Giáo án và PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 1: Thạch Sanh

BÀI 1: THẠCH SANH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy kể tên những truyện cổ tích mà em đã học, đã đọc.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về thể loại

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu những hiểu biết của em về truyện cổ tích? “Thạch Sanh” thuộc thể loại truyện gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Truyện cổ tích: là loại truyện dân gian, thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về cuộc đời của một sổ kiểu nhân vật như: nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh, nhân vật bất hạnh, nhân vật ngốc nghếch, người mang lốt vật,... nhằm thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu,...

- Truyện Thạch Sanh thuộc truyện cổ tích kể về người dũng sĩ tài năng dũng cảm.

Nhiệm vụ 2: Đọc - kể tóm tắt

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Truyện “Thạch Sanh” có những nhân vật nào? Nhân vật nào là nhân vật chính? Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Em hãy xác định phương thức biểu đạt của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

- Nhân vật:

+ Nhân vật chính: Thạch Sanh

+ Nhân vật phụ: Mẹ con Lí Thông, vua, công chúa…

- Ngôi kể: ngôi thứ ba 

- PTBĐ: tự sự

Nhiệm vụ 3: Bố cục

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy xác định bố cục của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

4 phần

- Đoạn 1: Từ đầu => mọi phép thần thông: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh. 

- Đoạn 2: Tiếp => Hoá kiếp thành bọ hung: Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.

- Đoạn 3: Phần còn lại: Hạnh phúc đến với Thạch Sanh.

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về nhân vật Thạch Sanh

GV đưa ra câu hỏi: 

• Thạch Sanh ra đời và lớn lên có gì đặc biệt?

• Hãy liệt kê những chi tiết miêu tả hành động của Thạch Sanh. Qua những lần thử thách ấy, em thấy TS bộc lộ những phẩm chất gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh

Sinh ra trong một gia đình nghèo, sống bằng nghề kiếm củi.

- Là Thái Tử do Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai.

- Mẹ mang thai nhiều năm mới sinh ...

- Được thần dạy võ nghệ và phép thần thông.

=> Chi tiết tưởng tượng kì ảo thể hiện quan niệm của nhân dân về người dũng sĩ tài năng với vẻ đẹp kỳ lạ, lớn lao, phi thường nhưng cũng rất gần gũi với nhân dân, có nguồn gốc từ nhân dân lao động.

b. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh

- TS đã trải qua 4 thử thách :

=> Qua các thử thách, TS đã bộc lộ nhiều phẩm chất đáng quý: 

+ Thật thà chất phác, 

+ Dũng cảm, tài giỏi, 

+ Nhân ái, yêu hoà bình.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về nhân vật Lí Thông

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy nhận xét về tính cách của nhân vật Lí Thông được bộc lộ qua các hành động.

Sản phẩm dự kiến:

Tính cách của LT bộc lộ qua các hành động :

- Gian trá, xảo quyệt

- Tàn nhẫn, vô lương tâm: 

- Tiểu nhân, bạc nhược, thấp hèn

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về ý nghĩa của một số chi tiết thần kì

GV đưa ra câu hỏi: Liệt kê các con vật và đồ vật kì ảo xuất hiện trong truyện? Ý nghĩa của các chi tiết.

Sản phẩm dự kiến:

- Tiếng đàn ... là đại diện cho công lý, thể hiện ước mơ về lẽ công bằng trong xã hội và tinh thần yêu hoà bình của nhân dân ta.

- Niêu cơm dù nhỏ nhưng ăn mãi không hết thể hiện ước mơ về một cuộc sống no ấm, tượng trưng cho tấm lòng nhân ái, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta.

→ Các chi tiết tưởng tượng kì ảo mang lại cho truyện màu sắc thần kì, đồng thời thể hiện sự tư tưởng của nhân dân : những người hiền lành, lương thiện sẽ luôn nhận được sự giúp đỡ.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Truyện Thạch Sanh thuộc thể loại nào?

A. Cổ tích

B. Thần thoại

C. Ngụ ngôn

D. Truyền thuyết

Câu 2: Nhờ đâu mà vợ chồng ông bà lão sinh ra Thạch Sanh?

A. Vì người mẹ uống phải nước dừa

B. Vì người mẹ dẫm vết chân to trong rừng

C. Vì ông bà lão tốt bụng nên Ngọc Hoàng tặng cho người con

D. Vì người mẹ gặp thần tiên

Câu 3: Đâu là nhân vật phản diện trong truyện Thạch Sanh?

A. Mẹ Thạch Sanh

B. Lí Thông

C. Công chúa

D. Nhà vua

Câu 4: Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh phải trải qua mấy thử thách?

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Câu 5: Chủ đề của truyện Thạch Sanh là gì?

A. Đấu tranh xã hội

B. Đấu tranh chống xâm lược

C. Đấu tranh chinh phục thiên nhiên

D. Đấu tranh chống cái ác

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Truyện Thạch Sanh để lại bài học gì cho chúng ta?

Câu 2: Viết một đoạn văn (5 -7 câu) phân tích về chi tiết Niêu cơm xuất hiện ở sự kiện Thạch Sanh thu phục các nước chư hầu, trả lại sự bình yên cho đất nước.