Giáo án và PPT Ngữ văn 9 cánh diều bài 2: Cảnh ngày xuân (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

BÀI 2: TRUYỆN THƠ NÔM 

VĂN BẢN 1: CẢNH NGÀY XUÂN

A. KHỞI ĐỘNG

GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, trả lời câu hỏi: Khi nhắc đến mùa xuân, em thường nghĩ đến điều gì?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Giới thiệu bài học 

Nêu tên và thể loại các văn bản đọc chính.

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 2: Kiến thức ngữ văn 

Theo dõi thông tin trong phần Kiến thức ngữ văn và điền từ còn thiếu vào chỗ trống trong phiếu dưới đây để hoàn thành khái niệm và quá trình hình thành của truyện thơ Nôm.

Sản phẩm dự kiến:

Truyện thơ Nôm là thể loại tự sự bằng thơ kết hợp giữa tự sự và trữ tình, được viết bằng chữ Nôm, thường sử dụng thể thơ lục bát. Thể loại này phát triển mạnh và có nhiều thành tựu vào thế kỉ XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX, hiện nay, còn lại khoảng trên 100 tác phẩm tiêu biểu như: Truyện Hoa tiên (Nguyễn Huy Tự), Sơ kính tân trang (Câu chuyện mới về gương, lược - Phạm Thái), Truyện Kiều (Nguyễn Du), Bích Câu kì ngộ (Cuộc gặp gỡ kì lạ ở Bích Câu – Vũ Quốc Trân), Tống Trân – Cúc Hoa (khuyết danh), Truyện Lục Vân Tiên (Nguyễn Đình Chiểu),... 

Hoạt động 3: Tìm hiểu chung về văn bản 

Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Nguyễn Du, tác phẩm “Truyện Kiều” và xuất xứ văn bản Cảnh ngày xuân.

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyễn Du (1765 – 1820) quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, trấn Nghệ An, nay thuộc tỉnh Hà Tĩnh. 

- Cuộc đời Nguyễn Du gắn với một thời đại lịch sử đầy biến động nên trải nhiều thăng trầm. Ông không chỉ có vốn tri thức uyên bác, vốn sống phong phú, am hiểu sâu sắc về con người mà còn có trái tim mang nặng nỗi thương đời.

…

Hoạt động 4: Đọc hiểu văn bản 

+ Khái quát giá trị nội dung của văn bản “Cảnh ngày xuân”.

+ Khái quát những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân của Nguyễn Du trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân”.

Sản phẩm dự kiến:

Nội dung đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã tái hiện một bức tranh thiên nhiên sống động, tuyệt đẹp với khung cảnh lễ hội truyền thống đông vui, náo nhiệt. Qua bức tranh ấy, người đọc còn cảm nhận được thế giới nội tâm phong phú và nhạy cảm của nhân vật trữ tình.

- Sử dụng hệ thống từ láy giàu giá trị biểu cảm, Nguyễn Du không những kể, tả mà còn biểu đạt xuất sắc tâm tư, tình cảm và cảm xúc của nhân vật chính cũng như góc nhìn của ông về thiên nhiên đất trời mùa xuân.

- Sử dụng nhuần nhuyễn bút pháp tả cảnh ngụ tình giúp tác giả lồng ghép được nhiều lớp ý nghĩa trong từng câu thơ.

- Sử dụng biện pháp nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ,… góp phần tạo ra sự sinh động cho bức tranh cảnh vật và sự đồng cảm của người đọc với nhân vật.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp. 

Đáp án gợi ý: 

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS làm bài tập sau: Nêu suy nghĩ của em về bút pháp nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du.