Giáo án điện tử sinh học 10 chân trời bài 18: Chu kì tế bào

CHƯƠNG 4: CHU KÌ TẾ BÀO, PHÂN BÀO VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

BÀI 18: CHU KÌ TẾ BÀO

(2 tiết)

1. KHỞI ĐỘNG

GV chiếu video về nguyên nhân gây ra ung thư cho HS quan sát

(link video: 0:00 – 0:36)

GV đặt câu hỏi:

Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh ung thư? Chu kì phân bào là gì? Cơ chế nào giúp kiểm soát chu kì phân bào? 

1. NỘI DUNG BÀI HỌC
2. Khái niệm chu kì tế bào
3. Các pha của chu kì tế bào

III. Kiểm soát chu kì tế bào

1. Ung thư

III. PHẦN TRIỂN KHAI KIẾN THỨC

1. Khái niệm chu kì tế bào

HS đọc thông tin mục I (SGK tr.85) để tìm hiểu về chu kì tế bào và thảo luận trả lời câu hỏi:

+ Chu kì tế bào là gì?

+ Sau một chu kì tế bào thì từ một tế bào mẹ ban đầu tạo ra được bao nhiêu tế bào con?

+ Các tế bào mới được tạo ra từ tế bào ban đầu giống hay khác nhau?

Kết quả:

+ Chu kì tế bào là hoạt động sống có tính chu kì, diễn ra từ lần phân bào này đến lần phân bào tiếp theo. 

+ Sau một chu kì tế bào thì từ một tế bào mẹ ban đầu tạo ra được hai tế bào con

+ Các tế bào mới được tạo ra giống nhau và giống với tế bào mẹ ban đầu.

Kết luận:

- Chu kì tế bào hay chu kì phân bào là hoạt động sống có tính chu kì, diễn ra từ lần phân bào này đến lần phân bào tiếp theo, kết quả từ một tế bào mẹ ban đầu hình thành hai tế bào con.

- Ở các sinh vật đơn bào như vi khuẩn, nấm men thì sau mỗi chi kì tế bào, hai cơ thể mới được tạo thành từ một tế bào mẹ.

- Ở sinh vật đa bào, chu kì tế bào là một quá trình rất quan trọng, từ hợp tử ban đầu tạo thành một cơ thể hoàn chỉnh, hay từ một tế bào tạo ra những tế bào mới bổ sung cho những tế bào bị tổn thương, tế bào gia hay bị phân hủy.

1. Các pha của chu kì tế bào.

HS đọc thông tin mục II (SGK tr. 85, 86) sử dụng kĩ thuật think – pair – share, tổ chức cho HS thảo luận trả lời các câu hỏi trong HĐ3, HĐ4, Luyện tập trong SGK

+ Bước 1 (Think): GV chiếu Hình 18.1. Các giải đoạn của chu kì tế bào;  yêu cầu HS quan sát hình, suy nghĩ các câu hỏi phần thảo luận và câu hỏi phần luyện tập

• Chu kì tế bào gồm những giai đoạn nào? Kể tên các giai đoạn của chu kì tế bào.
• Trình bày mối quan hệ giữa các pha trong chu kì tế bào.
• Lập bảng trình bày vai trò của các pha G₁, S, G₂, M xảy ra trong chu kì tế bào.

+ Bước 2 (pair): GV yêu cầu HS ghép cặp đôi, chia sẽ những gì đã suy nghĩ trước đó và thảo luận để đưa ra câu trả lời

+ Bước 3 (share): GV mời đại diện 1 HS trong mỗi cặp chia sẻ câu trả lời trước lớp.

Kết quả:

+ Chu kì tế bào gồm hai giai đoạn:

• Giai đoạn trung gian: gồm pha G₁, S và G₂
• Giai đoạn phân chia tế bào: gồm quá trình phân chia nhân và phân chia tế bào chết. 

+ Các pha trong chu kì có mối liên hệ mật thiết với nhau, pha phía trước sẽ tổng hợp các chất cần thiết để pha tiếp theo diễn ra.

+ Bảng vai trò của các pha G₁, S, G₂, M xảy ra trong chu kì tế bào.

Kết luận:

- Ở tế bào nhân sơ, chu kì tế bào là quá trình trực phân

- Ở tế bào nhân thực, chu kì tế bào gồm hai giai đoạn:

(1) Giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian) gồm 3 pha G₁, S, G₂

+ Pha G₁: Tế bào tổng hợp các chất cần thiết cho sự sinh trưởng. 

+ Pha S: Nhân đôi DNA và nhiễm sắc thể. Các nhiễm sắc thể dính nhau ở tâm động tạo thành nhiễm sắc thể kép. 

+ Pha G₂: Tổng hợp các chất cho tế bào. Nhiễm sắc thể ở dạng sợi mảnh. 

(2) Giai đoạn phân chia tế bào (pha M) gồm hai quá trình:

+ Quá trình phân chia nhân trong đó nhiễm sắc thể của tế bào mẹ được chia tách làm hai phần giống nhau

+ Quá trình phân chia tế bào chất.