Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 kết nối Ôn tập bài 7 (P3)

ÔN TẬP BÀI 7

QUYỀN NĂNG CỦA NGƯỜI KỂ CHUYỆN

Câu 1: Em hãy tóm tắt văn bản Người cầm quyền khôi phục uy quyền bằng một đoạn văn.

Trả lời:

Giăng van- Giăng là người lao động nghèo khổ vì đập vỡ tủ kính lấy cắp chiếc bánh mì nuôi cháu mà dẫn đến việc phải chịu 19 năm tù khổ sai. Sau khi ra tù ông trở thành người tốt nhờ sự cảm hóa của linh mục Mi-ri-en. Ông đổi tên thành Ma-đơ-len mở nhà máy, trở nên giàu có và được bầu làm thị trưởng thành phố. Thế nhưng lại luôn bị tên thanh tra mật thám Gia- ve nghi ngờ và theo dõi. Lần đầu tiên gặp phăng-tin, ông đã giúp đỡ và cứu cô thoát khỏi tay Gia-ve. Khi Phăng-tin chết ông trở về tên thật của mình, vào tù rồi vượt ngục và lẩn trốn. Giăng van- giăng giữ đúng lời hứa với Phăng-tin ông chuộc lại Cô-dét và đưa lên Pa-ri để sống lẩn trốn nhiều năm. Một cuộc khởi nghĩa của nhân dân Pa-ri nổ ra chống chính quyền tư sản 6/1832. Ông cũng có mặt trên trận chiến và đã cứu sống Ma-ri-uýt người yêu của Cô-dét. Ông vun đắp tình yêu cho họ và cuối cùng chết trong cảnh cô đơn.

Câu 2: Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật thay đổi như thế nào từ trước khi Phăng-tin chết đến sau khi Phăng-tin tắt thở Những điều đó thể hiện điều gì ở nhân vật Giăng van-giăng?

Trả lời:

a, Thái độ với Gia-ve

+ Trước khi Phăng –tin chết + Trước khi Phăng –tin chết

Cử chỉ điềm tĩnh

Ngôn ngữ nhã nhặn

Không phải vì khiếp sợ, mà vì lo cho Phăng-tin. Hạ giọng van xin chỉ vì tình thương với người phụ nữ đang hấp hối

+ +  Sau khi Phăng-tin chết

Thái độ hành động quyết liệt, mạnh mẽ, kiềm chế

Ngôn ngữ ngắn gọn, nghiêm khắc – bình tĩnh

Chấp nhận bị bắt, xả thân vì tình thương

b, Thái độ đối với Phăng –tin

+ Trước khi Gia-ve xuất hiện + Trước khi Gia-ve xuất hiện

Trước sự hoảng hốt của Phăng-tin khi Gia-ve xuất hiện, Giăng van-giăng có thái độ hành động trấn an, giọng điệu nhẹ nhàng điềm tĩnh giống như một vị cứu tinh, che chở.

+ Thái độ với linh hồn Phăng –tin + Thái độ với linh hồn Phăng –tin

Giăng van –giăng ngồi yên lặng, mải miết không nghĩ đến điều gì trên đời.

Dáng điệu buồn thương khôn tả, thì thầm bên tai Phăng-tin

Nâng dầu Phăng-tin đặt ngay giữa gối

Thắt lại dây rút cổ áo… đặt lên bàn tay một nụ hôn

Giăng van-giăng là một người có tình yêu mênh mông, một đấng cứu thế một người cứu rỗi linh hồn.

Giăng van-giăng là một hiện thân của tình thương lòng từ bi và nhân ái bao la. Cũng là người kiên cường dũng cảm dám chống lại cường quyền.

Tác giả muốn gửi gắm một thông điệp niềm tin vào con người cải tạo xã hội bằng tình thương và lòng nhân ái vô bờ

Câu 3: Những yếu tố nào cho thấy ở đoạn trích Dưới bóng hoàng lan, đời sống tình cảm của nhân vật được tác giả đặc biệt chú ý miêu tả?

Trả lời:

Đời sống tình cảm của nhân vật được nhà văn chú ý miêu tả qua một số yếu tố: cảm xúc của Thanh khi trở về, nhìn lại căn nhà, khu vườn thân quen; sự chăm sóc của bà dành cho Thanh và những tình cảm của Thanh đối với bà; những lời đối thoại thân tình, trìu mến giữa hai bà cháu; hồi ức đẹp đẽ của Thanh về những ngày sống với bà ở căn nhà, khu vườn thân thuộc này.

Câu 4: Đoạn văn từ câu "Ông nói gì ?" đến câu "có thể là những sự thực cao cả" là phát ngôn của ai? Thuật ngữ văn học dùng để chỉ tên loại ngôn ngữ này? Ở đây, trong câu chuyện kể, nó có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

Đoạn văn từ câu "Ông nói gì?" đến câu "có thể là những sự thực cao cả" là phát ngôn của tác giả

Thuật ngữ văn học dùng để chỉ tên loại ngôn ngữ này là trữ tình ngoại đề - một hình thức của ngôn từ tác giả: là ngôn từ của tác giả kiêm người trần thuật bị chệch ra ngoài việc miêu tả các sự kiện trong cốt truyện nhằm bình luận hoặc đánh giá về chúng, hoặc về những điều khác, không trực tiếp gắn với hành động của tác phẩm.

Tác dụng của đoạn trữ tình ngoại đề trực tiếp đi vào thế giới tư tưởng, lý tưởng của tác giả, giúp cho việc xây dựng hình tượng tác giả như một người trò chuyện "tâm giao" với độc giả

Câu 5: Phân tích nghệ thuật đối lập hai nhân vật Giăng Van-giăng và Gia-ve qua đối thoại, qua hành động trong “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”. Nêu ý nghĩa của biện pháp này.

Trả lời:

Trong lời đối thoại và hành động của hai nhân vật Giăng Van-giăng và Gia-ve có sự đối lập. Điều này làm nổi bật lên sự mâu thuẫn giữa ác và thiện, giữa một người tốt và một người xấu...

Nhân vật Giăng Van-giăng:

Khi Phăng-tin còn sống: Cử chỉ với chị Phăng-tin được miêu tả là nhẹ nhàng và điềm tĩnh, cố gỡ bàn tay của Gia-ve. Khi ông bị bắt cầu xin Gia-ve cho mình thời gian để đi tìm con cho chị Phăng-tin. Thể hiện là một con người điềm đạm, tử tế tuy rơi vào nghịch cảnh.

Khi Phăng-tin chết: giật gãy trong chớp mắt chiếc giường sắt cũ nát, cầm lăm lăm thanh giường trong tay, nhìn Gia-ve trừng trừng. Tuy nhiên, ông lại đối với chị Phăng-tin hết sức nhẹ nhàng, sự đau buồn cùng cực, ngắm nhìn Phăng-tin không nhúc nhích, quỳ xuống, nhẹ nhàng nâng bàn tay chị Phăng-tin lên và đặt vào đó một nụ hôn.

Nhân vật Gia-ve:

Khi Phăng-tin còn sống: man rợ, điên cuồng, không còn là tiếng người nói mà là tiếng cầm thú gầm, hét to, túm cổ áo, gắt gỏng. Một con người man rợ, quát tháo ầm ĩ.

Khi Phăng-tin đã chết: run sợ trước hành động của Giăng Van-giăng, lo lắng ông trốn mất. Tuy nhiên, hắn ta vẫn điên cuồng quát tháo, không quan tâm đến cái chết của Phăng-tin. Một con người không còn nhân tính.

Câu 6: Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) có sử dụng biện pháp tu từ chêm xen.

Trả lời:

"Hồi trống Cổ Thành" - Tam quốc diễn nghĩa là đoạn trích kể về việc Quan Công minh oan cho mình, xua tan mối nghi ngờ, sự hiểu lầm của Trương Phi. Sau khi nghe xong lời của Tôn Càn, Trương Phi nóng nảy định giết Quan Công vì nghĩ đã phản bội mình. Mặc cho Quan Công giải thích nhưng Trương Phi vẫn không tin. Bấy giờ, do giết cháu ngoại tướng Sái Dương của Tào lên bị hắn đem quấn đuổi tới. Và Quan Công đã chấp nhận điều kiện mà Trương Phi đã đưa ra: "Phải lấy đầu Sái Dương trong ba hồi trống". Không đợi đến hồi thứ ba, chỉ mới xong hồi trống thứ nhất, đầu Sái Dương đã lăn lóc dưới đất. Sau đó lại nghe lời kể của một tên lính Tào Tháo thì Trương Phi mới hiểu được lòng dạ trung thực của Quan Công và nhất là khi nghe những việc Quan Công đã trải qua, Trương Phi đã rỏ nước mắt khóc, sụp xuống lạy anh.

Câu 7: Trong những câu sau đây, người kể chuyện đã thể hiện khả năng thấu tỏ như thế nào về nhân vật?

“Rồi chàng bước ra đi nửa buồn mà lại nửa vui. Thanh nghĩ đến căn nhà như một nơi mát mẻ và sung sướng để chàng thường về nghỉ sau việc làm. Và Thanh biết rằng Nga sẽ vẫn đợi chàng, vẫn nhớ mong chàng như ngày trước. Mỗi mùa cô lại giắt hoàng lan trong mái tóc để tưởng nhớ mùi hương”

Trả lời:

Những câu văn này tập trung miêu tả tâm trạng của nhân vật Thanh. Thường, những gì diễn ra trong nội tâm của con người, người ngoài không thể biết được. Nhưng ở lời kể của người kể chuyện ngôi thứ ba, những vui buồn, nhớ mong,... của nhân vật vẫn được nói ra tường tận. Đó chính là biểu hiện “quyền năng” có vẻ như không giới hạn của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Câu 8: Đọc lại văn bản Dưới bóng hoàng lan trong SGK Ngữ văn 10, tập hai (tr.50 –51), đoạn từ "Bữa ăn xong" đến "tưởng nhớ mùi hương” và trả lời các câu hỏi:

Ở đoạn trích, hình ảnh cây hoàng lan, hoa hoàng lan đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện mối quan hệ giữa hai nhân vật Thanh và Nga?

Trả lời:

Ở đoạn trích này, cây hoàng lan xuất hiện nhiều chỗ, đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện mối quan hệ tình cảm giữa hai nhân vật Thanh và Nga: chứng kiến Thanh và Nga bên nhau từ thuở ấu thơ; kết nối tình cảm giữa đôi trai gái; giúp nhân vật bộc lộ tình cảm của mình;...

Câu 9: Phân tích cách thể hiện tình cảm của Thanh và Nga trong đoạn trích.

Trả lời:

Thanh và Nga, lòng đã hướng về nhau, bộc lộ tình cảm của mình bằng nhiều cách: bằng sự cảm nhận ("Có lúc gần nhau, Thanh thấy mái tóc Nga thoang thoảng thơm như có giắt hoàng lan”; “Có cái gì dịu ngọt chăng tơ ở đâu đây, khiến chàng vương phải”,...); bằng lời nói (“Những ngày em đến đây hải hoa, em nhớ anh quá...); bằng cử chỉ ("Thanh dắt nàng đi xem vườn”; “chàng vít một cành lan xuống giữ ở trong tay để Nga tìm hoa”;...)

Câu 10: Ở “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”, với Gia-ve, tác giả đã sử dụng một loạt chi tiết nhằm quy chiếu về một ẩn dụ. Ẩn dụ mà Huy-gô nhằm gợi lên từ hình ảnh Gia-ve là gì?

Trả lời:

Tất cả những chi tiết ấy khiến nhân vật Gia-ve quy chiếu về hình ảnh ẩn dụ của một con thú dữ tợn, nham hiểm, độc ác, không có nhân tính.

Câu 11: Em hãy nêu khái niệm, vị trí, dấu hiệu nhận biết và tác dụng của biện pháp chêm xem

Trả lời:

a, Khái niệm:

- Phép chêm xen (thành phần phụ chú) là thêm vào câu một cụm từ không có quan hệ trực tiếp đến quan hệ ngữ pháp trong câu văn nhằm tạo ra những ý nghĩa bổ sung về mặt nhận thức hoặc thể hiện cách đánh giá, cảm xúc chủ quan về các sự vật được đưa ra. - Phép chêm xen (thành phần phụ chú) là thêm vào câu một cụm từ không có quan hệ trực tiếp đến quan hệ ngữ pháp trong câu văn nhằm tạo ra những ý nghĩa bổ sung về mặt nhận thức hoặc thể hiện cách đánh giá, cảm xúc chủ quan về các sự vật được đưa ra.

b, Vị trí và dấu hiệu nhận biết:

- Thành phần chêm xen có thể được đặt giữa câu hoặc cuối câu. Các bộ phận đều được tách ra bằng ngữ điệu khi nói, khi đọc. Còn khi viết thì chúng được tách ra bằng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang. - Thành phần chêm xen có thể được đặt giữa câu hoặc cuối câu. Các bộ phận đều được tách ra bằng ngữ điệu khi nói, khi đọc. Còn khi viết thì chúng được tách ra bằng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang.

c, Tác dụng:

- Chúng có tác dụng ghi chú hoặc giải thích cho từ ngữ đi trước. Hơn nữa, chúng còn bổ sung thêm sắc thái tình cảm, cảm xúc của người viết. Những phần chêm xen đó có vai trò có vai trò quan trọng trong bình diện nghĩa tình thái của câu ( thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá của người nói, người viết đối với sự việc, hiện tượng mà các thành phần khác biểu hiện) - Chúng có tác dụng ghi chú hoặc giải thích cho từ ngữ đi trước. Hơn nữa, chúng còn bổ sung thêm sắc thái tình cảm, cảm xúc của người viết. Những phần chêm xen đó có vai trò có vai trò quan trọng trong bình diện nghĩa tình thái của câu ( thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá của người nói, người viết đối với sự việc, hiện tượng mà các thành phần khác biểu hiện)

Câu 12: Qua diễn biến tình tiết dẫn tới đoạn kết của “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”, những chi tiết về Giăng Van-giăng có thể quy chiếu về hình ảnh của ai?

Trả lời:

Ta có thể thấy Giăng Van-giăng là hiện thân của một con người vì tình thương, vì chính nghĩa dù có phải hi sinh bản thân mình.

Câu 13: Phân tích nghệ thuật khắc họa nhân vật Phăng-tin trong “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”. Cho biết vai trò của nhân vật này trong diễn biến cốt truyện.

Trả lời:

Hành động:

Lấy tay che mặt và kêu lên hãi hùng khi nhìn thấy Gia-ve;

Ngạc nhiên đến hãi hùng khi thấy Gia-ve nắm cổ áo ông thị trưởng là Giăng Van-giăng

Run lên bần bật khi biết tin Giăng Van-giăng chưa tìm được Cô-dét

Chống hai bàn tay và cánh tay cứng đơ vùng nhổm dậy, há miệng muốn nói, từ trong họng thốt ra tiếng rên, răng đánh vào nhau cầm cập

Hoảng hốt giơ tay lên, hai bàn tay cố sức mở ra tìm chỗ bám như người rơi xuống nước đang chới với

Ngã vật xuống gối, đầu đập vào thành giường rồi ngoẹo xuống ngực, miệng há hốc, mắt mở to và lờ đờ.

Ngôn ngữ: Liên tục kêu lên, nhắc đi nhắc lại với Giăng Van-giăng về việc tìm thấy đứa con Cô-dét của mình

Tất cả ngôn ngữ và hành động ấy khiên cho Phăng-tin hiện lên là một người phụ nữ khốn khổ, bất hạnh. Chị đang sống trong sợ hãi vì sự xuất hiện của Gia-ve có thể sẽ đưa chị vào tù khi chưa tìm thấy đứa con duy nhất của mình. Khao khát lớn nhất trong cuộc đời người phụ nữ ấy là đứa con gái của mình bình yên và sống trong hạnh phúc. Có lẽ vì thế mà khi chết đi rồi, Giăng Van-giăng cúi đầu thì thầm vào tai chị lời hứa, chị mới mỉm cười, mãn nguyện và buông tay.

Câu 14: Viết 3 câu có sử dụng biện pháp liệt kê nội dung liên quan đến các văn bản đã học

Trả lời:

+ Giăng van-giăng, Phăng-tin, Cô-dét đều là nạn nhân của giai cấp tư sản. + Giăng van-giăng, Phăng-tin, Cô-dét đều là nạn nhân của giai cấp tư sản.

+ Bước từ + Bước từ  xe trượt tuyết xuống mặt Na-đi-a trắng như tuyết, tái nhợt, run rẩy.

+ Dục Thúy Sơn, Bảo kính cảnh giới, Bình Ngô Đại cáo đều là những tác phẩm thể hiện đặc sắc tư tưởng trong sáng tác của Nguyễn Trãi. + Dục Thúy Sơn, Bảo kính cảnh giới, Bình Ngô Đại cáo đều là những tác phẩm thể hiện đặc sắc tư tưởng trong sáng tác của Nguyễn Trãi.

Câu 15: Viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trong đó có sử dụng biện pháp liệt kê và chêm xen

Trả lời:

Dịp Tết vừa rồi, gia đình tôi đã đi du lịch ở Vũng Tàu. Đây là một thành phố biển xinh đẹp. Tết ở Vũng Tàu không giống với Tết ở ngoài Hà Nội. Ở Hà Nội, Tết đến có mưa phùn, có cành hoa đào. Còn ở Vũng Tàu, Tết có nắng, gió biển, có hoa mai vàng. Tôi đã được đi tắm biển, được ăn hải sản và được đi chơi ở khu du lịch Hồ Mây. Tôi cũng được leo lên tượng Chúa dang tay ở Vũng Tàu, vốn được mệnh danh là tượng Chúa dang tay lớn nhất Việt Nam. Đứng từ trên tượng Chúa dang tay nhìn xuống biển, tôi mới thấy nơi này đẹp biết bao. Chuyến du lịch ngắn ngủi nhưng khiến tôi nhớ mãi về những cảnh đẹp và trải nghiệm mới lạ. Tôi ước ao sẽ được cùng bố mẹ đi du lịch khắp đất nước

- Biện pháp tu từ liệt kê: - Biện pháp tu từ liệt kê:

có mưa phùn, có cành hoa đào

có nắng, gió biển, có hoa mai vàng

được đi tắm biển, được ăn hải sản và được đi chơi ở khu du lịch Hồ Mây

- Biện pháp tu từ chêm xen: vốn được mệnh danh là tượng Chúa dang tay lớn nhất Việt Nam. - Biện pháp tu từ chêm xen: vốn được mệnh danh là tượng Chúa dang tay lớn nhất Việt Nam.

Câu 16: Tìm và so sánh bộ phận chêm xen trong hai câu dưới đây (trích từ truyện ngắn Ngày cuối cùng của chiến tranh của Vũ Cao Phan). Các bộ phận ấy có tác dụng giống và khác nhau như thế nào?

• a. Lúc đó, buổi sáng của một ngày trước Ba mươi tháng Tư, năm người lính đứng bên chiếc cổng sắt xiêu vẹo, phía trong nhô cao một tháp xi măng lênh khênh.
• b. Vào phiên liên lạc sớm với trung đoàn, tôi được nhắc tăng cường cảnh giác và được biết thêm rằng ngày hôm nay - rất có thể là ngày hôm nay - các binh đoàn bộ binh sẽ tiến vào nội đô.
  • a. phía trong nhô cao một tháp xi măng lênh khênh. Tác dụng: bổ sung thông tin, đầy đủ ý hơn trong câu.
  • b. rất có thể là ngày hôm nay. Tác dụng: tăng sắc thái biểu cảm cho câu.
• a. Trước hết, người Hà Nội, kết quả của tinh hoa bốn phương tụ hội, đua trí, đua tài học hỏi người ngoài và nâng cao nên trở thành những người Việt Nam lao động giỏi, làm thợ giỏi, làm thầy cũng giỏi. (Trần Quốc Vượng)
• b. Chèo buông, đò ngang trôi theo dòng xuôi về phía hạ nguồn. Ông và dì, một già một trẻ, một lành lặn, một thương tật tựa đỡ vào nhau. Bóng dì và ông in trên mặt sóng lẫn trong bóng chiều cháy đỏ. (Sương Nguyệt Minh)
• c. Các chiến sĩ trinh sát của tôi khá đấy. Tôi cũng đã thấy đôi điều ngờ ngợ và giờ đây thì rất nhanh, như một phản ứng nghề nghiệp, tất cả các dữ kiện được xâu lại để bật lên thông tin chủ yếu này: ma xơ Giám đốc đã giấu ai đó - những ai đó - trong nhà nguyện kia vào lúc chúng tôi vừa hành quân đến đây. Ai? (Vũ Cao Phan)
  • a. đua trí, đua tài học hỏi người ngoài. Tác dụng: bổ sung ý nghĩa cho câu.
  • b. đò ngang trôi theo dòng xuôi về phía hạ nguồn. Tác dụng: bổ sung thông tin cho câu.
  • c. những ai đó. Tác dụng: tăng sắc thái biểu cảm cho câu.

Câu 20: Phân tích hiệu quả của phép lặp cú pháp kết hợp với phép liệt kê trong hai đoạn trích sau:

• a. Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền, cũng đã lâu ngày, không có áo thì ta cho áo, không có ăn thì ta cho ăn, quan còn nhỏ thì ta thăng thưởng, lương có ít thì ta tăng cấp, đi thủy thì ta cho thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa, lúc hoạn-nạn thì cùng nhau sống chết, lúc nhàn-hạ thì cùng nhau vui cười, những cách cư-xử so với Vương Công Kiên, Đường Ngột Ngại ngày xưa cũng chẳng kém gì.
• b. Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào.
  • a. Đoạn trích trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn:
  • b. Đoạn trích Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh