Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHUYÊN ĐỀ 1: LỊCH SỬ TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO VIỆT NAM

(15 tiết)

1. MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ
2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Giải thích được khái niệm tín ngưỡng và tôn giáo.
• Liệt kê được các tín ngưỡng ở Việt Nam; chỉ ra được một số nét chính của các tín ngưỡng thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế, tham quan chùa chiền ở địa phương.
• Nêu được biểu hiện của Cơ Đốc giáo, Đạo giáo trong đời sống văn hóa – xã hội; nêu được một số nét chính về một số tôn giáo khác.
• Có ý thức tôn trọng, vận động người khác tôn trọng sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng:

• Năng lực tìm hiểu lịch sử: Khai thác Hình 1 – 23, tư liệu, mục Em có biết, thông tin trong bài chuyên đề để tìm hiểu về khái niệm tín ngưỡng, tôn giáo; các tín ngưỡng ở Việt Nam và một số nét chính của các tín ngưỡng; biểu hiện của Cơ Đốc giáo, Đạo giáo trong đời sống văn hóa – xã hội; một số nét chính về một số tôn giáo khác.
• Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: Giải thích được khái niệm tín ngưỡng và tôn giáo; Liệt kê được các tín ngưỡng ở Việt Nam; chỉ ra được một số nét chính của các tín ngưỡng thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế, tham quan chùa chiền ở địa phương; Nêu được biểu hiện của Cơ Đốc giáo, Đạo giáo trong đời sống văn hóa – xã hội; nêu được một số nét chính về một số tôn giáo khác.
• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức lịch sử đã học, sưu tầm tư liệu, thông tin, hình ảnh để thực hiện các hoạt động phần Vận dụng.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: đọc, sưu tầm thông tin, hình ảnh, tư liệu về lịch sử tín ngưỡng và tôn giáo Việt Nam.
• Yêu nước: Có ý thức tôn trọng, vận động người khác tôn trọng sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC
2. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV Chuyên đề học tập Lịch sử 11 – Cánh diều.
• Hình ảnh, tư liệu sưu tầm về bài chuyên đề Lịch sử tín ngưỡng và tôn giáo Việt Nam.
• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK Chuyên đề học tập Lịch sử 11 – Cánh diều.
• Đọc trước nội dung bài học và sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về bài chuyên đề Lịch sử tín ngưỡng và tôn giáo Việt Nam.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú với bài học mới.
3. Nội dung: GV cho HS quan sát hình ảnh, video về phương đình Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình) và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về kiến trúc của Nhà thờ chính tòa Phát Diệm?
4. Sản phẩm: HS nêu nhận xét về kiến trúc của Nhà thờ chính tòa Phát Diệm.

d.Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tô chức cho HS cả lớp quan sát hình ảnh và xem video về Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình).

https://www.youtube.com/watch?v=ZbQptuWXRy4

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Xem và quan sát hình ảnh về Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình), em có nhận xét gì kiến trúc nơi đây?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, xem video, vận dụng một số kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong nhận xét về kiến trúc của Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Hoàn thành năm 1899, phương đình – công trình mặt tiền Nhà thờ chính toà Phát Diệm gợi lên hình ảnh về những mái đình, mái chùa truyền thống hơn là một nhà thờ Công giáo điển hình.

+ Công trình kiến trúc cao 25m, rộng 17m, dài 24m gồm ba tầng được xây dựng bằng đá phiến, lớn nhất là tầng dưới cùng được xây dựng bằng đá xanh. Trên 4 đỉnh tháp có 4 pho tượng bốn vị Thánh Sử, mà từ đường nét, tư thế đến đường mây nếp áo khiến ta dễ lầm với các pho tượng trong các đền chùa Việt Nam. Các vòm cửa bằng đá được lắp ghép đến trình độ tinh xảo. Giữa phương đình đặt một sập làm bằng đá nguyên khối, phía ngoài và bên trong là những bức phù điêu được khắc chạm trên đá hình ảnh chúa Giê-su và các vị thánh với những đường nét thanh thoát. Tầng thứ hai của phương đình treo một trống lớn. Tầng ba treo một quả chuông cao 1,4m, đường kính 1,1m, nặng gần 2 000 kg, quả chuông lớn ở phương đình được đúc năm 1890. Một tiếng chuông vang xa được ví như cả ba tỉnh (Nam Định, Ninh Bình và Thanh Hóa) nghe thấy. Mái của nhà thờ Phát Diệm không cao vút kiểu ngọn tháp như những nhà thờ theo lối phương Tây mà là mái cong cổ kính như mái đình, mái chùa.

+ Kiểu kiến trúc độc đáo thể hiện sự kết hợp của văn hóa phương Đông và phương Tây, giữa Công giáo với các tôn giáo, tín ngưỡng truyền thống ở Việt Nam.

- GV dẫn dắt HS vào bài chuyên đề: Vậy tín ngưỡng, tôn giáo là gì? Ở Việt Nam có những tín ngưỡng, tôn giáo nào? Các tín ngưỡng, tôn giáo này có những nét chính gì và biểu hiện như thế nào trong đời sống văn hóa – xã hội? Chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu trong chuyên đề này – Chuyên đề 1: Lịch sử tín ngưỡng và tôn giáo Việt Nam.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. KHÁI NIỆM TÍN NGƯỠNG, TÔN GIÁO

Hoạt động 1.1. Tìm hiểu khái niệm tín ngưỡng

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu khái niệm tín ngưỡng

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS giải thích được khái niệm tín ngưỡng và nêu được những tín ngưỡng phổ biến ở Việt Nam.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác tư liệu, thông tin mục I.1 SGK tr.4, 5 và trả lời câu hỏi:

- Giải thích khái niệm tín ngưỡng.

- Cho biết ở Việt Nam có những tín ngưỡng phổ biến nào?

1. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm tín ngưỡng, những tín ngưỡng phổ biến ở Việt Nam và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu khái niệm tôn giáo

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS giải thích được khái niệm tôn giáo.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác tư liệu, mục Em có biết, thông tin mục I.2 SGK tr.5, 6 và trả lời câu hỏi: Giải thích khái niệm tôn giáo.
3. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm tôn giáo và chuẩn kiến thức của GV.
4. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG 2. MỘT SỐ TÍN NGƯỠNG Ở VIỆT NAM

Hoạt động 2.1. Tìm hiểu về thờ cúng tổ tiên

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Nêu được những nét chính của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam.

- Nêu được ý nghĩa của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong đời sống văn hóa của người Việt.

1. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, khai thác Hình 2 – 3, tư liệu, thông tin mục 1a, 1b SGK tr.6, 7 và hoàn thành Phiếu học tập số 1:

- Nêu được những nét chính của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam.

- Theo em, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên có ý nghĩa như thế nào trong đời sống văn hóa của người Việt?

1. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của các nhóm về tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện: