Giáo án điện tử sinh học 10 chân trời bài 19: Quá trình phân bào

BÀI 19: QUÁ TRÌNH PHÂN BÀO

(2 TIẾT)

1. KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi gợi mở cho HS:

Cơ chế nào giúp một hợp tử phát triển thành cơ thể gồm rất nhiều tế bào có bộ nhiễm sắc thể giống nhau và giống bị nhiễm sắc thể trong hợp tử ban đầu? Cơ chế nào giúp cơ thể tạo được sự đa dạng di truyền ở thế hệ sau của các loài sinh vật sinh sản hữu tính?

1. NỘI DUNG BÀI HỌC
2. Quá trình nguyên phân (Phân bào nguyên nhiễm)
3. Quá trình giảm phân (Phân bào giảm nhiễm)

III. PHẦN TRIỂN KHAI KIẾN THỨC

1. Quá trình nguyên phân (Phân bào nguyên nhiễm)
2. Quá trình nguyên phân

GV giới thiệu với HS:

Quá trình nguyên phân là một phần của chu kì tế bào, trước khi diễn ra nguyên phân, tế bào trải qua giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian).

Kì trung gian ở các loại tế bào khác nhau thì không giống nhau, thường kéo dài, chiếm gần hết thời gian của chu kì. Gồm 3 pha: G₁:Tế bào tổng hợp các chất cần thiết cho sự sinh trưởng; S: Nhân đôi DNA và nhiễm sắc thể; các nhiễm sắc thể được nhân đôi nhưng vẫn đính với nhau ở tâm động tạo nên một nhiễm sắc thể kép gồm 2 chromatid; G₂: Tổng hợp các chất cho tế bào. Nhiễm sắc thể ở dạng sợi mảnh.

HS thảo luận nhóm theo kĩ thuật mảnh ghép để tìm hiểu về quá trình nguyên phân 

- Vòng 1: Nhóm chuyên gia 

GV chia lớp thành 3 nhóm lớn (nếu chia thành 6 nhóm thì 2 nhóm sẽ tìm hiểu cùng một nội dung), mỗi nhóm thực hiện các nhiệm vụ độc lập:

+ Nhóm A: Quan sát Hình 19.1 và trả lời câu hỏi 1,2 trong SGK – tr90

HĐ1: Quá trình nguyên phân gồm mấy kì?

HĐ2: Sau một lần nguyên phân thì thu được bao nhiêu tế bào từ một tế bào ban đầu?

Kết quả:

HĐ1.

Quá trình nguyên phân gồm bốn kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.

HĐ2.

Sau một lần nguyên phân thì thu được hai tế bào từ một tế bào ban đầu

+ Nhóm B: Quan sát Hình 19.2 và trả lời câu hỏi 3, 4 trong SGK – tr91

HĐ3. Giai đoạn phân chia nhân ở quá trình nguyên phân gồm các kì nào?

HĐ4. Trong các kì của nguyên phân, nhiễm sắc thể thoi phân bào và màng nhân có sự thay đổi như thế nào?

Nhóm C: Quan sát Hình 19.3 và trả lời câu hỏi 5 trong SGK – tr91

HĐ5. Quá trình phân chia tế bào chất trong nguyên phân có gì khác nhau ở tế bào động vật và thực vật 

à Các nhóm làm việc nhóm trong vòng 5 phút, sau khi tìm hiểu, thống nhất ý kiến, mỗi thành viên phải trình bày trước nhóm của mình một lượt, như là chuyên gia.

Kết quả:

HĐ4.

HĐ5.

Điểm khác nhau ở quá trình phân chia tế bào chất trong nguyên phân ở tế bào động vật và thực vật.

- Tế bào động vật: Hình thành eo thắt từ ngoài vào trong để tách thành hai tế bào con.

- Tế bào thực vật: Hình thành vách ngăn từ trong ra ngoài để tách thành hai tế bào con.

2. Ý nghĩa của quá trình nguyên phân

+ Vòng 2: Nhóm các mảnh ghép 

• Thành lập nhóm các mảnh ghép: Mỗi nhóm được thành lập từ ít nhất một thành viên của nhóm chuyên gia.
• Mỗi thành viên có nhiệm vụ trình bày lại cho cả nhóm kết quả tìm hiểu ở nhóm chuyên gia.
• Nhóm mảnh ghép thực hiện nhiệm vụ chung:

HĐ6. Trình bày ý nghĩa về sự thay đổi hình thái nhiễm sắc thể trong các kì của quá trình nguyên phân

Kết quả:

HĐ6. Ý nghĩa của quá trình nguyên phân đối với sự sinh trưởng, phát triển của cây:

Nguyên nhân làm tăng số lượng tế bào, cùng với sự sinh trưởng của tế bào giúp gia tăng chiều dài của thân và rễ, làm phát sinh thêm cành nhánh cho cây, tham gia vào quá trình sinh trưởng, phát triển của cây.

Kết luận:

- Nguyên nhân là quá trình phân bào nguyên nhiễm, tế bào con được tạo thành có số lượng nhiễm sắc thể giữ nguyên so với tế bào ban đầu. Trong nguyên phân, bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ có sự biến đổi hình thái qua các kì phân bào.

- Nguyên nhân gồm hai quá trình: quá trình phân chia nhân (Mitosis) và quá trình phân chia tế bào chất (Cytokinesis). Trong quá trình phân chia nhận, bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ được nhân đối và phân chia thành hai tế bào con giống hệt nhau. 

- Nguyên phân đảm bảo ổn định bộ nhiễm sắc thể của loài qua các thế hệ tế bào.

- Nguyên nhân giúp cơ thể sinh vật đa bào lớn lên và làm tăng số lượng cá thể của quần thể đơn bào.

1. Quá trình giảm phân (Phân bào giảm nhiễm):
2. Quá trình giảm phân

GV giới thiệu với HS: