Giáo án điện tử ngữ văn 10 cánh diều tiết: Thực hành tiếng việt bài 8

TIẾT…: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ TIẾT HỌC MÔN NGỮ VĂN 10

KHỞI ĐỘNG

CH: Theo em, khi viết một văn bản, có cần đảm bảo tính mạch lạc và liên kết không?

TIẾT…: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tính mạch lạc, tính liên kết trong đoạn văn và văn bản

Câu hỏi: Để đảm bảo tính mạch lạc, tính liên kết trong văn bản, người viết cần làm những gì?

Trả lời:

- Bảo đảm tính mạch lạc: các phần, các đoạn văn, các câu trong văn bản đều phải phục vụ chủ đề chung của văn bản và được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

- Bảo đảm tính liên kết: mối quan hệ về nội dung giữa các câu, các đoạn văn, các phần trong văn bản được thể hiện bằng những phương tiện ngôn ngữ thích hợp.

Câu hỏi:

Những lỗi thường gặp về mạch lạc, liên kết văn bản là gì?

Đáp án:

- Lỗi về mạch lạc: Các câu của đoạn văn (hoặc các đoạn văn, các phần trong văn bản)

+ Không nói về cùng một chủ đề.

+ Mâu thuẫn với nhau.

+ Không được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

- Lỗi về liên kết

+ Người viết không sử dụng phương tiện liên kết giữa các câu trong một đoạn văn (các phần, các đoạn văn trong văn bản)

+ Sử dụng phương tiện liên kết không phù hợp.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Bài 1/SGK

Tìm và nêu tác dụng của các từ ngữ liên kết trong văn bản

Đáp án:

1. a) Từ ngữ thể hiện phép liên kết: phép lặp (người lớn; lớp trẻ; tôn trọng...); phép nối (nếu).

- Tác dụng: duy trì chủ đề và nối kết các câu trong đoạn.

1. b) - Từ ngữ thể hiện phép liên kết: phép nối (nếu; có lẽ; thật ra); phép lặp (chúng ta).

- Tác dụng: duy trì chủ đề và nối kết các câu trong đoạn thành một thể thống nhất về cấu trúc.

1. c) Từ ngữ thể hiện phép liên kết: phép nối (nhưng); phép lặp (sự sống; hình tượng).

- Tác dụng: duy trì chủ đề và nối kết các câu trong đoạn thành một thể thống nhất về cấu trúc.

Bài 2/SGK

Thảo luận nhóm: Xác định chủ đề, phân tích tính mạch lạc và tính liên kết của đoạn văn

+ Nhóm 1,3: ý a

+ Nhóm 2, 5: ý b

+ Nhóm 4, 6: ý c

Đáp án:

1. a)

- Câu chủ đề: “Ngày nay, người ta thường nói nhiều đến sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu”.

- Tính mạch lạc: Các câu sau lí giải theo cách giải thích, triển khai các ý ở câu chủ đề:  Sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu à hiện đại và toàn cầu hoá... (câu 2); bản sắc và truyền thống (câu 3).

1. b)

- Câu chủ đề: "Cuối cùng. "Thu vịnh đà kết lại bằng bức hoạ thật nhanh và thật đọng”

- Tính mạch lạc: Các câu trong đoạn thống nhất về chủ đề cùa đoạn và các ý triển khai chặt chẽ:

+ Bức họa trời thu, được triển khai qua các ý: nỗi u uẩn của mùa thu... (câu 2)

+ Nét thanh tao, lặng thầm,... (câu 3)

+  Chân dung thật nhất quán của Nguyễn Khuyến... (câu 4).

- Tính liên kết: Sử dụng các phương thức liên kết chặt chẽ, phù hợp, hiệu quả: phép thế (Nó), phép lặp (mùa thu, hồn thu,...).

1. c) - Câu chủ đề: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ?”.

- Tính mạch lạc:

+ Câu chủ đề biểu thị nội dung: nguyên nhân chúng ta cư xử thô lỗ.

+ Các câu sau triển khai ý chủ đề của đoạn văn: lí giải nguyên nhân vì sao con người cư xử thô lỗ với nhau.

- Tính liên kết: Sử dụng các phương thức liên kết chặt chẽ, phù hợp, hiệu quả: phép thế (đó là; làm như vậy; nó), phép nối (bởi vì; đôi khi; nhưng), phép lặp (sự thô lỗ; chúng ta,...).

Bài 3/ SGK

 Phát hiện và sửa lỗi sai trong các đoạn văn

Đáp án:

1. a)

- Phân tích lỗi: Lỗi liên kết à lỗi mạch lạc.

+ Câu 1 là câu chủ đề đoạn văn.

+ Câu 2, câu 3 là câu triển khai ý câu chủ đề.

+ Câu cuối lạc ý, nói về “nét bút của Nguyễn Khuyến” nên không thể dùng kết ngữ “bởi vậy” như là sự khái quát cho đoạn văn.

- Sửa lỗi: Bỏ câu cuối đoạn văn hoặc viết lại câu cuối đoạn văn.

1. b)

- Phân tích lỗi: Mắc lỗi về mạch lạc, mâu thuẫn ý.

 + Các câu của đoạn văn không nói về cùng một chủ đề.

+ Chủ đề thể hiện ở câu đầu đoạn văn.

- Sửa lỗi: Triển khai các ý của đoạn văn phù hợp với câu chủ đề của đoạn: Trong ca dao Việt Nam, những bài về tình yêu nam nữ là những bài nhiều hơn tất cả.

1. c)

- Phân tích lỗi: Đoạn văn mắc lỗi về mạch lạc, lạc chủ đề.

   + Các câu của đoạn văn không nói về cùng một chủ đề.

• Câu 1 nói về căm chọi
• Câu 2 nói về trận địa đại đội 2
• Câu 3 nói về hai bố con
• Câu 4 nói về mùa thu hoạch lạc.

à Mỗi câu trong đoạn là một chủ đề, không liên quan tới nhau.

- Sửa lỗi: Triển khai các câu hướng về chủ đề đoạn văn

Câu hỏi trắc nghiệm:

Câu 1. Ý nào không đúng khi nói về các yêu cầu đảm tính mạch lạc trong đoạn văn:

1. Các phần, các đoạn văn, các câu trong văn bản đều nói về một đề tài, biểu hiện chủ đề chung xuyên suốt.
2. Các câu, các phần, đoạn văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
3. Các phần, các đoạn văn, các câu trong văn bản triển khai được nhiều nội dung.
4. Các phần đoạn, câu trong văn bản làm rõ chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc

Câu 2. Hãy sắp xếp các ý sau đây để tạo được một văn bản có mạch lạc, rõ ràng :

1. Đà Lạt còn thật đáng yêu với đủ loại hoa có sắc màu và kiểu dáng khác nhau.
2. Dời chân đi nhưng tôi biết chắc mình sẽ trở lại Đà Lạt vào một ngày không xa.
3. Con người nơi đây thân thiện và mến khách vô cùng.
4. Tôi ngây ngất trước sắc xanh sâu thẳm của màu thông trên suốt dọc đường vào trung tâm thành phố.
5. Kì nghỉ hè này tôi đến với Đà Lạt. 
6. Đà Lạt là thành phố dễ làm người ta yêu mến ngay từ lần đầu tiên đặt chân tới đây. 
7. Thành phố bắt đầu với những rừng thông bạt ngàn . 
8. Nhiều loại hoa tôi mới nhìn thấy lần đầu và không khỏi ngạc nhiên vì sắc đẹp của chúng.