Giáo án điện tử Lịch sử 9 kết nối Bài 14: Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược giai đoạn 1946 – 1950 (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC MÔN LỊCH SỬ!

BÀI 14:

VIỆT NAM KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC

GIAI ĐOẠN 1946 – 1950

NỘI DUNG BÀI HỌC

-I-

Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ.

-II-

Một số thắng lợi tiêu biểu trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1946 – 1950.

-II-

MỘT SỐ THẮNG LỢI TIÊU BIỂU

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG

THỰC DÂN PHÁP GIAI ĐOẠN 1946 – 1950

5. Quân sự

Nhóm 1: Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (1946 – 1947).

Nhóm 2: Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947 (từ tháng 10 đến tháng 12/1947).

Nhóm 3: Chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 (từ tháng 9 đến tháng 10/1950).

Tìm hiểu

Chia lớp thành 3 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Khai thác Hình 14.4, thông tin mục 2d SGK tr.70 và trả lời câu hỏi: Trình bày thắng lợi quân sự tiêu biểu trên mặt trận quân sự trong cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (1946 – 1947).

Nhóm 1:

a. Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (1946 – 1947)

Hình 14.4. Chiến sĩ cảm tử quân ôm bom ba càng đánh xe tăng Pháp ở Hà Nội

TƯ LIỆU 3.1: “Trận đánh ở Thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phải tiêu biểu cho tinh thần kháng chiến của cả nước, Hà Nội cần giam châm quân địch ít nhất là một tháng tạo điều kiện cho cả nước chuyển sang chiến tranh”.

(Võ Nguyên Giáp, Chiến đấu trong vòng vây,

NXB Quân đội nhân dân – NXB Thanh niên,

Hà Nội, 1995, tr.37)

TƯ LIỆU 3.2: “Ngày 23-12-1946, chiến sĩ “Quyết tử quân” Nguyễn Văn Thiềng đã dùng bom ba càng đánh hỏng một xe tăng của quân Pháp ở ngã tư Bà Triệu - Trần Quốc Toản (Hà Nội). Đến trận đánh buổi chiều, Nguyễn Văn Thiềng lại một lần nữa ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch và hi sinh, khoảnh khắc đó đã được nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản ghi lại. Bức ảnh trở thành biểu tượng của tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” trong kháng chiến chống Pháp.

• Quân dân chủ động tiến công, tổ chức các trận đánh làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch.
• Địa phương: Hà Nội, Nam Định, Vinh,…

Hà Nội

Nam Định

Vinh

a

Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (1946 - 1947)

Diễn biến chính

Chiến sỹ Trung đoàn Thủ đô thề Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh để giữ vững Thủ đô

Một tổ súng trung liên của Tự vệ thành Hà Nội trong những ngày đầu kháng chiến chống thực dân Pháp

Pháo đài Láng, phường Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội – Nơi nổ tiếng súng đầu tiên tối 19/12/1946

Đặt mìn tại chợ Đồng Xuân trước khi rút ra khỏi nội thành (T2/1947)

Quân dân Hà Nội chiến đấu quả cảm trên đường phố

Quân và dân Thủ đô lập chướng ngại vật trên đường phố, sẵn sàng chiến đấu cản bước tiến của địch

60 ngày đêm khói lửa - Khúc tráng ca của quân và dân Thủ đô

Giam chân quân Pháp ở Hà Nội và các thành phố, thị xã.

Quân chủ lực của ta rút lui an toàn ra vùng hậu phương, chuẩn bị kháng chiến trường kì.

a

Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (1946 - 1947)

Kết quả, ý nghĩa

Bức phù điêu “Hà Nội mùa đông

năm 1946” - chứng tích về 60 ngày đêm chiến đấu oanh liệt của quân và dân

Hà Nội trong cuộc Toàn quốc kháng chiến

Luật chơi:

• HS chia làm 2 đội. Các đội chơi lần lượt quan sát hình ảnh/ video và thực hiện yêu cầu.
• HS viết đáp án vào bảng phụ.
• GV lần lượt nhận xét, đánh giá câu trả lời của HS và tìm ra đội thắng cuộc.

TRÒ CHƠI NHÌN HÌNH ĐOÁN Ý

Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” (Hà Nội)

Câu 1: Quan sát hình ảnh, video về Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” (Hà Nội) và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về hình tượng các nhân vật của tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”?

Chiến sĩ cảm tử quân ôm bom ba càng đánh xe tăng Pháp ở Hà Nội

Câu 2: Quan sát hình ảnh về chiến sĩ “Quyết tử” ôm bom ba càng đánh xe tăng địch trong những ngày Hà Nội mở đầu kháng chiến và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về hình ảnh người chiến sĩ “Quyết tử”?

Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”

Được cố nghệ sĩ Kim Giao sáng tác năm 1984

Là lời biểu dương trong bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh viết ngày 27/1/1947 gửi các chiến sĩ

Cảm tử quân Thủ đô.

Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”

• Là biểu tượng tôn vinh ý chí anh dũng kiên cường.
• Là sự ghi dấu chiến công anh hùng của quân và dân Thủ đô trong 60 ngày đêm chiến đấu kiên cường.
• Quân và dân Hà Nội đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho cơ quan đầu não.
• Tạo điều kiện để cả nước bước vào chiến tranh, triển khai thế trận chiến đấu lâu dài.

Bức tranh chiến sĩ “Quyết tử quân”

Thời gian: 23/12/1946

• Chiến sĩ Nguyễn Văn Thiềng đã dùng bom ba càng đánh hỏng một xe tăng của quân Pháp ở ngã tư Bà Triệu - Trần Quốc Toản (Hà Nội).
• Đến trận đánh buổi chiều, Nguyễn Văn Thiềng lại một lần nữa ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch và hi sinh.

Bức tranh chiến sĩ “Quyết tử quân”

• Là biểu tượng cho ý chí quật cường, thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước của đồng bào Việt Nam.
• Là nỗi kinh hoàng của quân xâm lược.

Bức tranh chiến sĩ “Quyết tử quân”

Là bài học giáo dục thế hệ hôm nay ghi nhớ, biết ơn những chiến sĩ đã anh dũng hi sinh vì nền độc lập, tự do của dân tộc, vì sự toàn vẹn của Thủ đô Hà Nội.

• Quân dân Hà Nội và các đô thị ở phía Bắc vĩ tuyến 16 đã chủ động tiến công quân Pháp, tổ chức các trận đánh làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch,.. Cuộc chiến đấu đã giam chân quân địch ở Hà Nội và các thành phố, thị xã phía Bắc vĩ tuyến 16.
• Sau hai tháng chiến đấu quyết liệt, lực lượng quân chủ lực của ta đã rút lui an toàn ra vùng hậu phương để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kì.

KẾT LUẬN

Chia lớp thành 3 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Khai thác Hình 14.5 – 14.6, thông tin mục 2d SGK tr.70, 71 và trả lời câu hỏi: Trình bày thắng lợi quân sự tiêu biểu trên mặt trận quân sự trong chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947 (từ tháng 10 đến tháng 12/1947).

Nhóm 2:

b. Chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947 (từ T10 đến T12/1947)

Hình 14.5. Bác Hồ cùng các chiến sĩ

tại căn cứ địa Việt Bắc

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hội đồng Chính phủ nghe Đại tướng Võ Nguyên Giáp báo cáo tình hình Chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông 1947.

TƯ LIỆU 4.1: “Địch hội quân ở Bắc Kạn, tạo thành cái ô bọc lấy Việt Bắc, rồi chúng cụp ô lại, dưới đánh lên, trên đánh xuống, phá cho được cơ quan đầu não kháng chiến. Người (Hồ Chí Minh) chỉ rõ: Chúng mạnh ở hai gọng kìm, gọng kìm mà gãy thì cái ô cụp xuống sẽ thành cái ô rách, cuộc tấn công sẽ thất bại”.

(Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Chiến đấu trong vòng vây, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1995, trang 179)

TƯ LIỆU 4.2: “Cuộc phản công thắng lợi ở Việt Bắc,... chứng tỏ Việt Nam nước nhỏ, không có căn cứ địa chắc chắn, biên giới có thể bị bao vây, vũ khí kém, nhưng với sự đoàn kết và cố gắng của toàn dân, dưới chế độ dân chủ cộng hòa, dưới sự lãnh đạo của Chính phủ Hồ Chí Minh và của Hội, vẫn có thể kháng chiến thắng lợi”.

(Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, Tập 9: 1948, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr.20 - 21)

b

Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947

Đầu 1947: Pháp âm mưu tiến công Việt Bắc.

Tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến, quân chủ lực của ta.

Lược đồ chiến dịch Việt Bắc  thu - đông 1947

Diễn biến chính

Khóa chặt biên giới Việt – Trung.

Kết thúc chiến tranh.

Hướng đông

b

Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947

Diễn biến chính

Đảng chỉ thị “Phải phá tan cuộc tiến công mùa đông của giặc Pháp”.

Hướng tây

Quân ta phục kích, chặn đánh địch trên Đường số 4.

Thắng lợi ở Bản Sao – đèo Bông Lau.

Quân ta phục kích nhiều trận trên sông Lô.

Thắng lợi ở Đoan Hùng, Khe Lau.

Trung đoàn trưởng Đặng Văn Việt chỉ huy trên đường số 4

Cán bộ Phòng Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu ở Chiến khu Việt Bắc năm 1947

Bộ chỉ huy Chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông 1947 báo cáo với Chủ tịch Hồ Chí Minh kế hoạch tác chiến, bố trí lực lượng trong chiến dịch

Bảo vệ Bác Hồ trên đường đi kháng chiến tại Điềm Mặc, Định Hóa, Thái Nguyên mùa hè năm 1947

Trung đoàn 147 hành quân chuẩn bị đánh địch trong Chiến dịch

Bộ đội pháo binh Sông Lô trong chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông 1947

Nhân dân Phú Thọ cắm chông chống quân Pháp nhảy dù trong chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông 1947

Cán bộ Mặt trận sông Lô nghiên cứu kế hoạch đánh địch tiến công lên Việt Bắc - Thu Đông 1947

Bộ đội qua sông Lô truy kích địch trong chiến dịch Việt Bắc Thu-Đông 1947.

Tượng đài Chiến thắng sông Lô (Đoan Hùng, Phú Thọ)

Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947

Quân Pháp rút chạy khỏi Việt Bắc.

Cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến được an toàn.

b

Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947

Kết quả, ý nghĩa

Là chiến dịch phản công lớn đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

Giúp bộ đội chủ lực trưởng thành, thu nhiều vũ khí.

Làm thất bại hoàn toàn chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của Pháp.

Xác chiếc tàu L.C.T của quân đội Pháp bị pháo binh ta bắn đắm trên sông Lô Việt trong chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông năm 1947

Tàu chiến của Pháp bị quân ta đánh đắm trên sông Lô trong chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông 1947

Theo em, đâu là nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947?

• Sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân.
• Sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• Đường lối đúng đắn, nghệ thuật quân sự linh hoạt, sáng tạo.

• Quân ta phục kích, chặn đánh địch ở cả hướng đông và hướng tây. Sau hơn hai tháng, đại bộ phận quân Pháp phải rút chạy khỏi Việt Bắc, cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến được bảo vệ an toàn.
• Là chiến dịch phản công lớn đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Pháp, giúp bộ đội chủ lực trưởng thành và thu được nhiều vũ khí.
• Chiến thắng này cũng làm thất bại hoàn toàn chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp.

KẾT LUẬN

Chia lớp thành 3 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Khai thác Hình 14.7, thông tin mục 2d SGK tr.71 - 72 và trả lời câu hỏi: Trình bày thắng lợi quân sự tiêu biểu trên mặt trận quân sự trong Chiến dịch Biên giới thu đông 1950 (từ tháng 9 đến tháng 10/1950).

Nhóm 3:

c. Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950 (từ T9 đến T10/1950)

TƯ LIỆU 5: Chiến dịch Biên giới có ý nghĩa rất to lớn và toàn diện. Đây là lần đầu tiên bộ đội ta tập trung một binh lực quan trọng mở chiến dịch quy mô lớn, giành được quyền chủ động từ đầu đến cuối chiến dịch và đã giành toàn thắng. Chiến dịch Biên giới có ý nghĩa chiến lược hết sức quan trọng. Sau 4 năm liên tục kháng chiến chống thực dân Pháp, quân và dân ta đã giành một thắng lợi vang dội trên chiến trường, đập vỡ một hệ thống phòng thủ của địch, tiêu diệt các cụm cứ điểm lớn, diệt gọn hai binh đoàn thiện chiến của địch, giải phóng một khu vực đất đai rộng lớn và có ý nghĩa chiến lược quan trọng. Thành quả của chiến dịch Biên giới đã đáp ứng kịp thời những yêu cầu cấp thiết của chiến lược, đã làm cho tình huống chiến tranh chuyển sang một thời kì mới. Nếu như chiến thắng Việt Bắc thu – đông năm 1947 đã mở đầu cho giai đoạn cầm cự thì với chiến thắng Biên giới năm 1950, hình thái phản công cục bộ của cuộc kháng chiến bắt đầu xuất hiện.

(Theo Viện Sử học, Lịch sử Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2017, Tập 10, tr.592)

c

Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950

Pháp thực hiện Kế hoạch Rơ-ve.

Tăng cường hệ thống phòng thủ Đường số 4.

Liên tiếp thất bại khiến quân Pháp ngày càng phải dựa vào viện trợ của Mĩ

Diễn biến chính

Lập hành lang Đông – Tây.

Chuẩn bị tấn công Việt Bắc lần 2.

c

Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950

Diễn biến chính

Tháng 6/1950: Đảng và Chính phủ ta mở chiến dịch Biên giới

Tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch.

Mở rộng, củng cố căn cứ địa Việt Bắc.

Mở đường liên lạc quốc tế với các nước xã hội chủ nghĩa.

Thúc đẩy kháng chiến tiến lên.

Giữa tháng 9/1950: Chiến dịch vào Đông Khê thắng lợi.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------