Giáo án PPT Ngữ văn 6 chân trời Bài 5: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

    "Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

                                 Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng"

Từ "Mặt trời" trong hai dòng thơ có mang ý nghĩa giống nhau không? Tại sao tác giả lại sử dụng cách nói như vậy? Cách nói như vậy gọi là gì? Bài học ngày hôm nay sẽ cùng tìm hiểu biện pháp tu từ này.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tìm hiểu tri thức tiếng Việt

1.1. Tìm hiểu phép tu từ ẩn dụ

+ Hãy quan sát ví dụ sau và trả lời câu hỏi:

Anh đội viên nhìn Bác

Càng nhìn lại càng thương

Người Cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm

+ Trong đoạn thơ, cụm từ "Người Cha" dùng để chỉ ai?

+ Vì sao có thể dùng "Người Cha" để chỉ Bác Hồ?

+ Nếu không đặt câu thơ đó trong văn cảnh (bài thơ) liệu chúng ta có hiểu "Người Cha" là ai không?

Ghi nhớ:

1. Xét ví dụ 

- Người cha: để chỉ Bác Hồ

- Mục đích: Thể hiện tình cảm của Bác Hồ với các anh bộ đội  như tình cha con; Tình cảm kính yêu, biết ơn của các chiến sĩ với Bác.

2. Nhận xét

- Ẩn dụ là gọi tên sự vật, sự việc này bằng tên sự vật, sự việc khác có nét tương đồng nhằm tăng tính gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt.

1.2. Tìm hiểu phép tu từ hoán dụ

Áo nâu cùng với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.

+ Nếu tách các từ áo nâu, áo xanh ra khỏi câu thơ thì chúng có ý nghĩa như thế nào?

+ Trong câu thơ trên, những từ ngữ đó chỉ đối tượng nào?Vì sao?

+ Như vậy giữa áo nâu và áo xanh với người nông dân và công nhân có mối quan hệ?

+ Em nhận xét gì về cách gọi tên của các sự vật đó?

Ghi nhớ:

1. Xét ví dụ 

áo nâu: áo màu nâu         ⇒ chỉ màu sắc áo

áo xanh: áo màu xanh  ⇒ chỉ màu sắc áo

Người nông dân và công nhân ( sự vật được chỉ) 

+ Người nông dân mặc áo nâu      Dấu hiệu SV      

+ Người công nhân mặc áo xanh

- GV bổ sung: Giữa áo nâu, áo xanh, nông thôn, thị thành có mối quan hệ gần gũi

+ Nông dân gọi áo nâu; CN gọi áo xanh

+ Nơi ở người nông dân- nông thôn

+ Nơi ở người CN - thị thành

2. Nhận xét

- Hoán dụ: Cách gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác.

……………………………………………..

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em hãy hoàn thành bài tập 1, 2, 3, 4 trang 121.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) nói về đặc điểm riêng của một loài cây hoa một con vật mà em yêu thích. Trong đoạn văn đó có sử dụng ít nhất một trong số các biện pháp ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ.