Giáo án và PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 2: Về thăm mẹ

BÀI 2: VỀ THĂM MẸ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em đã bao giờ sống xa nhà? Khi đi xa, người em nhớ nhất trong nhà là ai?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác giả

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy giới thiệu về tác giả dựa vào những hiểu biết của em.

Sản phẩm dự kiến:

- Quê quán: Thôn Đục Khê, xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội.

- Chức danh: Từng là phó chủ tịch Hội Đông y Mỹ Đức, Hà Nội; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

- Giải thưởng:

+ Giải A cuộc thi thơ 1981 - 1982 - Báo Văn nghệ.

+ Tặng thưởng bài thơ hay nhất 1992

- Báo Văn nghệ Quân đội.
+ Tặng thưởng chùm thơ hay nhất 2001 - Báo Văn nghệ.

+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002 - 2003.

Nhiệm vụ 2: Tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Bài thơ được trích từ tác phẩm nào? Xác định thể loại bài thơ? 

Sản phẩm dự kiến:

- Xuất xứ: Trích Mẹ (Tuyển thơ) - 2002.

- Thể loại: thơ lục bát

Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu bố cục của văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Có thể chia văn bản thành mấy phần và nội dung từng phần?

Sản phẩm dự kiến:

2 phần

- P1: Tình cảm của người con với mẹ

- P2: Hình ảnh người mẹ thương con

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Hình ảnh người mẹ trong kí ức của con

GV đưa ra câu hỏi: 

• Hình ảnh đầu tiên mà người con tìm đến là gì? Nêu ý nghĩa của hình ảnh đó.

• Người con đã nhìn thấy những hình ảnh nào? Tìm và liệt kê những hình ảnh, cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ?

• Chỉ ra các biện pháp tu từ mà tác giả đã sử dụng?

• Những hình ảnh ấy gợi lên trong chúng ta đặc điểm gì về người mẹ?

Sản phẩm dự kiến:

- Hình ảnh mẹ gắn liền với bếp lửa 

→ bếp lửa tượng trưng cho hơi ấm, cho tình yêu thương của ngôi nhà, thể hiện sự sự tần tảo, đảm đang của người mẹ. đó cũng là những đặc điểm điển hình của người mẹ, người phụ nữ Việt Nam.

- Những sự vật gần gũi, đời thường gắn bó với mẹ : 

+ chum tương đã đậy.

+ áo tơi lủn củn.

+ nón mê ngồi dầm mưa.

+ đàn gà, cái nơm hỏng vành.

- Tất cả các sự vật đều gần gũi, có vẻ cũ kĩ, xấu xí, không trọn vẹn.

 → Sự vất vả, tích cóp, tiết kiệm của người mẹ để nuôi con khôn lớn. 

→ Tình yêu của mẹ đối với con trọn vẹn.

- Nghệ thuật:

+ Ẩn dụ "nón mê", "áo tơi" → Hình ảnh người mẹ lam lũ, tảo tần

+ Liệt kê: chum tương, nón mê, áo tơi,...

"Trái na cuối vụ mẹ dành phần con." → Chỉ là một trái na nhưng thể hiện rõ nét nhất sự yêu thương của mẹ: trái na đã đến cuối vụ mà mẹ không nỡ hái, vẫn chờ con về để cho con. 

=> Thể hiện tình yêu thương của mẹ: Người mẹ tần tảo, hi sinh để lo cho con ăn học trưởng thành mà quên bản thân mình.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Xác định biện pháp tu từ nổi bật trong câu thơ: “Nón mê xưa đứng nay ngồi dầm mưa”

A. Hoán dụ

B. Điệp từ

C. Nhân hóa

D. Nói quá

Câu 2: Hai từ “rưng rưng”, “nghẹn ngào” thể hiện trạng thái nào của tác giả?

A. Hạnh phúc

B. Vui sướng

C. Xúc động

D. Đau khổ

Câu 3: Các hình ảnh “bếp lửa”, “áo tơi”, “nón mê” ẩn dụ cho điều gì?

A. Sự hiền dịu của người mẹ

B. Sự lam lũ, vất vả của mẹ

C. Sự lãng mạn của cuộc sống

D. Sự no ấm của gia đình

Câu 4: Hoàn cảnh mẹ không có nhà có tác dụng gì trong ý thơ?

A. Giúp tác giả có thời gian chuẩn bị quà cho mẹ

B. Giúp tác giả có thời gian dọn dẹp nhà cửa trước khi mẹ về

C. Giúp tác giả có thời gian tĩnh lặng để quan sát và nghĩ về mẹ

D. Giúp tác giả có thời gian để nghỉ ngơ

Câu 5: 

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Viết đoạn văn ngắn 5 - 7 câu nêu cảm nhận về hình ảnh người mẹ qua bài thơ?

Câu 2: Hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh họa hoặc miêu tả bằng lời văn.