Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 kết nối Bài 4: Thực hành tiếng việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT. LỖI VỀ MẠCH LẠC VÀ LIÊN KẾT TRONG ĐOẠN VĂN, VĂN BẢN: DẤU HIỆU NHẬN BIẾT VÀ CÁCH CHỈNH SỬA

( 15 câu)

1.    NHẬN BIẾT (6 câu)

Câu 1: Em đã gặp phải lỗi dùng từ nào trong quá trình viết văn chưa hoặc đọc một bài văn, một câu chuyện cười về lỗi dùng từ? Hãy chia sẻ về lỗi em đã gặp đó.

Trả lời:

Trong một lần viết văn, em đã viết câu: “Bạn Mai đã rất chăm chỉ học hành, nhưng bạn ấy đạt giải Nhất học sinh giỏi cấp tỉnh”

⇨     Câu này mắc lỗi về mạch lạc và liên kết trong câu. Phải sửa thành: “ Bạn Mai đã rất chăm chỉ học hành nên bạn ấy đạt giải Nhất học sinh giỏi cấp tỉnh”

Câu 2: Bạn hiểu như thế nào về liên kết và mạch lạc trong văn bản? 

Trả lời:

- Nói đến mạch lạc là nói đến sự thống nhất ở bề sâu giữa các câu trong đoạn văn và giữa các đoạn văn trong văn bản (các câu xoay quanh tiểu chủ để còn các đoạn thì cùng hướng tới chủ đề chung).

- Liên kết là nói đến sự thống nhất có thể nhận ra được trên bề mật ngôn từ giữa các câu trong đoạn văn và giữa các đoạn văn trong văn bản nhờ sự hiện diện cùa những phương tiện, hình thức kết nối.

Câu 3: Mạch lạc và liên kết có mối quan hệ với nhau như thế nào?

Trả lời:

Mạch lạc và liên kết có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: Không gắn với mạch lạc, liên kết sẽ chỉ tồn tại như một hình thức vô nghĩa. Ngược lại, không có liên kết, mạch lạc khó được nhận biết một cách đầy đủ, khiến nội dung đoạn văn, văn bản có thể được giải thích một cách rất khác nhau, thậm chí ngược nhau

Câu 4: Em hãy trình bày cách nhận biết và khắc phục lỗi về mạch lạc trong đoạn văn, văn bản

Trả lời:

- Nhận biết lỗi

Các câu trong đoạn văn hoặc các đoạn văn trong văn bản không cùng nói về một chủ đề hoặc có câu, đoạn văn được triển khai lạc khỏi chủ đề chung đã xác định.

- Khắc phục lỗi:

+ Lựa chọn hoặc xác định đúng chủ đề của đoạn văn hoặc văn bản.

+ Gạch bỏ hoặc sửa lại các câu, đoạn văn không hướng vào chủ đề.

+ Viết thêm câu hoặc đoạn văn phát triển chủ đề.

Câu 5: Em hãy trình bày cách nhận biết và khắc phục lỗi về liên kết trong đoạn văn, văn bản

Trả lời:

- Nhận biết lỗi

Giữa các câu trong đoạn văn hoặc giữa các đoạn văn trong văn bản không có phương tiện kết nối cần thiết hoặc có nhưng không phù hợp, khiến đoạn văn hay văn bản trở nên rời rạc.

- Khắc phục lỗi:

+ Xác định phương tiện kết nối cần có giữa các câu hoặc giữa các đoạn văn.

+ Thay thế hoặc bỏ cụm từ đảm nhiệm chức năng kết nối đã bị dùng sai.

Nếu chưa có phương tiện kết nối cần thiết thì phải bổ sung. Có thể viết thêm câu, đoạn văn phù hợp nhằm khắc phục sự đứt đoạn của mạch trình bày.

Câu 6: Nêu điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc

Trả lời:

●        Các phần, các đoạn trong văn bản được tiếp nối theo một trình tự rõ ràng, hợp lý, trước sau hô ứng nhau nhằm làm chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc

●        Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản đều nói về một đề tài, biểu hiện một chủ đề chung xuyên suốt

2.    THÔNG HIỂU (3 câu)

Câu 1: Đọc lại văn bản Mẹ tôi, hãy cho biết tính mạch lạc trong văn bản đó được thể hiện ở các khía cạnh nào?

Trả lời:

●        Chủ đề xuyên suốt là sự ca ngợi lòng yêu thương, đức hi sinh của mẹ dành cho con.

●        Trình tự văn bản xoay quanh thể hiện chủ đề một cách liên tục, rất mạch lạc: bố đau lòng vì con thiếu lễ độ với mẹ: bố nói về mẹ; bố khuyên con xin lỗi mẹ một cách thành khẩn.

Câu 2: Đọc lại văn bản Yêu và đồng cảm trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 77 – 80) và trả lời câu hỏi: Nêu một số bằng chứng cho thấy tác giả đã rất quan tâm tới việc đảm bảo mạch lạc và liên kết khi viết văn bản này.

Trả lời:

Văn bản mang màu sắc của một bản phiếm đàm về nghệ thuật nhưng có sự kết nối chặt chẽ giữa các ý, câu, đoạn:

- Khi chú bé giúp nhân vật tôi sắp xếp đồ tỏng phòng ở đoạn 1, tác giả đã nhắc lại vấn đề này trong các đoạn 3, đoạn 5, đoạn 6 tạo nên mạch liên kết.

- Từ “đồng cảm”, “thế giới của Mĩ” được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong văn bản, có thể xem là từ khóa của toàn văn bản. 

- Khái niệm “thế giới của Mĩ” cũng được dùng nhiều lần, cho thấy tác giả luôn muốn độc giả nhìn ra đặc trưng của nghệ thuật và hoạt động sáng tạo nghệ thuật.

Câu 3: Đọc lại văn bản Yêu và đồng cảm trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 77 – 78), đoạn từ “Tôi phục sát đất tấm lòng đồng cảm phong phú” đến “vạn vật có tình cũng như không có tình” và trả lời câu hỏi: Chỉ ra các phương tiện liên kết được sử dụng trong đoạn văn.

Trả lời:

Các phương tiện liên kết đã được sử dụng trong đoạn văn:

- Dùng nhiều lần từ “đồng cảm” trong các câu khác nhau để đảm bảo có một vấn đề đang được tập trung bàn bạc ở đây.

- Các cụm từ “từ đó", “bấy giờ” báo hiệu sự nối tiếp liên tục theo một mạch thống nhất của các câu trong đoạn văn.

- Các đại từ “chúng”, “đó” “những thứ đó” cho thấy các câu văn kế tiếp nhau cùng nói về một đối tượng.

3.    VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Đọc lại văn bản Chữ bầu lên nhà thơ trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 82 – 84). Văn bản chủ yếu được viết bằng những câu văn ngắn và xuống hàng liên tục. Mặc dù vậy, người đọc vẫn cảm nhận được một mạch văn, mạch ý thông suốt. Theo bạn, điều gì đã khiến văn bản tạo được ấn tượng ấy?

Trả lời:

Theo em, điều làm nên sự ấn tượng này chính là người viết đã cho độc giả thấy được làm nghệ thuật là cả một quá trình dài. Thông tin trong văn bản đem đến nhiều, cung cấp nhiều kiến thức bổ ích, câu chữ trong bài được triển khai, lập luận một cách mạch lạc, logic. 

Câu 2: Đọc đoạn văn sau và cho biết đoạn văn mắc lỗi gì?

“ Mọi tác phẩm nghệ thuật đều bắt đầu từ một cảm xúc. Thơ là loại hình nghệ thuật có ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc điệu. Thơ có thể có vần hoặc không có vần”

Trả lời:

Đoạn văn mắc lỗi thiếu mạch lạc: câu thứ nhất nói về “mọi tác phẩm nghệ thuật” và nói đến cội nguồn của “mọi tác phẩm nghệ thuật”, trong khi câu thứ hai lại nói về “thơ”- vốn chỉ là một loại hình nghệ thuật, đồng thời lại nói đến ngôn ngữ thơ => Các câu trong đoạn không tập trung vào một chủ đề.

Câu 3: Đọc đoạn văn sau và cho biết đoạn văn mắc lỗi gì? Sắp xếp lại cho đúng

(1) Bỗng nhiên, một vị thần khổng lồ xuất hiện. (2) Thuở ấy, chưa có thế gian, cũng chưa có muôn vật và loài người. (3) Thần bước một bước là có thể từ vùng này đến vùng nọ, hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. (4) Trời đất chỉ là một vùng hỗn độn tối tăm, lạnh lẽo. (5) Chân thần dài không thể tả xiết.

Trả lời:

Đoạn văn bị mắc lỗi các câu được sắp xếp theo trình tự không hợp lý.

Sắp xếp lại: 2 – 4 – 1- 5- 3

Câu 4: Chỉ ra lỗi thiếu mạch lạc trong đoạn trích dưới đây và nêu cách sửa

“Trong ca dao Việt Nam, những bài hát về tình yêu nam nữ là những bài hát nhiều hơn tất cả. Họ yêu gia đình, yêu cái tổ ấm cùng nhau chung sống, yêu nơi chôn rau cắt rốn. Họ yêu người làng, người nước, yêu từ cảnh đồng ruộng, đến công việc trong xóm ngoài làng. Tình yêu đó nồng nhiệt, đằm thắm, sâu sắc.”

Trả lời:

Đoạn văn trên mắc lỗi lạc chủ đề. Chúng ta sẽ sửa bằng cách triển khai nội dung về tình yêu nam nữ trong ca dao Việt Nam ở câu 2 và 3

Câu 5: Chỉ ra và nêu cách sửa lỗi liên kết trong những trường hợp sau:

a, Ngoài sân vang lên tiếng guốc khua lộp cộp. Và tôi không nghe thấy gì

b, Trong quá trình tồn tại và phát triển, kho tàng Thần thoại Hy Lạp đã trải qua nhiều biến đổi, pha trộn rất phức tạp. Tuy nhiên, những gì còn lưu giữ được đến hiện nay về thần thoại Hy Lạp không phải ở dạng nguyên sơ nhất

c, Hiếu rất thích đọc truyện Mười hai sứ quân. Em đã học được nhiều bài học quý giá ở họ

Trả lời:

a, Lỗi dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp. Thay chữ “và” bằng chữ “nhưng”

b, Lỗi dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp. Thay từ “Tuy nhiên” bằng từ “vì vậy”

c, Dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp. Sửa thành “Hiếu rất thích đọc truyện Mười hai sứ quân. Em đã học được nhiều bài học quý giá trong truyện này”

4.    VẬN DỤNG CAO (1 câu )

Câu 1: Chỉ ra và nêu cách sửa lỗi liên kết trong đoạn văn sau:

Trong cuộc hành trình vĩ đại và gian truân của nhân loại, có biết bao điều được và mất diễn ra hàng ngày, hàng giờ. Môi trường đang bị phá huỷ, nhiều loại dịch bệnh mới đang hoành hành trên khắp thế giới. Có một cái mất vô cùng to lớn, một căn bệnh trầm kha mà nhân loại chưa quan tâm đúng mức, đó chính là hội chứng vô cảm

Trả lời:

Đoạn văn mắc lỗi thiếu phương tiện liên kết

Sửa lại: Trong cuộc hành trình vĩ đại và gian truân của nhân loại, có biết bao điều được và mất diễn ra hàng ngày, hàng giờ. Chẳng hạn như môi trường đang bị phá huỷ, nhiều loại dịch bệnh mới đang hoành hành trên khắp thế giới. Tuy nhiên, có một cái mất vô cùng to lớn, một căn bệnh trầm kha mà nhân loại chưa quan tâm đúng mức, đó chính là hội chứng vô cảm