Giáo án gộp Khoa học 5 cánh diều kì I

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS hứng thú bắt đầu bài học mới thông qua trò chơi.

b. Cách tiến hành: 

- GV tổ chức cho HS chơi trò “Ô chữ”:

+ GV đưa ra bảng ô chữ và yêu cầu HS tìm ra các từ có nghĩa trong bảng. 

+ Có tất cả 4 từ có nghĩa. Ai tìm được đúng và nhanh nhất sẽ được nhận thưởng. 

- GV nhận xét, khen ngợi HS tham gia. 

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Khoáng và nước đều là những thành phần trong đất giúp cây trồng phát triển. Vậy trong đất còn có những thành phần nào? Ô nhiễm, xói mòn đất là gì? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ở Bài 1 – Đất và bảo vệ môi trường đất. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu một số thành phần và vai trò của đất đối với cây trồng 

a. Mục tiêu: Nêu được một số thành phần của đất và vai trò của đất đối với cây trồng.

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS quan sát và nghiên cứu thông tin trong hình 2. 

- GV nêu câu hỏi: Em hãy nêu một số thành phần của đất.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, cung cấp thêm thông tin về các thành phần của đất:

+ Mùn: màu nâu sẫm, tồn tại chủ yếu ở lớp đất mặt (lớp trên cùng), có nguồn gốc từ xác sinh vật bị phân hủy. Mùn chứa nhiều chất dinh dưỡng cần cho cây.

+ Khoáng: có nguồn gốc từ đá. Trong khoáng có chứa chất dinh dưỡng cần cho cây.

+ Nước, không khí ở trong các khe hở của đất. 

- GV yêu cầu HS từ những thông tin được cung cấp và kiến thức thực tế, cho biết: Đất có vai trò như thế nào đối với cây trồng?  

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng. 

- GV tổ chức cho HS luyện tập kiến thức đã học để giải quyết câu 1, Bài 1 ở VBT: Điền vào ô trống dưới đây về vai trò của đất đối với cây trồng.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, chốt đáp án đúng. 

Hoạt động 2: Quan sát thí nghiệm chứng minh một số thành phần của đất 

a. Mục tiêu: Biết cách làm thí nghiệm chứng minh trong đất chứa nước và không khí thông qua quan sát. 

b. Cách tiến hành:

- GV chia lớp thành các nhóm 4.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 3.

- GV tổ chức cho HS mô tả thí nghiệm trong hình. 

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm mô tả thí nghiệm. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Vì sao sau khi phơi nắng, khối lượng đất lại giảm? Thí nghiệm này chứng minh trong đất có thành phần nào? 

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm báo cáo kết quả. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét chung, chốt lại đáp án đúng, tuyên dương các nhóm trả lời đúng. 

- GV yêu cầu HS quan sát hình 4. 

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, hoàn thành câu 3 Bài 1 ở VBT: Với mẫu đất và dụng cụ được chuẩn bị ở hình 4, trang 6 SGK, hãy đề xuất cách làm để chứng minh trong đất có chứa không khí và hoàn thành bảng sau.

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trình bày kết quả. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương các nhóm trả lời đúng.

Hoạt động 3: Liên hệ thực tế vai trò của đất đối với cây trồng

a. Mục tiêu: Giải thích được việc làm cho đất tơi xốp của người trồng cây trong thực tế. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi, trả lời câu hỏi: Vì sao trong trồng trọt cần làm cho đất tơi xốp? 

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trả lời. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, chốt lại đáp án đúng: Cần làm cho đất tơi xốp để đất có nhiều khe hở, do đó dự trữ được nhiều không khí và nước cung cấp cho cây.

- GV mời đại diện một HS đọc mục chìa khóa SGK trang 6 để tóm tắt những kiến thức đã học.

Hoạt động 4: Tìm hiểu về ô nhiễm đất 

a. Mục tiêu: Nêu được nguyên nhân gây ô nhiễm đất và cách phòng chống, tác hại của đất bị ô nhiễm.

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS đọc mục Con ong SGK trang 7 để hiểu về đất bị ô nhiễm. 

- GV nêu câu hỏi: Khi nào nói đất bị ô nhiễm?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV tổ chức cho HS quan sát hình 5.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình, cho biết: Đất bị ô nhiễm thường có những biểu hiện gì?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng. 

- GV tổ chức cho HS quan sát hình 6.

- GV nêu câu hỏi liên hệ: Nêu các nguyên nhân gây ô nhiễm đất được thể hiện trong hình.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, chốt lại kiến thức về nguyên nhân gây ô nhiễm đất. 

- GV yêu cầu HS quan sát và nghiên cứu thông tin trong hình 7.

- GV yêu cầu HS dựa vào thông tin trong hình 6, 7, suy nghĩ để trả lời câu hỏi: Lựa chọn biện pháp phòng chống ô nhiễm đất trong hình 7 phù hợp với mỗi nguyên nhân ở hình 6.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm đôi, trả lời câu hỏi mở rộng: Kể thêm một số nguyên nhân và biện pháp phòng chống ô nhiễm đất.

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- HS lắng nghe GV hướng dẫn cách chơi và tham gia tìm từ có nghĩa trong bảng: 

4 từ có nghĩa là: Xói mòn, ô nhiễm, khoáng, nước. 

- HS lắng nghe. 

- HS lắng nghe và ghi tên bài mới.  

- HS quan sát và nghiên cứu thông tin trong hình. 

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Một số thành phần của đất gồm mùn, khoáng, nước, không khí.  

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài. 

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời: Đất có vai trò cung cấp chất dinh dưỡng, nước, không khí,... cho cây và giữ cho cây đứng vững.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Vai trò của đất: cung cấp chất dinh dưỡng, nước, không khí, giúp cây đứng vững. 

- HS chữa bài.

- HS chia nhóm theo hướng dẫn của GV.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS mô tả: Cân khối lượng nước ban đầu → phơi đất ngoài nắng trong 8 giờ → Cân khối lượng đất sau khi phơi, thấy khối lượng đất giảm đi. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:

Thí nghiệm ở hình 3 chứng minh trong đất có chứa nước. Sau khi phơi nắng, nước trong đất bay hơi, vì vậy, khối lượng đất giảm. 

- HS lắng nghe, chữa bài. 

- HS quan sát hình. 

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- Đại diện nhóm báo cáo kết quả: 

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS đọc bài.

- HS đọc thông tin trong SGK

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Đất bị ô nhiễm khi chứa các loại chất thải, hóa chất độc hại hoặc bị ô nhiễm nước mặn,…

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Đất bị ô nhiễm thường khô cằn, ít chất dinh dưỡng, nước trong đất cũng bị ô nhiễm.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Một số nguyên nhân gây ô nhiễm đất:

+ Đất chứa nhiều rác thải sinh hoạt khó phân hủy như rác thải nhựa,…

+ Đất chứa chất thải không được xử lí trong sản xuất công nghiệp.

+ Đất nhiễm chất độc hại do thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón hóa học trong sản xuất nông nghiệp.

+ Đất nhiễm mặn do nước biển dâng cao.

- HS lắng nghe, chữa bài. 

- HS quan sát và nghiên cứu thông tin trong hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Biện pháp phòng chống ô nhiễm đất:

+ Đất chứa nhiều rác thải sinh hoạt khó phân hủy như rác thải nhựa,… → Phân loại rác thải, xử lí rác thải đúng cách, giảm thiểu sử dụng đồ nhựa dùng một lần,…

+ Đất chứa chất thải không được xử lí trong sản xuất công nghiệp → Xử lí chất thải công nghiệp đúng cách trước khi thải ra môi trường.

+ Đất nhiễm chất độc hại do thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón hóa học trong sản xuất nông nghiệp → Sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hữu cơ sinh học; hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học trong nông nghiệp.

+ Đất nhiễm mặn do nước biển dâng cao → Làm đập ngăn nước mặn.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.