Giáo án điện tử ngữ văn 10 cánh diều tiết: Thực hành tiếng việt bài 4

CHÀO CẢ LỚP! CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN BUỔI HỌC NÀY!

KHỞI ĐỘNG

Khi viết văn, để trích dẫn một câu nói, một nhận định đưa vào văn bản, các em phải làm bằng cách nào?

TIẾT…: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

Cách trích dẫn

Chú thích

Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Nhóm 1. Có mấy cách trích dẫn trong văn bản? Khi trích dẫn cần đảm bảo những yêu cầu gì?

Nhóm 2. Chú thích là gì? Cách đặt chú thích trong một văn bản?

Nhóm 3. Phương tiện phi ngôn ngữ là gì? Bao gồm những loại phương tiện nào?

1. Cách trích dẫn

• Mục đích: trong văn bản, có thể trích dẫn ý kiến của người khác để bình luận hoặc tăng thêm sức thuyết phục cho lập luận của mình.
• Phân loại: trích dẫn trực tiếp và trích dẫn gián tiếp.

Trích dẫn trực tiếp: trích nguyên văn từ, câu hoặc đoạn của người khác.

Trích dẫn gián tiếp: chỉ trích ý, không trích nguyên văn ý kiến của người khác.

Trích dẫn nguyên văn: từ, câu, đoạn phải đặt trong dấu ngoặc kép.

Có thể trích dẫn lại ý kiến của một người theo tài liệu của người khác.

Để bảo đảm yêu cầu khoa học: Cần hạn chế trích dẫn, nhất là trong trường hợp ý kiến được trích dẫn có vai trò quan trọng đối với bài viết hoặc đề tài bình luận, trao đổi trong bài.

Yêu cầu khi trích dẫn

Ghi đầy đủ các thông tin xuất xứ:

• Tác giả
• Tên tài liệu: sách, tạp chí, báo
• Tên cơ quan công bố: nhà xuất bản, tạp chí, tờ báo
• Nơi công bố, năm công bố
• Số của trang có đoạn trích
• Ghi theo quy định phù hợp với từng loại tài liệu.
• Thể hiện sự tôn trọng quyền tác giả.
• Giúp việc tra cứu của người đọc trở nên thuận tiện.

Yêu cầu khi trích dẫn

Trích dẫn dài hay ngắn tùy thuộc vào nhu cầu của mỗi luận cứ.

Khi không trích trọn vẹn cả câu hay cả đoạn văn: Cần sử dụng kí hiệu [...] để đánh dấu những từ ngữ bị lược bớt.

2. Chú thích

Khái niệm: Là giải thích để giúp người đọc biết rõ xuất xứ hoặc làm sáng tỏ một ý kiến, một tin tức, một khái niệm, một từ ngữ được dùng trong văn bản.

3. Các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

• Các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ gồm:
• Tín hiệu của cơ thể: ánh mắt, nụ cười, nét mặt, cử chỉ,...
• Tín hiệu bằng âm thanh: tiếng kêu, tiếng gõ, tiếng nhạc,…
• Tín hiệu bằng hình khối: kí hiệu, công thức, biển báo, đó thị, hình vẽ, tranh ảnh, màu sắc, các kĩ thuật in ấn (in nghiêng, in đậm,...)

LUYỆN TẬP

Bài tập 1 (SGK tr.104). Những trích dẫn, chú thích trong đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo vàng (Thần thoại Hy Lạp) ở Bài 1 và đoạn trích Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội: một hằng số văn hoá Việt Nam (Trần Quốc Vượng) trong Bài 4 thuộc kiểu trích dẫn, chú thích nào?

• Văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng: có chú thích, không có trích dẫn.
• Là văn bản thuộc thể loại văn bản văn học → Chú thích thường xuyên được dù
• Các cách chú thích được sử dụng:
• Chú thích ở chân trang
• Chú thích trong chính văn bản
• Ví dụ: “Nhưng nữ thần A-tê-na (Athéna) lúc nào cũng ở bên người con trai yêu quý của thần Dớt để truyền thêm sức lực cho chàng.”