Giáo án và PPT Sinh học 11 chân trời Bài 18: Tập tính ở động vật

BÀI 18. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu video: https://video.vnexpress.net/embed/v_277998

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Chim rồng rộc (ploceus sp.) là loài sống theo bầy đàn (ở Việt Nam, chúng phân bố phổ biến ở vùng Nam Bộ và Nam Trung Bộ). Vào mùa sinh sản, các con chim trống thường làm tổ cạnh nhau. Chúng dùng lá, cỏ hoặc cành cây nhỏ kết lại với nhau tạo thành tổ chim dày, dạng hình ống và có lối vào nằm ở phía dưới. Vì sao chim rồng rộc lại có cách xây tổ cầu kì như vậy? Cách xây tổ này có ý nghĩa gì đối với chúng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm tập tính

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Thế nào là tập tính? Tập tính được chia thành những loại nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm tập tính

Tập tính là chuỗi phản ứng của cơ thế trả lời lại các kích thích từ môi trường, đảm bảo động vật thích ứng và tồn tại.

2. Phân loại tập tính 

Tập tính ở động vật được chia thành:

- Tập tính bẩm sinh

- Tập tính học được

- Tập tính hỗn hợp.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về các dạng tập tính phổ biến ở động vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy trình bày các dạng tập tính phổ biến ở động vật.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tập tính kiếm ăn

- Tập tính kiếm ăn: giúp động vật có thể tìm được nguồn thức ăn, đảm bảo cho sự sinh tồn của động vật 

2. Tập tính bảo vệ lãnh thổ 

- Tập tính bảo vệ lãnh thổ: nhằm bảo vệ nguồn thức ăn, nước uống, nơi ở và nơi sinh sản để không bị xâm phạm bởi các động vật khác.

3. Tập tính di cư 

- Tập tính dân cư: giúp động vật có thể di chuyển đến nơi có điều kiện sống phù hợp, đảm bảo cho sự sinh tồn của động vật.

4. Tập tính sinh sản 

- Tập tính sinh sản giúp động vật duy trì nòi giống, đảm bảo sự phát triển liên tục của loài.

5. Tập tính xã hội 

- Tập tính xã hội đảm bảo trật tự trong bầy đàn cũng như hỗ trợ nhau trong kiếm ăn, săn mồi hoặc chống lại kẻ thù 

Kết luận: 

Ở động vật có một số dạng tập tính phổ biến như: kiếm ăn, bảo vệ lãnh thổ, di cư, sinh sản, tập tính xã hội. 

Các dạng tập tính này đảm bảo cho động vật có thể tồn tại và duy trì nòi giống.

Hoạt động 3. Tìm hiểu về Pheromone

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Em hiểu thế nào về Pheromone?

Sản phẩm dự kiến:

Pheromone là một chất hoá học được tiết ra từ cơ thế động vật, chất này đóng vai trò tín hiệu giúp cho các cá thể cùng loài có thể nhận biết và giao tiếp với nhau.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhận thức về môi trường xung quanh giúp động vật hoang dã nhanh chóng tìm được thức ăn và tránh thú săn mồi là kiểu học tập:

A. in vết

B. quen nhờn

C. học ngầm

D. điều kiện hóa

Câu 2: Tập tính học được là loại tập tính được hình thành trong quá trình

A. sống của cá thể, thong qua học tập và rút kinh nghiệm

B. phát triển của loài, thông qua học tập và rút kinh nghiệm

C. sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm, được di truyền

D. sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm, đặc trưng cho loài

Câu 3: Khi nói về tập tính bẩm sinh của động vật, phát biểu nào sau đây sai?

A. Sinh ra đã có

B. Mang tính bản năng

C. Dễ thay đổi

D. Được quy định trong kiểu gen

Câu 4: Loại tập tính nào sau đây phản ánh mối quan hệ khác loài rõ nét nhất?

A. Tập tính kiếm ăn

B. Tập tính di cư

C. Tập tính bảo vệ lãnh thổ

D. Tập tính sinh sản

Câu 5: Bóng đen ập xuống nhiều lần, gà con không chạy đi ẩn nấp nữa là kiểu học tập: 

A. in vết

B. quen nhờn

C. điều kiện hóa

D. học ngầm

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao một số loài động vật có thể chạy liên tục trong nhiều giờ mà không mỏi?

Câu 2: Tại sao một số loài cá như cá mập có thể sống trong môi trường nước có nồng độ muối cao?