Giáo án điện tử ngữ văn 10 cánh diều tiết: Văn bản 2 - Lính đảo hát tình ca trên đảo

TIẾT…: VĂN BẢN 2. LÍNH ĐẢO HÁT TÌNH CA TRÊN ĐẢO

___ Trần Đăng Khoa___

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Lần lượt triển khai các đại ý chính có trong bài học. Trong đại ý lần lượt đưa ra các luận điểm, luận cứ…

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác giả

Câu hỏi: Dựa vào SGK, hãy trình bày giới thiệu về tác giả Trần Đăng Khoa và bài thơ.

Trả lời:

1. Tác giả:

- Tên:  Trần Đăng Khoa

- Năm sinh:1958

- Quê quán:  huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.

- Đặc điểm thơ: chân thực, hồn nhiên, tinh tế, có những bài suy tư sâu sắc.

- TP tiêu biểu: Góc sân và khoảng trời, bên cửa sổ máy bay, Chân dung và đối thoại

2. Tác phẩm

- Bài thơ Lính đảo hát tình ca trên đảo được viết năm 1982

3. Đọc văn bản

CH: HS xác định thể thơ, bố cục bài thơ.

TL:

- Thể thơ: Tự do

- Nhân vật trữ tình: Người lính đảo

à Những chia sẻ chân thực, xúc động, sâu sắc về người lính nơi quần đảo Trường Sa.

- Bố cục:

+ 4 khổ đầu: Sân khấu và chân dung đặc biệt của người lính đảo.

 + 6 khổ cuối: Tình ca của lính đảo.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Sân khấu và chân dung đặc biệt của người lính đảo

CH: Đọc 4 khổ thơ đầu và trả lời câu hỏi

 Sự đặc biệt của sân khấu và chân dung người lính đảo được tác giả miêu tả qua những từ ngữ nào? Tại sao lại có sự đặc biệt đó?

Đáp án:

- Sân khấu biểu diễn:

+  Kê bằng “đá san hô’

+ Cánh gà được tạo bằng “vài tấm tôn”

+ Tấm phông “phông màn” được làm từ mây trời.

+ Sóng nước không có ánh đèn sân khấu rực rỡ.

-  Diễn viên và khán giả: những người lính đảo,  những anh chàng đầu trọc, những “sư cụ”

- Sân khấu lô nhô mấy anh chàng đầu trọc

Người xem ngổn ngang cũng rặt... lính trọc đầu

- Lính trẻ lính già đều trọc tếu như nhau

- Những lúc đùa vui cứ gọi là sư cụ

-  Lí do tạo nên sự đặc biệt:

+  Thiên nhiên khắc nghiệt, dữ dội, điều kiện sống thiếu thốn

             - Chăng phông màn nào chịu được gió Trường Sa,

-  Gió rát mặt, Đảo luôn thay hình dạng

 Sỏi cát bay như lũ chim hoang

- Nước ngọt thiếu không lẽ dành gội tóc.

+ Sự dữ dội của gió được cảm nhận: xúc giác (rát mặt), thị giác (cứ vài giờ đảo lại thay đổi hình dạng, hình ảnh sỏi cát bay), qua so sánh (Sỏi cát bay như lũ chim hoang).

à Hoàn cảnh sống của những người lính đảo: vất vả, khắc nghiệt, thiếu thốn.

Câu hỏi: Họ đã đối diện với hoàn cảnh bằng cách nào?

Đáp án:

- Người lính đảo biến sân khấu sơ sài thành sân khấu đặc biệt được làm từ sóng nước, mây trời quần đảo Trường Sa:

- Đá san hô kê lên thành sân khấu

Vài tấm tôn chôn mấy cánh gà

 -  Cách bắt đầu buồi diễn (“Cứ mặc nó [...] mở màn”) cho thấy đây là những con người sáng tạo, trẻ trung, yêu văn nghệ, yêu đời,..

Câu hỏi:  Em có nhận xét gì về giọng điệu của đoạn thơ? Từ đó em thấy hình ảnh người lính đảo hiện lên như thế nào?

Đáp án:

- Giọng thơ vui tươi, hóm hỉnh trong cách lính đảo “tự hoạ" chân dung:

   Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc

 Người xem ngổn ngang cũng rặt lính trọc đầu

 Lính trẻ, lính già đều trọc tếu như nhau

- Có lúc vui cứ gọi đùa là sư cụ

Là bà con xa với bụt ốc đây mà.

=> Bằng giọng điệu bông đùa, dí dỏm, người lính hiện lên với tinh thần lạc quan, yêu đời, chủ động, ngang tàng vượt lên hoàn cảnh.

2. Tình ca người lính đảo.

CH: Thảo luận nhóm

Nhóm 1, 3: Thảo luận phiếu học tập tìm hiểu khổ thơ 5,6,7

Nhóm 2,4: Thảo luận phiếu học tập tìm hiểu khổ thơ 8, 9, 10

Đáp án:

1. Khổ 5,6,7

  - Đặc điểm: Giai điệu ngang tàng như gió biển, Lời ca toàn nhớ với thương

- Hình ảnh trong bản tình ca: Có đêm trăng dắt em đi dạo, gương mặt em dịu dàng, hàng cây cũng tươi xinh

=> Bản tìnnh ca giai điệu ngang tàng, chất chứa yêu thương cháy bỏng của một tình yêu trong sáng, mãnh liệt (dù chỉ là trong tưởng tượng)

- Sự đối lập được thể hiện trong các khổ thơ 5, 6, 7:

Nào hát lên cho đêm tối biết

Rằng tình yêu sáng trong ngực ta đây

- Đối lập:

+ Giai điệu ngang tàng, mạnh mẽ >< nội dung cảm xúc đẫm màu thương nhớ trong lời ca.

+ Giấc mơ thật lãng mạn với bóng hình em yêu, đêm trăng thơ mộng >< thực tế:

 Mở mắt chung chiêng nghe lưng trời sóng vỗ

 Và tay mình lại nắm lấy tay mình

 à  Thực tế: “em” chỉ là mong ước, tưởng tượng, khát vọng tình yêu của những chàng lính trẻ chưa một mối tình:

Người yêu chúng anh ơi, các em ở phương nào?

Tóc em ngắn hay dài có trời mà biết được

 Bóng dáng nào sẽ đến với chúng anh

 Trông bốn phía chỉ âm u mây nước