Câu hỏi tự luận ngữ văn 7 kết nối Bài 8: Văn bản. Nói với con

VĂN BẢN. NÓI VỚI CON

(18 câu)

1.    NHẬN BIẾT (6 câu)

Câu 1: Em hãy nêu vài nét về tác giả Y Phương

Trả lời:

Y Phương (SN 1948) là một người dân tộc Tày, tên thật là Hứa Vĩnh Sước. Ông sinh ra và lớn lên tại Trùng Khánh – Cao Bằng.

Sự nghiệp sáng tác:

– Ông nhập ngũ năm 1968, phục vụ tại ngũ đến năm 1981, chuyển ngành về Sở Văn hóa – Thông tin tỉnh Cao Bằng.

– Năm 1993, là Chủ tịch Hội Văn nghệ Cao Bằng

– Năm 2007 ông được Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật. Đây là phần thưởng cao quý rất xứng đáng với những gì ông đã cống hiến cho nền văn học nước nhà

– Tác phẩm tiêu biểu: “Người hoa núi”, “Ước gì”, “Phật pháp”…

Phong cách sáng tác: Thơ ông thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, chân thật trong sáng, cách nghĩ và hình ảnh đẹp của người dân miền núi, đậm đà bản sắc vùng cao.

Câu 2: Bài thơ thuộc thể loại gì?

Trả lời:

Thể thơ tự do

Câu 3: Phương thức biểu đạt chính của tác phẩm là gì?

Trả lời:

PTBD: biểu cảm.

Câu 4: Em hãy tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm

Trả lời:

– Bài thơ được sáng tác năm 1980, khi đất nước hòa bình, thống nhất nhưng còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Từ thực tế, nhà thơ sáng tác bài thơ như lời tâm sự, động viên mình và nhắc nhở con cháu mai sau.

– Ông đã tâm sự: “Đó là thời điểm đất nước ta gặp vô vàn khó khăn… Bài thơ là lời tâm sự của tôi với đứa con gái đầu lòng. Tâm sự với con, còn là tâm sự với chính mình…..Chính vì thế, qua bài thơ ấy, tôi muốn nói rằng chúng ta phải vượt qua sự ngặt nghèo,đói khổ bằng văn hóa”.

– Từ những thực tế khó khăn đó, nhà thơ Y Phương đã viết bài thơ Nói với con để tự tâm sự, động viên mình, đồng thời nhắn nhủ con cháu mai sau.

Câu 5:  Tác phẩm được chia làm mấy phần và nội dung chính mỗi phần là gì?

Trả lời:

– Đoạn 1: Tôi lớn lên trong sự yêu thương chăm sóc của mẹ, trong cuộc sống lao động của quê hương

– Đoạn 2: Niềm tự hào về sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của truyền thống cao đẹp của quê hương và ước mong con cháu nối tiếp truyền thống quý báu

Câu 6: Em hãy tóm tắt tác phẩm bằng đoạn văn ngắn.

Trả lời:

Y Phương đã sử dụng cách diễn đạt của dân tộc, thiên về cách nói cụ thể, vừa sinh động, khó hiểu nhưng vẫn không kém phần thi vị về vẻ đẹp cuộc sống lao động của người dân miền núi. Bài thơ được làm theo thể thơ tự do nhịp nhanh, cảm xúc cụ thể, trong sáng, giọng thơ trìu mến, thiết tha. Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, nhiều nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo, sinh động, mang đậm bản sắc thơ miền sơn cước là những nét nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.

2.    THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Em hiểu “người đồng mình” là gì? Cách gọi “người đồng mình” của tác giả có gì sâu sắc?

Trả lời:

“Người đồng mình” là cách gọi thân thương, chân thành và giản dị của tác giả về người cùng quê, cùng bản với mình.

Câu 2: Con lớn lên trong tình yêu của cha mẹ và sự đùm bọc của bọc hương. Nội dung ấy được thể hiện như thế nào trong khổ thơ đầu tiên (từ đầu đến Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời) của bài thơ?

Trả lời:

Người cha nhắc cho đứa con nhớ về tình cảm gia đình. Cái nôi nuôi dưỡng con trưởng thành.

Con lớn lên hằng ngày trong sự thương yêu, trong sự nâng đỡ và mong chờ của cha mẹ.

    - Bằng cách nói cụ thể, bốn câu thơ đầu tạo được không khí gia đình ấm áp, tràn đầy tiếng nói, tiếng cười và niềm hạnh phúc của cha mẹ khi nâng đỡ, dìu dắt đứa con

    - Các điệp ngữ chân phải – chân trái; một bước – hai bước; tới cha – tới mẹ, tiếng nói - tiếng cười vừa diễn tả được bước đi chập chững của con, vừa diễn tả được tình cảm nâng niu, chở che của cha mẹ.

    - Đứa con còn được lớn lên trong sự nuôi dưỡng, đùm bọc của quê hương: “Người đồng mình yêu lắm con ơi – Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát”.

    - Người cha hãnh diện, ngập tràn hạnh phúc khi nói về ngày “hạnh phúc nhất trên đời” - ngày cưới - của mình, và con, chính là kết quả của hạnh phúc đó.

    - Người cha nhắc cho con biết quê hương mình không chỉ cần cù, chăm chỉ lao động mà còn là tài hoa, khéo léo, gửi cả tâm hồn vào việc làm, những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày của họ.

→ Con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, người cha muốn nhắc con nhớ tới cội nguồn sinh dưỡng của mình. Thông qua các hình ảnh cụ thể, tác giả muốn gợi không khí ấm áp, quấn quít của gia đình.

- Cuộc sống lao động cần cù tươi vui của người đồng mình được tác giả gợi lên thông qua các câu thơ thật đẹp:

Người đồng mình thương lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

       + Đan lờ cài nan hoa: dụng cụ bắt cá của người miền núi.

       + Vách nhà ken câu hát: cuộc sống hòa với niềm vui.

       + Các động từ “cài, ken” diễn tả cụ thể khéo léo hoạt động lao động của con người, cũng là sự lạc quan trong lao động.

    - Con lớn lên trong sự đùm bọc, che chở của quê hương và núi rừng.

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

       + Hình ảnh thiên nhiên, rừng quê thơ mộng, trữ tình, nuôi dưỡng tâm hồn và lối sống của đứa con.

       + Thiên nhiên nuôi dưỡng, che chở con người cả về tâm hồn, lối sống.

       + Rừng mang lại vẻ đẹp ban tặng cho con người.

       + Con đường cho những tấm lòng là vẻ đẹp của tình người.

→ Người cha muốn nhắc con nhớ về quê hương là một vùng quê giàu truyền thống văn hóa và nghĩa tình.

⇒ Người cha muốn con nhớ rằng con không chỉ lớn lên bằng tình yêu của cha mẹ, làng quê mà con còn lớn lên giữa thiên nhiên bao la, giàu truyền thống văn hóa, giàu tình nghĩa.

Câu 3: Nhà thơ đã ca ngợi những tình cảm tốt đẹp nào của “người đồng mình” qua lời nói của người cha với con?

Trả lời:

Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp của “người đồng mình” từ đó nhắc con những điều cần nhớ:

    - “Người đồng mình thương lắm con ơi”: Nhắc đứa con hiểu và đồng cảm với nỗi khổ cực nhưng giàu tình thương và đáng tự hào của người đồng mình.

       + Người đồng mình lấy cái cao của trời đất làm thước đo nỗi buồn của mình, lấy cái xa của đất để đo chí lớn.

       + Người cha muốn con lấy hiện trạng thiếu thốn, khó khăn khi dân tộc mình đang nghèo đói để làm động lực sống.

       + Con phải biết sống “như sông như suối” dùng chính nội lực của mình để trải qua gian nan, thử thách.

→ Thể hiện chí hướng, tầm vóc, sức sống của ý chí con người, quê hương.

    - “Người đồng mình thô sơ da thịt” nhưng “chẳng mấy ai nhỏ bé” là lời khẳng định chắc chắn rằng sự.

    - “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương/ Còn quê hương thì làm phong tục": người đồng mình giàu lòng tự tôn dân tộc, có ý thức về dân tộc cũng như nền văn hóa, phong tục riêng biệt độc đáo. Trân trọng phong tục, tập quán, hướng về cội rễ chính là cách “người đồng mình” tự hào về quê hương.

→ Tác giả khẳng định phẩm chất của người đồng mình, phẩm chất của quê hương, bởi sức sống của quê hương do người đồng mình tạo ta, bằng lời nói mộc mạc, giản dị, giàu tình yêu thương, sự gần gũi.

Câu 4: Nét đặc sắc là lối tư duy và cách diễn đạt giàu hình ảnh mang bản sắc dân tộc miền núi. Hãy làm sáng tỏ điều đó.

Trả lời:

Nét đặc sắc của bài thơ chính là lối tư duy và cách diễn đạt giàu hình ảnh bản sắc dân tộc miền núi, bởi lẽ:

    - Tác giả tư duy bằng chính lối suy nghĩ của người miền núi, thẳng thắn, mạnh mẽ và chân thành.

       + Nhắc đứa con hiểu rằng gia đình luôn bên cạnh, nâng đỡ, bảo vệ con.

       + Cho con thấy vẻ đẹp của quê hương, niềm vui của lao động để đứa con thấy bản thân may mắn vì được sinh ra ở đây.

       + Tác giả cũng nêu ra hiện thực khó khăn, thiếu thốn của những con người sống ở miền núi, vốn quý nhất của họ là cơ thể “tuy thô sơ da thịt” nhưng “xa nuôi chí lớn”.

       + Người đồng mình với nhiều phẩm chất quý báu là điều người con cần kế thừa, gìn giữ: tình cảm với thiên nhiên, với nơi mình sinh ra lớn lên, niềm tin vào lao động…

Câu 5: Phân tích giá trị của hai câu thơ:

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Trả lời:

Tác giả là người am hiểu về phong tục tập quán, đời sống của “người đồng mình”.

Nhà thơ đã vẽ lên khung cảnh sinh hoạt văn hóa mang tính cộng đồng của dân tộc mình. Hai câu thơ gợi lên khung cảnh lao động của người dân miền núi.

    + Đan lờ cài nan hoa: hình ảnh miêu tả trực quan, từ động tác mềm mại của bàn tay những chàng trai, cô gái Tây, nan tre trở thành những bông hoa đẹp đẽ.

    + Vách nhà ken câu hát là câu thơ đầy chất thơ mộng, đây là những yếu tố văn hóa phi vật thể.

Hai câu thơ thi vị bởi trong lao động, người ta vẫn lạc quan, vui vẻ tận hưởng cuộc sống, và sống hạnh phúc bởi bàn tay lao động.

3.    VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Người cha nói với con điều gì về những đức tính cao quý của những “đồng minh” của mình, qua đó nhắc nhở con về hành trang của mình trên đường đời?

Trả lời:

Phần còn lại của bài thơ: qua việc ca ngợi những đức tính cao quý của “người ngoại”, tác giả mong người con sẽ tiếp tục phát huy xứng đáng với truyền thống cao quý đó của quê hương.

– Đó là những đức tính cao quý nào?

“Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao do nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói.

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc”

– “Đồng chí” đó! Những con người quanh năm vất vả mưu sinh, nhưng giàu mạnh, những con người ấy luôn gắn bó với mảnh đất quê hương còn nhiều hạn hẹp và nghèo khó.

– Qua những đức tính “đồng minh quân tử” nói trên, tác giả mong muốn người con một lòng chung thủy với quê hương, sẵn sàng chấp nhận gian khổ, thử thách để vượt qua chúng ta bằng ý chí và niềm tin. Tôi .

– “Người đồng loại” còn có những đức tính nào nữa?

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người dồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục

Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con”

– Tuy mộc mạc nhưng rất giàu tinh thần và niềm tin, những “đồng đội” dù “thô da” nhưng nhất định không hề nhỏ bé về tâm hồn, quyết tâm và ước mơ xây dựng quê hương. Chính họ đã làm nên truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp từ bao đời nay, đã “quê hương chất cao”, quê hương làm nên phong tục. Qua đức tính ấy của một người đồng minh” một người cha run sợ với đứa con trai của mình nên tự hào với truyền thông quê hương để tự tin bước đi trên con đường của mình.

Câu 2: Em cảm nhận thế nào về tình cảm của người cha dành cho con trong bài thơ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền lại cho con mình qua những dòng chữ này là gì?

Trả lời:

Tình cảm của người cha dành cho con trong bài thơ này thật yêu thương, trìu mến, tha thiết và tin tưởng. Điều lớn lao nhất mà người cha truyền lại cho con trai chính là niềm tự hào với sức sống mãnh liệt, với truyền hương cao cả và niềm tin vào cuộc sống.

Câu 3: Tôi lớn lên trong tình thương của mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Tìm và phân tích những câu thơ nói lên điều đó.

Trả lời:

Đoạn đầu bài thơ nói về tình yêu thương của người mẹ và sự che chở của Tổ quốc đối với đứa con của mình.

– Bốn câu thơ đầu là hình ảnh rất cụ thể về không khí gia đình đầm ấm, yêu thương:

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười’’

– Các con đã lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, trong sự kỳ vọng nâng cấp của cha mẹ. Mỗi bước đi là mỗi tiếng nói, tiếng cười được cha mẹ nâng niu, chăm sóc và vui vẻ đón nhận mỗi ngày.

– Không chỉ có tình yêu thương, đùm bọc của cha mẹ, con cái còn lớn lên trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên tươi đẹp, thoáng đãng của quê hương xứ sở mình:

“Người đồng mình yêu lắm con ơi!

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con dường cho những tấm lòng…”

Những hình ảnh đẹp “Dệt bằng nan hoa/ Tường đình chỉ biết hát” gợi lên cuộc sống lao động tươi vui, cần cù của “đồng minh”. Các động từ cài, ken, không chỉ miêu tả cụ thể mà còn thể hiện một cách sinh động tình cảm quyến luyến, tinh nghịch. Ngay cả núi rừng quê hương bao đời nay nên thơ, trữ tình đã che chở, nuôi dưỡng con người cả về tinh thần lẫn lối sống “Rừng hoa/ Đường vì lòng” là thế.

Câu 4: Nhận xét cách thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ bằng hình ảnh.

Trả lời:

Cách thể hiện tình cảm, suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ thật đặc sắc, độc đáo. Những hình ảnh vừa cụ thể, vừa sơ sài, vừa mộc mạc, giản dị mà vẫn đậm chất thơ.

4.    VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Em hãy viết đoạn văn giới thiệu về bài thơ Nói với con

Trả lời:

Y Phương, một nhà thơ mang tiếng nói riêng rất đặc trưng của dân tộc Tày, thơ của ông rất bình dị, tự nhiên và trong sáng. Những tác phẩm của ông thể hiện cái nhìn tích cực tốt đẹp với các khía cạnh của cuộc sống. "Nói với con" - một trong những tác phẩm của nhà thơ, bài thơ nói về cuộc trò chuyện thủ thỉ của người cha dành cho con lúc mới lọt. Bài thơ ca ngợi tình cảm gia đình, dân tộc và ý chí mạnh mẽ của người đồng mình. “Nói với con”, Y Phương không chỉ sắp xếp hành trang cho riêng đứa con yêu quí của mình, mà cũng là hành trang ông muốn trao gửi cho tất cả những ai đang bước đi trên đường đời. Thể thơ tự do, bài thơ giản dị, với những hình ảnh vừa cụ thể vừa mang ý nghĩa biểu tượng, giàu sắc thái biểu đạt và biểu cảm. Cách nói giàu bản sắc của người miền núi tạo nên một giọng điệu riêng cho lời tâm tình mộc mạc mà sâu sắc của người cha đối với đứa con. Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Câu 2: Hãy viết một đoạn văn cảm nhận về tình cảm gia đình trong bài thơ Nói với con

Trả lời:

Nếu dòng sữa ngọt ngào và lời ru của mẹ nuôi ta khôn lớn thì những lời dậy ân tình của cha giúp ta trưởng thành, rắn rỏi và mạnh mẽ hơn trên bước đường đời. Qua bài thơ Nói với con của Y Phương, người đọc nhận thấy tình cảm và mong ước của một người cha dành cho con, một thứ tình cảm nồng ấm và thiêng liêng, giản dị. Bài học lớn nhất cha dạy con là phải yêu quê hương, yêu lấy cội nguồn gốc rễ của mình và yêu lấy “người đồng mình”. Thời gian trôi qua, con trưởng thành và khôn lớn trong nhịp sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quê hương. Không chỉ gợi cho con về nguồn sinh dưỡng, cha còn nói với con về những đức tính cao đẹp của "người đồng mình". Đó là lòng yêu lao động, hăng say lao động với cả tấm lòng. Đó là sức sống bền bỉ, mạnh mẽ, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Người cha còn nhắn nhủ đến con phải có nghĩa tình, thuỷ chung với quê hương, biết chấp nhận những khó khăn, vất vả để có thể “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói”. Bài thơ nhắc nhở chúng ta về tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương, của dân tộc. Qua lời nói với con, ta phần nào hiểu rõ hơn, cảm nhận sâu sắc hơn những tình cảm của người cha dành cho con. Đó là những lời nhắn nhủ yêu thương của cha dành cho con, là bài học đầu đời để con khắc ghi về tình yêu với thiên nhiên và con người quê hương chan chứa nghĩa tình.

Câu 3: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về bốn câu thơ đầu trong bài thơ Nói Với con của Y Phương

Trả lời:

Bài thơ Nói với con của Y Phương thể hiện tình cảm gia đình êm ấm, tình quê hương tha thiết, ngọt ngào và ngợi ca truyền thống nghĩa tình, sức sống mạnh mẽ của người dân tộc miền núi. Trong đó, bốn câu thơ đầu tiên đã thể hiện sâu sắc tình cảm thiêng liêng ấy. Cảm nhận đầu tiên trong lời cha nói là hình ảnh con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc, che chở của người đồng mình, của quê hương. Bài thơ mở ra với khung cảnh gia đình ấm cúng, đầy ắp giọng nói tiếng cười:Chân phải bước tới chaChân trái bước tới mẹMột bước rụng tiếng nóiHai bước rơi tiếng cười.Khung cảnh ấy đẹp như 1 bức tranh: hình ảnh em bé ngây thơ lẫm chẫm tập đi, bi bô tập nói trong vòng tay, trong tình yêu thương, chăm sóc, nâng niu của cha mẹ; hình ảnh cha mẹ giang rộng vòng tay, chăm chút từng bước đi, từng bước đi, từng nụ cười, tiếng nói của con. Gia đình chính là cái nôi êm ái, tổ ấm để con sống, lớn khôn và trường thành trong niềm yêu thương con cái. Đó là không khí thường thấy trong các gia đình hạnh phúc. Nhưng cách diễn đạt ở đây có nét độc đáo riêng của người miền núi: nói bằng hình ảnh cụ thể. Điệp ngữ “bước tới” vừa tạo nên nhịp điệu cho lời thơ, vừa thể hiện sự biết ơn của đứa trẻ dành cho song thân của mình. Câu thơ có được cái ấm áp, rối rít, ngọt ngào, một thứ âm vang của những người làm mẹ, làm cha ai mà không bồi hồi, xao xuyến! Có thể thấy, bốn câu thơ đầu của bài thơ là bức tranh gia đình đầm ấm, hạnh phúc trong sự chăm chút, vun vén của mẹ cha. Qua đó, người cha cũng gửi gắm đến đứa con hay chính bạn đọc về bài học đầu tiên đơn giản mà thấm thía của mỗi người: bài học yêu thương gia đình.