Giáo án và PPT Sinh học 10 chân trời Bài 19: Quá trình phân bào

BÀI 19: QUÁ TRÌNH PHÂN BÀO

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Cơ chế nào giúp một hợp tử phát triển thành cơ thể gồm rất nhiều tế bào có bộ nhiễm sắc thể giống nhau và giống bị nhiễm sắc thể trong hợp tử ban đầu? Cơ chế nào giúp cơ thể tạo được sự đa dạng di truyền ở thế hệ sau của các loài sinh vật sinh sản hữu tính?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Quá trình nguyên phân (phân bào nguyên nhiễm)

Nhiệm vụ 1: Quá trình nguyên phân

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Quá trình nguyên phân gồm mấy kì? Sau một lần nguyên phân thì thu được bao nhiêu tế bào từ một tế bào ban đầu?

• Giai đoạn phân chia nhân ở quá trình nguyên phân gồm các kì nào? Trong các kì của nguyên phân, nhiễm sắc thể thoi phân bào và màng nhân có sự thay đổi như thế nào?

• Quá trình phân chia tế bào chất trong nguyên phân có gì khác nhau ở tế bào động vật và thực vật? 

Sản phẩm dự kiến:

HĐ1.

Quá trình nguyên phân gồm bốn kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.

HĐ2.

Sau một lần nguyên phân thì thu được hai tế bào từ một tế bào ban đầu

HĐ3.

Giai đoạn phân chia nhân ở quá trình nguyên phân gồm kì đầu, kì giữa và kì sau.

HĐ4.

HĐ5.

Điểm khác nhau ở quá trình phân chia tế bào chất trong nguyên phân ở tế bào động vật và thực vật. 

- Tế bào động vật: Hình thành eo thắt từ ngoài vào trong để tách thành hai tế bào con. 

- Tế bào thực vật: Hình thành vách ngăn từ trong ra ngoài để tách thành hai tế bào con.

Luyện tập 

 - Từ đầu kì đầu cho đến đầu kì sau, các nhiễm sắc thể ở trạng thái co xoắn để rút ngắn chiều dài của nhiễm sắc thể, nhờ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự phân li các nhiễm sắc thể về hai cực tế bào ở kì sau. 

- Ở đầu kì cuối cho đến khi kết thúc nguyên phân, các nhiễm sắc thể dãn xoắn để chuẩn bị cho quá trình tổng hợp các chất và nhân đôi ở chu kì tế bào tiếp theo.

Nhiệm vụ 2: Ý nghĩa của quá trình nguyên phân

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày ý nghĩa về sự thay đổi hình thái nhiễm sắc thể trong các kì của quá trình nguyên phân

Sản phẩm dự kiến:

HĐ6. Ý nghĩa của quá trình nguyên phân đối với sự sinh trưởng, phát triển của cây:

Nguyên phân làm tăng số lượng tế bào, cùng với sự sinh trưởng của tế bào giúp gia tăng chiều dài của thân và rễ, làm phát sinh thêm cành nhánh cho cây, tham gia vào quá trình sinh trưởng, phát triển của cây.

3. Kết luận 

• Nguyên phân là quá trình phân bào nguyên nhiễm, tế bào con được tạo thành có số lượng nhiễm sắc thể giữ nguyên so với tế bào ban đầu. Trong nguyên phân, bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ có sự biến đổi hình thái qua các kì phân bào.

• Nguyên phân gồm hai quá trình: quá trình phân chia nhân (Mitosis) và quá trình phân chia tế bào chất (Cytokinesis). Trong quá trình phân chia nhận, bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ được nhân đối và phân chia thành hai tế bào con giống hệt nhau. 

• Nguyên phân đảm bảo ổn định bộ nhiễm sắc thể của loài qua các thế hệ tế bào. 

• Nguyên nhân giúp cơ thể sinh vật đa bào lớn lên và làm tăng số lượng cá thể của quần thể đơn bào.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Chọn ý đúng: Meiosis là quá trình của?

A. phân bào trong tế bào xôma.

B. phân chia tế bào để tạo ra tế bào sinh dục.

C. sao chép DNA.

D. sao chép RNA.

Câu 2: Cho biết: Các tế bào dòng "trứng" theo sự phát triển giảm dần là?

A. noãn nguyên bào, noãn bào 1, noãn bào 2, "trứng" thực thụ

B. noãn nguyên bào, noãn bào 1, noãn bào 2, "trứng"

C. "trứng", noãn bào 2, noãn bào 1, noãn nguyên bào

D. "trứng" thực thụ, noãn bào 2, noãn bào 1, noãn nguyên bào

Câu 3: Xác định: Người ta thấy có 46 NST kép đang phân ly về 2 cực tế bào thì đó là?

A. kỳ sau nguyên nhiễm

B. kỳ cuối nguyên nhiễm

C. kỳ sau 2 giảm nhiễm

D. kỳ sau 1 giảm nhiễm

Câu 4: Cho biết: Bộ nhiễm sắc thể của tinh tử là?

A. 2n kép

B. 2n đơn

C. n kép

D. n đơn

Câu 5: Cho biết: Nguvên lý di truyền nào cho phép dự đoán được xác suất người mang gen ở thế hệ sau?

A. di truyền đơn gen do 2 alen

B. di truyền đa gen

C. di truyền đa nhân tố

D. di truyền đa alen

 Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu các biện pháp phòng tránh ung thư.

Câu 2: Ung thư có thể điều trị bằng các biện pháp nào?