Giáo án điện tử ngữ văn 10 cánh diều tiết: Văn bản - Mùa hoa mận

TIẾT…: VĂN BẢN. MÙA HOA MẬN

___ Chu Thùy Liên___

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. TÌM HIỂU CHUNG

CH: Hãy giới thiệu vài nét về tác giả Hoài Vũ và tác phẩm Đi trong hương tràm.

Trả lời:

1. Tác giả

- Chu Thùy Liên tên khai sinh là Chu Tá Nộ

- Năm sinh: 1966, dân tộc Hà Nhì.

- Bút danh khác: Ha Ni, Thanh Thùy, Nang Bua Khua

- Quê quán: Bản Leng Su Sìn, xã Leng Su Sìn, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên

- Tốt nghiệp đại học Sư phạm, ngành ngữ văn năm 1989. Thạc sĩ văn hóa học năm 2013.

- Ủy viên BCH Hội văn học nghệ thuật Các dân tộc thiểu số Việt Nam khóa III, IV

- Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

2. Văn bản

- Hoàn cảnh sáng tác: Mùa hoa mận được viết vào tháng chạp năm 2006.

- Xuất xứ: Trích trong tập Thuyền đuôi én, NXB văn hoá Dân tộc, Hà Nội, 2009.

3. Đọc văn bản

CH:

+ Xác định thể thơ, PTBĐ, bố cục của bài thơ.

+ Bài thơ Mùa hoa mận thể hiện tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình về điều gì?

Trả lời:

- Thể thơ: thơ tự do

- PTBĐ: biểu cảm

- Bố cục: 3 phần:

+ Khổ 1: Mùa hoa mận với những niềm vui của người trẻ.

+ Khổ 2: Mùa hoa mận như nhắc nhở người già, cha mẹ với công việc của mình..

+ Khổ 3: Mùa hoa mận với những cảm xúc của người đi xa quê.

- Bài thơ thể hiện tâm trạng, cảm xúc về thiên nhiên và con người miền Tây Bắc khi mùa xuân về.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Câu hỏi: Thảo luận nhóm

+ Nhóm 1, 3: Tìm hiểu khổ 1

+ Nhóm 2, 5: Tìm hiểu khổ 2

+ Nhóm 4, 6: Tìm hiểu khổ 3

Nhiệm vụ:

• Chỉ ra và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ?
• Tâm trạng, cảm xúc của con người hiện lên qua các từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ ra sao?

Đáp án và chuẩn kiến thức

1. Khổ 1: Mùa hoa mận với những niềm vui của người trẻ.
2. Khổ 1:Mùa hoa mận với những niềm vui của người trẻ.

- Hình ảnh cành mận: bung trắng muốt

à hình ảnh đẹp, gợi nhớ gợi thương trong lòng người xa quê

- Hình ảnh trẻ con: vui vẻ, hồn nhiên

+ Con trai háo hức chơi cù

+ Con gái rộn ràng khăn áo

à  những niềm vui thơ ngây, ước mơ con trẻ dưới cảnh hoa mận.

- Biện pháp nghệ thuật:

+ Nhân hóa: Bóng bay nâng ước mơ; nhà trình tường ủ hương nếp, cành mận giục…

+ Ẩn dụ: Cành mận tượng trưng cho cả mùa xuân.

+ Phép điệp: Cành mận bung cánh muốt, giục, lũ con…

à Trẻ con vui đùa với những niềm vui thơ ngây dưới cành hoa mận

- Nhân vật trữ tình: nhớ cuộc sống hàng ngày, những khung cảnh đẹp gần gũi, quen thuộc, vui tươi.

2. Khổ 2: Mùa hoa mận như những tín hiệu nhắc nhở người già, cha mẹ với công việc của mình.

- Các từ ngữ: xôn xang, vui lòng, hối hả gợi tâm trạng náo nức, tươi vui của con người trong công việc lao động.

- Niềm vui trong lòng người khởi nguồn từ sức xuân bung tỏa.

- Hình ảnh hoa mận: dấu hiệu của mùa xuân, loại hoa đặc trưng và quen thuộc của Tây Bắc.

- Không gian gia đình ấm áp:

+ Mẹ chuẩn bị lá, gạo

+ Cha chuẩn bị căng nỏ

+ Người già làm đu

=> Gia đình đầy đủ mẹ cha và người già, mỗi người một công việc, hối hả, bộn bề.

- Nghệ thuật: Điệp từ “giục” mang màu sắc nhân hóa nhấn mạnh và gợi không khí náo nức, rộn ràng trong lao động

à Sự gần gũi, thân thiết, gắn bó giữa thiên nhiên và cuộc sống con người.

3. Khổ 3: Mùa hoa mận với những cảm xúc của người đi xa quê.

- Hình ảnh “Cành mận bung trắng muốt” tiếp tục tô đậm cảm xúc chủ đạo của bài thơ.

- Hình ảnh: nhà ủ nếp hương, lửa hồng trong bếp

- Nghệ thuật nhân hóa: nhà “ủ” và lửa hồng “nở hoa”

à Không gian gần gũi, ấm áp mang đậm hương vị Tây Bắc

- Nỗi nhớ của người đi xa: luôn nhớ da diết về quê hương

Cho người đi xa nhớ lối trở về…

à Hoa mận như dẫn lối họ trở về với quê hương

- Dòng thơ cuối kết thúc bằng dấu ba chấm: thể hiện tâm tư, nỗi nhớ thương sâu sắc của người xa quê.

- “Lối trở về”: con đường trở về quê hương, nơi người con luôn hướng về.

=> Điệp ngữ “Cành mận bung trắng muốt”: thúc giục, báo hiệu về một mùa xuân, mùa sum họp đã đến gần.

- Tâm trạng con người: sự bồi hồi, nỗi nhớ thương sâu sắc của người xa quê.

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

Câu hỏi:  Em hãy tổng kết về nghệ thuật và nội dung của văn bản.

- Bài thơ tái hiện bức tranh núi rừng Tây Bắc đầy sắc hương và khung cảnh sinh hoạt nơi núi rừng. Qua đó thể hiện tình cảm nhớ thương của người đi xa khi nhớ về nhà.

2. Nghệ thuật

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: nhân hóa, so sánh, điệp ngữ.

- Hình ảnh giản dị, gần gũi, thân thuộc.

- Ngòi bút miêu tả tinh tế, tài hoa.

- Bài thơ mang âm hưởng vừa yêu đời, vừa nhẹ nhàng lại vừa trầm lắng, tha thiết.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Câu hỏi: trắc nghiệm

1. Ai là tác giả của bài thơ Mùa hoa mận?
   A. Đặng Thùy Liên
   B. Chu Thùy Liên
   C. Đặng Thùy Trâm
2. Hải Vũ
3. Bài thơ Mùa hoa mận viết về vùng đất nào ở nước ta?
   A. Tây Nguyên
4. Việt Bắc
5. Đông Bắc
6. Tây Bắc
7. 3. Loại hoa nào được nhắc đến trong bài thơ?
   Mận
   B. Đào
8. Sen
   D. Mai
9. Điệp ngữ “Cành mận bung trắng muốt” được nhắc lại mấy lần trong bài thơ?
10. 2 lần C. 4 lần
11. 3 lần D. 5 lần
12. Ý nào sau đây nói đầy đủ ý nghĩa của điệp ngữ “Cành mận bung trắng muốt”
13. Báo hiệu mùa xuân
14. Gợi nỗi nhớ mùa xuân
15. báo hiệu về một mùa xuân, mùa sum họp đã đến gần và nhắc nhở mỗi người nhớ về quê hương.
16. Gợi niềm vui mùa xuân đến