Giáo án điện tử sinh học 10 chân trời bài 17: Thông tin giữa các tế bào (1 tiết)

CHỦ ĐỀ 3: NĂNG LƯỢNG

BÀI 17: THÔNG TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO (1 TIẾT)

1. KHỞI ĐỘNG

GV chiếu video về vai trò của insulin đối với cơ thể (link video : 0:00 – 0:50)

GV đặt vấn đề:  

Bằng cách nào mà hormone insulin và glucagon (do tế bào tuyến tuỵ tiết ra) có thể kích thích các tế bào gan và cơ thực hiện quá trình chuyển hoá đường, qua đó, điều hoà hàm lượng glucose trong máu?

1. NỘI DUNG BÀI HỌC
2. Thông tin giữa các tế bào
3. Quá trình truyền thông tin giữa các tế bào.

III. PHẦN TRIỂN KHAI KIẾN THỨC

1. Thông tin giữa các tế bào
2. Khái niệm về thông tin giữa các tế bào

HS làm việc theo cặp, đọc thông tin và quan sát Hình 17.1 (SGK tr.80) trả lời câu hỏi 1:

Thông tin được truyền từ tế bào này đến tế bào khác bằng cách nào?

Trả lời:

Thông tin được truyền từ tế bào này đến tế bào khác thông qua các phân tử tín hiệu, các tế bào tiết ra phân tử tín hiệu và truyền phân tử tín hiệu này cho tế bào đích.

GV mở rộng cho HS:

Phân tử tín hiệu có thể là các hormone, yếu tố sinh trưởng, các ion,..

HS thảo luận cặp đôi, trả lời câu hỏi 2 trong SGK – tr80:

Tế bào đáp ứng như thế nào với các tín hiệu khác nhau?

Trả lời:

Đối với mỗi loại tín hiệu khác nhau, tế bào sẽ có những đáp ứng khác nhau. 

+ HS phân tích hình để làm rõ vấn đề: Khi tế bào C nhận thông tin từ tế bào A thì tế bào C sẽ tiến hành phân chia, còn khi nhận thông tin từ tế bào B thì tế bào C sẽ đi vào con đường biệt hoá để hình thành tế bào có chức năng.

+ GV chiếu video về vai trò của insulin đối với cơ thể để HS quan sát ví dụ về sự đáp ứng tế bào (link video : 0:51 – 3:40)

Kết luận

Các tế bào có thể liên hệ với nhau nhờ quá trình truyền thông tin giữa các tế bào. Trong đó, tế bào đích đáp ứng lại các tín hiệu được truyền đến từ các tế bào khác nhau.

2) Các kiểu truyền thông tin giữa các tế bào

HS thảo luận nhóm theo kĩ thuật khăn trải bàn trả lời câu hỏi trong HĐ3, HĐ4 (SGK – tr80): Mỗi HS trong nhóm làm việc độc lập, viết câu trả lời cho mỗi câu hỏi ra giấy nháp (hoặc giấy A4), sau đó cả nhóm thảo luận, thống nhất đáp án cho câu hỏi và chuẩn bị trình bày trước lớp.

HĐ3: Hãy xác định kiểu truyền thông tin giữa các tế bào trong các trường hợp sau:

1. a) Các yếu tố sinh trưởng được tiết ra kích thích sự sinh trưởng của các tế bào liền kề
2. b) Các phân tử hoà tan trong bào tương được vận chuyển qua cầu sinh chất giữa hai tế bào thực vật
3. c) Sự tiếp xúc giữa kháng nguyên và kháng thể
4. d) Tuyến yên sản xuất hormone sinh trưởng, hormone này đến kích thích sự phân chia và kéo dài tế bào xương, giúp phát triển xương

Trả lời:

1. a) truyền tin cục bộ. 
2. b) truyền tin qua mối nối giữa các tế bào. 
3. c) truyền tin qua tiếp xúc trực tiếp nhờ các phân tử bề mặt. 
4. d) truyền tin qua khoảng cách xa.

HĐ4: Sự truyền thông tin giữa các tế bào có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Sự truyền thông tin giữa các tế bào có ý nghĩa giúp  cho các tế bào trong cơ thể có thể phối hợp với nhau để thực hiện các hoạt động sống của cơ thể.

HS thảo luận nhóm đôi, trả lời câu hỏi phần Luyện tập trong SGK – tr81: Hai hormone insulin và glucagon được nhắc đến ở tình huống mở đầu đóng vai trò gì trong quá trình truyền thông tin giữa các tế bào?

Trả lời:

Hai hormone insulin và glucagon đóng vai trò là phân tử tín hiệu, được truyền từ tế bào tuyến tuỵ đến tế bào gan để kích thích đáp ứng ở tế bào gan.

Kết luận:

Thông tin giữa các tế bào là sự truyền tín hiệu từ tế bào này sang tế bào khác thông qua phân tử tín hiệu để tạo ra các đáp ứng nhất định. Giữa các tế bào có các kiểu truyền thông tin như: qua mối nối giữa các tế bào, tiếp xúc trực tiếp, truyền tin cục bộ và truyển tin qua khoảng cách xa.

1. II) Quá trình truyền thông tin giữa các tế bào.