Giáo án và PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 2: Tập làm thơ lục bát

BÀI 2: VIẾT:

TẬP LÀM THƠ LỤC BÁT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Chúng ta đã được tìm hiểu một số văn bản thơ sáng tác theo thể thơ lục bát. Vậy để làm một bài thơ theo thể lục bát, theo em cần chú ý đến những điều gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu vần điệu trong thơ lục bát

- GV yêu cầu HS: đọc ý a và thực hiện theo yêu cầu, HS chọn tiếng thích hợp

- GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Từ ví dụ trên, em hãy cho biết vần điệu trong thơ lục bát có đặc điểm gì?

Sản phẩm dự kiến:

Sáng ra trời rộng đến đâu
Trời xanh như mới lần đầu biết xanh
Tiếng chim lay động lá cành
Tiếng chim đánh thức chồi xanh dậy cùng.

→ Nhận xét: Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về thanh điệu trong thơ lục bát

- GV yêu cầu HS: theo dõi ý b để nắm được cách sắp xếp thanh điệu trong các dòng thơ lục bát.

- HS chép lại các dòng thơ vào vở và điền kí hiệu dấu bằng (B) và dấu trắc (T).

Sản phẩm dự kiến:

Con về thăm mẹ chiều đông

B   B     B    T      B        B

Bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà

T     B     B     T,     T     B      T     B

Mình con thơ thẩn vào ra

B     B     B     T     B    B

Trời đang yên vậy bỗng òa mưa rơi.

B    B     B    T    T      B     B     B

(Đinh Nam Khương)

- Việc sắp xếp các tiếng có thanh bằng và thanh trắc phải theo quy tắc.

+ Thanh bằng: tiếng không dấu và dấu huyền

+ Thanh trắc: tiếng có dấu hỏi, ngã, sắc, nặng.

Nhiệm vụ 3: Mô hình

GV đặt câu hỏi: Em có nhận xét gì về việc sắp xếp thanh điệu trong thơ lục bát.

Sản phẩm dự kiến:

- Trong thơ lục bát, các tiếng ở vị trí 2, 4, 6, 8 phải theo luật; các tiếng ở vị trí 1, 3, 5, 7 không bắt buộc phải tuân theo luật bằng trắc.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Trong thơ lục bát, tiếng thứ mấy của câu lục phải vần với tiếng thứ mấy của câu bát?

A. Tiếng thứ 4 của câu lục vần với tiếng thứ 4 của câu bát

B. Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát

C. Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 8 của câu bát

D. Tiếng thứ 4 của câu lục vần với tiếng thứ 8 của câu bát

Câu 2: Tiếng thứ 8 của câu bát phải vần với tiếng thứ mấy của câu lục tiếp theo?

A. Tiếng thứ 6

B. Tiếng thứ 4

C. Tiếng thứ 5

D. Tiếng thứ 8

Câu 3: Trong thơ lục bát, các tiếng nào bắt buộc phải tuân theo luật bằng trắc?

A. Các tiếng ở vị trí 1, 2, 4, 6

B. Các tiếng ở vị trí 2, 4, 6, 8

C. Các tiếng ở vị trí 3, 5, 7

D. Các tiếng ở vị trí 1, 3, 5, 7

Câu 4: Thanh bằng trong thơ lục bát bao gồm các dấu nào?

A. Dấu sắc, dấu hỏi

B. Không dấu và dấu huyền

C. Dấu nặng và dấu ngã

D. Dấu hỏi và dấu nặng

Câu 5: Trong thơ lục bát, tiếng nào KHÔNG bắt buộc phải theo luật bằng trắc?

A. Tiếng thứ 2 và 6

B. Tiếng thứ 1 và 3

C. Tiếng thứ 4 và 8

D. Tiếng thứ 6 và 8

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Em hãy tự sáng tác bài thơ lục bát ngắn về chủ đề mái trường hoặc bạn bè.

Câu 2: Em hãy đọc và tham khảo bài thơ lục bát trong sách báo để có thêm kinh nghiệm, kĩ năng làm thơ.