Giáo án điện tử Sinh học 11 chân trời Bài 18: Tập tính ở động vật (P2)

NHIỆT LIỆT CHÀO ĐÓN CÁC EM TỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

BÀI 18. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái niệm và phân loại tập tính

Các dạng tập tính phổ biến ở động vật

Pheromone

Các hình thức học tập ở động vật

Quan sát một số tập tính ở động vật

Ứng dụng tập tính ở động vật

1. CÁC HÌNH THỨC HỌC TẬP Ở ĐỘNG VẬT
2. Quen nhờn

Hãy cho một số ví dụ về quen nhờn ở động vật.

Tại sao quen nhờn vừa có lợi vừa có hại đối với động vật?

VD: Chồn đất khi nhận được tín hiệu cảnh báo từ đồng loại, chúng sẽ lẩn trốn tránh nguy hiểm. Nhưng nếu tín hiệu lặp lại nhiều lần mà không có nguy hiểm gì chúng sẽ không lẩn trốn nữa.

Có lợi

Cho phép hệ thần kinh của động vật tập trung trả lời các kích thích làm tăng giá trị thích nghi và tồn tại hơn là các kích thích không có giá trị.

Có hại

Khi động vật không còn phản ứng với cóc kích thích cũ, nếu các kích thích này trở nên có hại cho động vật thì chúng không đưa ra được phản ứng để bảo vệ cơ thể.

2. In vết

Tập tính in vết có vai trò như thế nào trong sự phát triển của động vật?

Vai trò: Tập tính in vết giúp con non in vết bố mẹ và học các hành vi cơ bản của loài còn bố mẹ học cách nhận biết con non, điều này quyết định cho sự phát triển của con non.

3. Học cách nhận biết không gian

Quan sát Hình 18.11, hãy:

a, Cho biết ong bắp cày có thể nhận biết đường bay về tổ bằng cách nào.

b, Dự đoán đường di chuyển của ong bắp cày sẽ như thế nào nếu chuyển các quả thông sang vị trí xung quanh điểm A. Giải thích

Đáp án

1. a) Ong bắp cày có thể xác định chính xác vị trí của tổ nhờ việc ghi nhớ những vật xung quanh tổ (cột mốc) như các quả thông,...
2. b) Dự đoán: Ong bắp cày sẽ di chuyển về phía điểm A. Vì ong nhận biết tổ thông qua các quả thông nên sẽ "nhầm tưởng" vị trí điểm A là tổ của mình.
3. Học liên hệ

Hãy xác định các ví dụ sau thuộc kiểu học tập nào

Một con báo sau khi bị thương bởi gai nhím, nó sẽ không bao giờ săn nhím nữa

Điều kiện hoá hành động.

Khi cảm nhận tiếng bước chân, các con cá chép tập trung lại bên bờ hồ chờ cho ăn.

Điều kiện hoá đáp ứng.

5. Nhận thức và giải quyết vấn đề

Khả năng nhận thức và giải quyết vấn đề có ý nghĩa như thế nào trong việc kiếm ăn hoặc lẩn trốn kẻ thù? Cho ví dụ

Ý nghĩa: giúp cho động vật có khả năng nhận thức được các sự vật, hiện tượng trong môi trường sống thông qua những dấu hiệu nhất định (màu sắc, mùi,...).

Sự tiếp nhận và tái hiện lại những dấu hiệu này giúp động vật dễ dàng giải quyết vấn đề khi cần thiết; hoặc có khả năng giải quyết vấn để mới thông qua sự phối hợp các kinh nghiệm cũ để suy nghĩ, phán đoán, làm thử.

Ví dụ

Khi đến nơi ở mới, động vật tìm hiểu về môi trường xung quanh, nên chúng biết đường nào nhanh nhất để tìm thức ăn hoặc lẩn trốn kẻ thù.

Tinh tinh xếp chồng các thùng gỗ để lấy thức ăn được treo trên cao

Hãy dự đoán nếu một cá thể động vật bị cách li ra khỏi đời sống xã hội thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến việc hình thành các tập tính học được của cá thể đó. Giải thích

> Nếu một cá thể động vật bị cách ly ra khởi đời sống xã hội thì sẽ khó hình thành các tập tính học được vì các tập tính này được hình thành thông qua học tập và rút kinh nghiệm.

Ví dụ

Hổ con bị tách khỏi hổ mẹ sau khi sinh sẽ không có kĩ năng săn mồi

Đại bàng con được nuôi trong đàn gà sẽ không biết bay

KẾT LUẬN

Các hình thức học tập

Quen nhờn

In vết

Học nhận biết không gian

Học liên hệ

Nhận thức và giải quyết vấn đề

Kết luận

Các hình thức học tập chủ yếu làm biến đổi các tập tính học được ở động vật.

Quá trình học tập ở người dựa trên cơ sở là sự hình thành và củng cố các phản xạ có điều kiện, được chia thành các giai đoạn: tiếp nhận, xử lý, ghi nhớ và cúng cố thông tin.

1. QUAN SÁT MỘT SỐ TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

Quan sát tập tính của một số loài động vật thông qua video và hoàn thành bảng sau: