Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 kết nối Bài 13: Từ đa nghĩa

BÀI 13: MẦM NON

TIẾT 2: LUYỆN TỪ VÀ CÂU – TỪ ĐA NGHĨA

A. KHỞI ĐỘNG

- GV giả định tình huống: Giả định Cô là một bình luận viên sẽ bình luận như sau: “Khán đài bắt đầu nóng dần lên”. Vậy các em hiểu thế nào là “nóng” lên? Từ này có phải muốn nói đến nhiệt độ ngoài trời đang cao hay không? 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Hình thành khái niệm từ đa nghĩa

- Từ đa nghĩa là từ có nhiều nghĩa, trong đó có một nghĩa gốc và một hoặc một số nghĩa chuyển. 

- Các nghĩa của một từ đa nghĩa có mối liên hệ với nhau. 

Hoạt động 2: Thực hành    

Từ lưng trong mỗi đoạn thơ dưới đây được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Nêu các nghĩa đó. 

Sản phẩm dự kiến:

- Trong câu a, từ lưng mang nghĩa chuyển, nghĩa đó là ở khoảng giữa trời. 

- Trong câu b, từ lưng được dùng ở 3 vị trí, từ lưng ở vị trí thứ nhất mang nghĩa chuyển, nghĩa đó là ở khoảng giữa từ chân lên đỉnh núi; vị trí thứ 2 và thứ 3, từ lưng mang nghĩa gốc, nghĩa đó là bộ phận phía sau cơ thể. 

=> Sử dụng từ đa nghĩa trong thơ làm cho cách diễn đạt thêm hay, gợi sự liên tưởng độc đáo. 

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH

Câu 1: Đâu là từ chứa từ ấm có nghĩa là có tác dụng giữ cho cơ thể không bị lạnh?

A. Ấm đun nước.

B. No ấm.

C. Áo ấm.

D. Ấm mồ.

Câu 2: Từ in đậm trong câu dưới đây được dùng theo nghĩa gì? Giải thích ý nghĩa.

Một sớm Chủ nhật đầu xuân, khi Mặt Trời vừa hé mây nhìn xuống, Thu phát hiện ra chú chim lông xanh biếc sà xuống cành lựu.

A. Phần sớm nhất của thời gian.

B. Phần ở tận cùng trên chiều dài của một vật.

C. Phần ngoài cũng của một phạm vi không gian.

D. Phần trên cùng của cơ thể người nơi có bộ não và nhiều giác quan.

Câu 3: Từ mũi nào trong các từ dưới đây được dùng với nghĩa gốc?

A. Cái mũi.

B. Mũi thuyền.

C. Mũi Cà Mau.

D. Mũi né.

Câu 4: Đâu không phải từ được dùng theo nghĩa chuyển của từ cửa?

A. Cửa sông.

B. Cửa rừng.

C. Cửa biển.

D. Cánh cửa.

Câu 5: Đâu là từ được dùng theo nghĩa gốc?

A. Miệng túi.

B. Miệng cười.

C. Miệng bát.

D. Miệng giếng.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: A

Câu 3: A

Câu 4: D

Câu 5: B

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV nhắc nhở HS:

+ Xem lại kiến thức bài Luyện từ và câu – Từ đa nghĩa, hiểu, phân biệt và vận dụng được kiến thức.

+ Chia sẻ với người thân về bài học.