Giáo án Khoa học 5 cánh diều Bài 2: Hỗn hợp và dung dịch

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS trả lời được câu hỏi mở đầu kết nối vào bài học. 

b. Cách tiến hành: 

- GV yêu cầu HS quan sát hình 1, thảo luận và trả lời câu hỏi:

 Trong cốc A và B ở hình 1 có chứa gì? Sau khi khuấy đều và để lắng, em còn nhìn thấy muối ăn hay cát trong mỗi cốc không? Vì sao? 

- GV mời 1 HS trả lời câu hỏi.

- GV nhận xét và dẫn dắt vào bài học mới: Trong cả hai cốc đều có hai thành phần trộn lẫn với nhau, gọi là hỗn hợp. Vậy làm thế nào để phân biệt được hỗn hợp và dung dịch? Chúng ta sẽ tìm hiểu ở bài Bài 2 – Hỗn hợp và dung dịch. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Thực hành tạo hỗn hợp 

a. Mục tiêu: Nêu được số lượng chất có trong hỗn hợp; nêu được tính chất của mỗi chất trong hỗn hợp không thay đổi; làm được thí nghiệm tạo hỗn hợp; nhận biết được các chất trong hỗn hợp có thể hòa tan vào nhau hoặc không hòa tan vào nhau.

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS đọc nội dung trong mục Con ong SGK trang 12 để có kiến thức ban đầu về hỗn hợp. 

- GV chia lớp thành các nhóm 4.

- GV tổ chức cho HS làm thí nghiệm 1 theo hướng dẫn trong SGK trang 12, 13.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập số 1 (đính kèm dưới hoạt động).

- GV mời đại diện các nhóm dán phiếu học tập của nhóm mình lên bảng chung. Các nhóm khác nhận xét chéo, kiểm chứng để chuẩn hóa kết quả Phiếu học tập số 1.

- GV nhận xét, tuyên dương các nhóm có phần thực hành và kết quả báo cáo tốt. 

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm phát biểu về hỗn hợp thu được và so sánh với nội dung trong mục Con ong SGK trang 12 xem có phù hợp không.

- GV nhận xét, tổng kết kiến thức về hỗn hợp.

- GV cung cấp thông tin: Hỗn hợp thu được là bột canh được sử dụng trong cuộc sống, có thể thêm, bớt thành phần để có vị phù hợp với sở thích và mục đích.

- GV tổ chức cho HS làm thí nghiệm 2 theo 4 dựa vào hướng dẫn trong SGK trang 13.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập số 2 (đính kèm dưới hoạt động).

- GV mời đại diện các nhóm dán phiếu học tập của nhóm mình lên bảng chung. Các nhóm khác nhận xét chéo, kiểm chứng để chuẩn hóa kết quả Phiếu học tập số 2.

- GV nhận xét, tuyên dương các nhóm có phần thực hành và kết quả báo cáo tốt. 

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Em có nhận xét gì về đặc điểm của hỗn hợp từ hai thí nghiệm trên?

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trả lời. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, nêu đáp án: Hỗn hợp có thể tạo thành từ hai chất trở lên. Hỗn hợp có tính chất của mọi chất trong hỗn hợp. Hỗn hợp có thể hòa tan hoặc không hòa tan vào nhau.

Hoạt động 2: Tìm ví dụ về hỗn hợp trong cuộc sống 

a. Mục tiêu: Nêu được các hỗn hợp trong cuộc sống hằng ngày. 

b. Cách tiến hành:

- GV chia lớp thành các 4 nhóm, sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn yêu cầu HS làm câu hỏi 2,3 SGK trang 13 trên bảng nhóm.

- GV đi đến các nhóm hướng dẫn HS tìm các hỗn hợp thường gặp trong cuộc sống sau đó ghi câu trả lời vào câu 6, Bài 2 VBT.

- GV yêu cầu các nhóm treo kết quả làm việc theo kĩ thuật khăn trải bàn trước lớp. Các HS khác đọc và góp ý, nhận xét sản phẩm của nhau.

- GV nhận xét, chữa bài, cho điểm các nhóm có nhiều câu đúng.

- Lưu ý: GV ghi các hỗn hợp HS tìm được trên bảng theo 2 cột, trong đó 1 cột là dung dịch để dẫn dắt vào nội dung 2. Dung dịch. GV chụp lại bảng, dùng để chiếu vào tiết sau. 

Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm của dung dịch

a. Mục tiêu: Phân biệt được hỗn hợp và dung dịch từ các hỗn hợp đã cho. 

b. Cách tiến hành: 

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục Con ong SGK trang 14, gọi một số HS nhắc lại.

- GV chiếu nội dung từ tiết học trước các hỗn hợp HS đã tìm được (trong đó các hỗn hợp thuộc loại dung dịch được xếp vào một cột).

- GV yêu cầu HS: Tìm các dung dịch trong số các hỗn hợp đó.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, tuyên dương các HS có câu trả lời đúng.

- GV chiếu lại kết quả sau khi khuấy hình 1, bài 2 SGK.

- GV yêu cầu HS làm câu 7, Bài 2 VBT: Sau khi khuấy và để lắng thì cốc nào trong hình 1, trang 12 SGK chứa dung dịch? Vì sao?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, chốt đáp án.

- GV tổ chức cho HS quan sát thí nghiệm 2, mục 1, trang 13 SGK, đồng thời chiếu lại hình ảnh kết quả tạo ra các hỗn hợp đã chụp từ tiết học trước.

- GV yêu cầu HS dựa vào thông tin trên, trả lời câu hỏi: Trong các hỗn hợp tạo ra ở thí nghiệm 2, mục 1, hỗn hợp nào là dung dịch?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV chia lớp thành các nhóm 4, quan sát hình 4.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận và trả lời câu hỏi mục Quan sát, SGK trang 14: Hỗn hợp nào trong hình 4 là dung dịch? Vì sao?

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trả lời câu hỏi. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, chuẩn hóa câu trả lời.

- GV yêu cầu HS: Nhắc lại kiến thức liên quan tới dung dịch (thành phần, đặc điểm, sự khác nhau giữa hỗn hợp và dung dịch).

- GV mời đại diện 2 – 3 HS nhắc lại. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương các HS nhớ bài.

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm 6, dùng giấy khổ lớn để trả lời câu hỏi: Kể thêm các dung dịch mà em biết.

- GV yêu cầu các nhóm treo kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác đánh giá chéo, báo cáo kết quả.

- GV tổng kết, đưa ra đáp án.

- GV yêu cầu HS: Đọc mục Em có biết SGK trang 14, nêu bằng chứng về thành phần “có các chất béo không tan”.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trình bày. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, nêu đáp án: Sữa tươi để một thời gian có một lớp váng trên bề mặt, ăn béo ngậy. Phomai cũng là các hạt béo tách ra từ sữa tươi.

Hoạt động 4: Thực hành tách muối ra khỏi dung dịch muối ăn 

a. Mục tiêu: Thực hành tách được muối (hoặc đường) ra khỏi dung dịch muối (hoặc dung dịch đường).

b. Cách tiến hành:

- HS quan sát hình ảnh, thảo luận trả lời câu hỏi.

- HS trả lời:

 Sau khi khuấy đều và để lắng, không còn nhìn thấy muối ăn trong cốc A do muối ăn đã hòa tan trong nước nhưng vẫn còn nhìn thấy cát trong cốc B do cát không hòa tan trong nước. 

- HS lắng nghe, ghi bài. 

- HS đọc bài: Hỗn hợp có từ hai chất trở lên trộn lẫn với nhau. Mỗi chất trong hỗn hợp vẫn giữ nguyên tính chất của nó.

- HS chia thành các nhóm.

- HS đọc nội dung trong SGK và tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- Đại diện nhóm trình bày kết quả (đính kèm dưới hoạt động).

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS phát biểu: Mỗi chất trong hỗn hợp vẫn giữ nguyên tính chất của nó ⇒ giống với nội dung mục Con ong.

- HS lắng nghe, ghi bài.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ.

- HS chia nhóm, làm thí nghiệm theo hướng dẫn.  

- HS lắng nghe yêu cầu của GV. 

- Đại diện nhóm trình bày kết quả (đính kèm dưới hoạt động).

- HS lắng nghe, phát huy.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS chia nhóm, thực hiện yêu cầu của GV.

- HS lắng nghe GV hướng dẫn.

- HS trình bày:

Câu 2: Không khí là hỗn hợp, vì không khí bao gồm các chất khí: ni-tơ, ô-xi, các-bô-níc, hơi nước,....

Câu 3:Một số hỗn hợp thường gặp trong cuộc sống: món canh, cốc nước trà, xôi đậu đen, bột ngũ cốc, sữa, rác trong thùng đựng rác,... 

- HS chữa bài.

- HS đọc bài: Dung dịch có từ hai chất trở lên và chúng hòa tan hoàn toàn vào nhau.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời. 

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ. 

- HS quan sát hình. 

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Cốc A, vì không còn nhìn thấy muối ăn trong cốc.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS nghiên cứu thí nghiệm kết hợp quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Các dung dịch bao gồm: muối và nước, mì chính và nước, đường và nước. 

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS chia nhóm, quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời: a) và d) là dung dịch vì chúng hòa tan hoàn toàn vào nhau, các thành phần không tách riêng nhau.

- HS lắng nghe, chữa bài vào câu 9, Bài 2 VBT.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS nhắc lại: Dung dịch có từ hai chất trở lên và chúng hòa tan hoàn toàn vào nhau.

- HS lắng nghe, phát huy.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trình bày: Nước muối, nước chanh, nước đường,…

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, chữa bài.