Giáo án Khoa học 5 cánh diều Bài 12: Vi khuẩn và vi khuẩn gây bệnh ở người

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Kết nối được kiến thức HS đã biết với nội dung kiến thức mới của bài, tạo hứng thú cho HS.  

b. Cách tiến hành: 

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau:

- GV cung cấp thông tin: Vi khuẩn có môi trường sống rất phong phú. Tuy nhiên, phần lớn vi khuẩn bị tiêu diệt ở nhiệt độ cao, vì vậy cần nấu chín thức ăn, nước uống trước khi sử dụng để phòng các bệnh do vi khuẩn gây ra.

- GV nêu câu hỏi: Vi khuẩn có trong đồ ăn chưa chín. Vậy, em có nhìn thấy vi khuẩn không? Vì sao?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét chung và dẫn dắt vào bài: Vi khuẩn có kích thước rất nhỏ. Vậy, làm thế nào để ta có thể quan sát được chúng? Vi khuẩn gây ra những bệnh nào cho con người? Làm thế nào để phòng tránh các bệnh đó? Để biết câu trả lời, chúng ta cùng tìm hiểu Bài 12 – Vi khuẩn và vi khuẩn gây bệnh ở người.  

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu kích thước và nơi sống của vi khuẩn

a. Mục tiêu: HS nhận ra được vi khuẩn có kích thước nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường; chúng sống ở khắp nơi trong đất, nước, sinh vật khác,... qua quan sát tranh ảnh, video. 

b. Cách tiến hành: 

- GV mời 1 HS đứng dậy đọc mục Con ong SGK trang 55 và mục Em có biết SGK trang 56. 

- GV yêu cầu HS nhóm 4 quan sát các hình 1, 2 SGK trang 55, 56 và hoàn thành các yêu cầu sau: 

+ Nhờ dụng cụ nào chúng ta có thể quan sát được vi khuẩn? Từ đó, em có nhận xét gì về kích thước của vi khuẩn?

+ Vi khuẩn có thể sống được ở đâu?

+ Em có nhận xét gì về nơi sống của vi khuẩn?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác chú ý lắng nghe và nhận xét.

- GV nhận xét. 

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận: Vi khuẩn có kích thước rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng sống ở trong đất, nước, không khí, các sinh vật khác,...  

Hoạt động 2: Tìm hiểu về bệnh sâu răng

a. Mục tiêu: HS nêu được nguyên nhân gây ra bệnh sâu răng và cách phòng tránh. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm 4 trả lời câu hỏi:  

 Bệnh sâu răng có hại gì đối với răng và sức khỏe người bệnh?

- GV mời đại diện 2 nhóm trình bày. Các nhóm khác chú ý lắng nghe và nhận xét. 

- GV mời 1 HS đọc mục Con ong SGK trang 57. 

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận nhóm thực hiện nhiệm vụ:

Dựa vào hình 4 và 5, nêu nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh sâu răng.

- GV mời đại diện 1 nhóm trình bày về nguyên nhân của bệnh sâu răng và 1 nhóm trình bày về cách phòng tránh bệnh sâu răng. 

- GV xác nhận ý kiến đúng. 

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời các câu hỏi:

1. Nêu tác dụng của mỗi cách phòng tránh bệnh sâu răng ở hình 5.

2. Kể thêm một số cách giúp phòng tránh bệnh sâu răng và tác dụng của chúng. 

- GV mời đại diện 2 nhóm trình bày kết quả thảo luận. Các nhóm còn lại chú ý lắng nghe và bổ sung. 

- GV nhận xét, khen ngợi HS có câu trả lời tốt. 

Hoạt động 3: Tìm hiểu về nguyên nhân và một số biểu hiện của bệnh tả

a. Mục tiêu: HS nêu được nguyên nhân và một số biểu hiện của bệnh tả.

 ....................

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe.

- HS lắng nghe câu hỏi.

- HS trả lời: Em không nhìn thấy vi khuẩn vì vi khuẩn có kích thước quá nhỏ.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài mới. 

- HS đọc mục Con ong và Em có biết. 

- HS quan sát hình, thực hiện nhiệm vụ. 

- Đại diện HS trả lời: 

+ Để quan sát vi khuẩn ta phải dùng kính hiển vi. Vi khuẩn có kích thước rất nhỏ, phải quan sát bằng kính hiển vi với sự phóng đại hình ảnh hàng nghìn lần. 

+ Vi khuẩn có thể sống trong đất, nước, không khí, trên và trong cơ thể các sinh vật. 

+ Vi khuẩn có thể tồn tại ở khắp nơi.

 - HS lắng nghe.

- HS lắng nghe, ghi nhớ.

- HS thực hiện nhiệm vụ. 

- HS trình bày:

+ Tác hại của bệnh sâu răng đối với răng: Làm răng suy yếu với các biểu hiện như đau nhẹ hoặc buốt cả răng khi ăn hoặc uống đồ ngọt, nóng hay lạnh. Tạo ra lỗ sâu có thể thấy được hoặc những hố lõm trong răng. Bề mặt của răng (cả trong lẫn ngoài) ngả màu nâu, đen hoặc trắng gây mất thẩm mĩ;... Bệnh nặng có thể làm răng lung lay dẫn đến rụng răng.

+ Tác hại của bệnh sâu răng đối với sức khỏe: Sâu răng kéo dài không điều trị sẽ có ổ viêm nhiễm xuất hiện, có thể xảy ra các biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe người bệnh như: mô nướu xung quanh răng sâu đau, sưng viêm nặng khiến hơi thở có mùi khó chịu; gây viêm nhiễm ở vùng chóp của chân răng; ổ nhiễm trùng từ chóp răng lan rộng có khả năng gây viêm xương hàm, tiêu xương, phá hủy xương hàm, khiến xương hàm bị gãy; tổn thương thần kinh, mạch máu, dẫn đến nhiễm trùng máu và nghiêm trọng nhất là có thể dẫn tới tử vong. 

- HS đọc mục Con ong SGK trang 57. 

- HS trao đổi nhóm. 

- Đại diện HS trình bày:

Nguyên nhân gây bệnh sâu răng:

+ Ăn quá nhiều đồ ngọt, uống nhiều nước ngọt.

+ Không đánh răng mỗi ngày.

+ Do vi khuẩn.

+ Ăn, uống đồ lạnh.

Cách phòng tránh bệnh sâu răng:

+ Chải răng đúng cách sau khi ăn.

+ Dùng kem đánh   răng có chứa chất ngăn ngừa sâu răng.

+ Khám răng và lấy cao răng định kì.

+ Hạn chế ăn đồ ngọt, nước uống có ga.  

- HS lắng nghe. 

- Các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi. 

- Đại diện nhóm trình bày:

1. 

Cách phòng tránh	Tác dụng
Chải răng đúng cách.	Loại bỏ những mảnh vụn thức ăn, chất bám dính, mảng bám còn xót lại trên răng để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập phát triển, phòng chống sâu răng.
Dùng kem đánh răng có chứa chất ngăn ngừa sâu răng.	Ngăn ngừa sâu răng nhờ khả năng tái tạo chất khoáng trong men răng và hạn chế sản sinh vi khuẩn.
Hạn chế ăn đồ ngọt, uống nước có ga.	Hạn chế cung cấp đường cho vi khuẩn bám trên răng phát triển.
Khám răng và lấy cao răng định kì.	Làm sạch răng, loại bỏ mảng bám, tránh hình thành cao răng, bảo vệ răng không bị xỉn màu. Phát hiện sớm bệnh sâu răng và các bệnh về răng miệng khác.

2. Một số cách giúp phòng tránh bệnh sâu răng và tác dụng của chúng:

+ Súc miệng với nước súc miệng diệt khuẩn – sử dụng chỉ nha khoa cùng với việc chải răng đúng cách giúp răng sạch sẽ hạn chế nơi trú ngụ của vi khuẩn.

+ Tránh ăn vặt: bất cứ khi nào ăn hoặc uống đồ uống không phải là nước, sẽ giúp vi khuẩn trong miệng tạo ra acid có thể phá hủy men răng. Nếu ăn nhẹ hoặc uống đồ ngọt suốt cả ngày, răng sẽ bị tấn công liên tục.

+ Ăn những thức ăn chứa nhiều can-xi, phốt-pho và vitamin D (là những chất cần thiết cho răng). 

- HS lắng nghe. 

...........................