Giáo án điện tử Hoá học 11 cánh diều Bài 18: Hợp chất carbonyl (P1)

CHÀO MỪNG CẢ LỚP ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Cinnamaldehyde là hợp chất carbonyl có trong tinh dầu quế, được sử dụng làm hương liệu, dược liệu,… Vậy hợp chất carbonyl là gì?

BÀI 18: HỢP CHẤT CARBONYL

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. KHÁI NIỆM VÀ DANH PHÁP
2. Khái niệm

Oxy hóa không hoàn toàn alcohol có thể thu được hợp chất aldehyde và ketone. Đây là hai hợp chất chứa nhóm carbonyl trong phân tử.

Đọc hiểu thông tin mục I.1 SGK và cho biết nhóm carbonyl là gì?

Nhóm            trong phân tử hợp chất hữu cơ được gọi là nhóm carbonyl.

• Quan sát Hình 18.2, rút ra khái niệm aldehyde. Từ hai chất methanal (HCH=O) và ethanal (CH₃CH=O), hãy rút ra công thức chung của aldehyde no, đơn chức, mạch hở.
• Quan sát Hình 18.5, rút ra khái niệm ketone.

• Aldehyde là hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm -CHO liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon hoặc nguyên tử hydrogen.
• Công thức chung của aldehyde no, đơn chức, mạch hở: C_nH_2n+1CH=O (n 0).
• Ketone là hợp chất hữu cơ có nhóm carbonyl liên kết trực tiếp với hai nguyên tử carbon.

Thảo luận nhóm đôi

Câu 1 (SGK - tr.123) Hãy mô tả hình dạng phân tử methanal và ethanal.

Hình dạng phân tử methanal và ethanal đều có nhóm -CHO liên kết với H (ở methanal) và nhóm CH₃ (ở ethanal).

Luyện tập 1 (SGK - tr.123)

Cho các hợp chất có công thức sau:

Trong các hợp chất trên, hợp chất nào là hợp chất carbonyl, hợp chất nào thuộc loại aldehyde, ketone?

2. Danh pháp
3. a) Tên thay thế

Nêu quy tắc gọi tên aldehyde và ketone theo danh pháp thay thế.

Áp dụng gọi tên thay thế các chất sau:

1. b) Tên thông thường

Các aldehyde mà acid tương ứng của chúng có tên thông thường thì có thể được gọi tên thông thường bằng cách thay ‘‘…ic acid’’ bằng  ‘‘…ic aldehyde’’.

Gọi tên thông thường của một số aldehyde và ketone dưới đây:

HCHO

formic aldehyde

(formaldehyde)

CH₃CHO

acetic aldehyde (acetaldehyde)

C₆H₅CHO

benzoic aldehyde (benzaldehyde)

CH₂=CH-CHO

acrylic aldehyde (acrylaldehyde)

C₆H₅CH=CH-CHO

cinnamic aldehyde (cinnamaldehyde)

CH₃COCH₃

acetone

C₆H₅COCH₃

acetophenone

Luyện tập 2 (SGK - tr.125)

Viết công thức cấu tạo và gọi tên thay thế, tên thông thường (nếu có) của các hợp chất carbonyl có cùng công thức phân tử là C₄H₈O.

1. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Thảo luận cặp đôi

Đọc thông tin mục II SGK trang 125 - 126 và thực hiện yêu cầu:

• Nêu trạng thái hợp chất carbonyl ở nhiệt độ thường.
• So sánh nhiệt độ sôi của các hợp chất carbonyl với các alcohol và hydrocarbon có khối lượng phân tử tương đương. Dựa vào khả năng tạo liên kết hydrogen và sự phân cực của phân tử để giải thích.

KẾT LUẬN

Tính chất vật lí

Hai aldehyde đơn giản nhất (formic aldehyde và acetic aldehyde) là những chất khí ở nhiệt độ thường. Các hợp chất carbonyl khác là những chất lỏng hoặc chất rắn.

Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi thấp hơn các alcohol có cùng số nguyên tử carbon và cao hơn các hydrocarbon có phân tử khối tương đương.

Các hợp chất carbonyl mạch ngắn (chứa không quá ba nguyên tử carbon) tan tốt trong nước, còn các hợp chất carbonyl mạch dài hơn không tan hoặc ít tan trong nước.

Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi thấp hơn các alcohol có cùng số nguyên tử carbon và cao hơn các hydrocarbon có phân tử khối tương đương vì:

Hợp chất carbonyl không tạo được liên kêt hydrogen giữa các phân tử nên có nhiệt độ sôi thấp hơn alcohol. Tuy nhiên, do có liên kết C=O phân cực làm cho phân tử hợp chất carbonyl phân cực, tương tác van der Waals mạnh hơn nên có nhiệt độ sôi cao hơn alkane tương ứng.

Tiếp tục thảo luận, trả lời câu hỏi 2, 3 SGK trang 126

Câu 2. Dựa vào đặc điểm cấu tạo của hợp chất carbonyl, giải thích vì sao các aldehyde đơn giản như formic aldehyde và acetic aldehyde lại là các chất khí ở nhiệt độ thường?