội ở hàu.

Đọc và thảo luận nội dung Mục 2.1 tr.33 SGK để trả lời câu hỏi:

• Con giống thủy sản đa bội là con giống có bộ nhiễm sắc thể lớn hơn 2n (thường là 3n, 4n).
• Cá thể đa bội thường không có khả năng sinh sản. Người nuôi có thể thu hoạch sản phẩm quanh năm.

• Khi ức chế giải phóng thể cực II trong quá trình phân bào giảm nhiễm II, trứng duy trì bộ nhiễm sắc thể 2n và thụ tinh với tinh trùng 1n sẽ tạo ra hợp tử mang bộ nhiễm sắc thể 3n → thể tam bội.
• Các phương pháp gây ức chế:
• Sốc nóng, sốc lạnh.
• Sử dụng hoá chất cytochalasin B (CB), 6-dimethylaminopurine

2.2. Kĩ thuật điều khiển giới tính cá bằng hormone sinh dục

Đọc và thảo luận nội dung Mục 2.2 trang 34 SGK để hoàn thành Phiếu học tập số 1

a, Cơ sở khoa học

Cá bột mới nở chưa biệt hoá giới tính, do đó người ta sử dụng hormone giới tính để can thiệp nhằm hướng sự phát triển của tuyến sinh dục cá theo ý muốn.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------