Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 6: Tôi đi học (Thanh Tịnh)

VĂN BẢN 3. TÔI ĐI HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV chiếu cho HS lắng nghe bài hát “Ngày đầu tiên đi học” để khơi gợi cảm xúc về ngày đầu tiên đến trường của HS và đặt câu hỏi gợi mở:

+ Em có nhớ về ngày đầu tiên đi học như thế nào không?

+ Cảm xúc khi ấy của em ra sao?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “lướt ngang trên ngọn núi”: Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi đi trên đường từ nhà tới trường.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết”: Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi đứng trước sân trường. 

+ Phần 3: Còn lại: Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi bước vào lớp học.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy trình bày một số thông tin về tác giả và tác phẩm.

Sản phẩm dự kiến:

2. Tác giả

- Tên: Thanh Tịnh.

- Tên khai sinh: Trần Văn Ninh

- Năm sinh – năm mất: 1911 – 1988.

- Quê quán: Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế

- Thể loại sáng tác: thơ ca, truyện ngắn.

- Phong cách bài chính luận: toát lên vẻ đẹp đằm thắm, êm dịu, trong trẻo.

- Tác phẩm tiêu biểu: Hậu chiến trường (1937), Quê mẹ (1941), Ngậm ngải tìm trầm (1943),…

3. Tác phẩm

- In trong tập truyện ngắn “Quê mẹ” (1947)

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi nhớ về kỉ niệm ngày đầu tiên đi học

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

+ Những hình ảnh nào đã gợi lên trong lòng nhân vật “tôi” kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên?

+ Những kỉ niệm đó được nhà văn diễn tả theo trình tự nào?

+ Nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”.

Sản phẩm dự kiến:

* Trình tự diễn tả những kỉ niệm:

- Không gian:

+ Tâm trạng cảm xúc của “tôi” trên đường cùng mẹ tới trường.

+ Tâm trạng cảm xúc của “tôi” khi nhìn ngôi trường, bạn bè, khi gọi tên mình, khi rời xa mẹ.

+ Tâm trạng cảm xúc của “tôi” khi ngồi vào bàn đón giờ học đầu tiên.

- Thời gian: 

+ Vào cuối thu, lá rụng nhiều

+ Hình ảnh em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ

* Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi:

- Tôi quên thế nào được … giữa bầu trời quang đãng: So sánh cảm xúc khi nhớ về buổi tựu trường với “cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng” nhằm diễn tả niềm vui, sự náo nức trong trẻo trong tâm hồn của nhân vật “tôi” khi nhớ lại những kí ức mơn man của buổi tựu trường.

- Ý nghĩ ấy … trên ngọn núi: So sánh những “ý nghĩ thoáng qua trong trí óc” với “làn mây lướt ngang trên ngọn núi” nhằm diễn tả những suy nghĩ thoáng qua mơ hồ đầy non nớt của nhân vật “tôi” khi lần đầu tiên đi học, với đầy những bỡ ngỡ.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi đi trên đường từ nhà tới trường

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy tìm những hình ảnh, chi tiết diễn tả tâm trạng, cảm xúc của “tôi” khi cùng mẹ đến trường. Em có cảm nhận gì về tâm trạng, cảm xúc ấy của nhân vật tôi?

Sản phẩm dự kiến:

- Con đường, cảnh vật vốn rất quen, tự nhiên nay thấy lạ, thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình.

- Cảm thấy trang trọng, đứng đắn với quần áo, sách vở mới.

- Cẩn thận nâng niu mấy quyển sách, xin mẹ được cầm bút thước để khẳng định mình đã lớn.

=> Nhân vật tôi đã nhận thức được một điều: Mình đã khôn lớn, cậu bé cảm thấy mọi thứ trên đường đi học hôm nay thật lạ lẫm, lớn lao hơn bao giờ hết, điều đó tác động vào suy nghĩ muốn khẳng định bản thân mình đã lớn. 

……………………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: “Tôi đi học” của Thanh Tịnh được viết theo thể loại nào?

A. Bút kí

B. Truyện ngắn trữ tình

C. Tiểu thuyết

D. Tuỳ bút

Câu 2: Nhận xét: “Sử dụng thể loại hồi ký với lời văn chân thành, giọng điệu trữ tình tha thiết” phù hợp với văn bản nào?

A. Tôi đi học.

B. Tức nước vỡ bờ.

C. Trong lòng mẹ.

D. Lão Hạc.

Câu 3: Các phương thức biểu đạt được tác giả Thanh Tịnh sử dụng trong văn bản "Tôi đi học”?

A. Tự sự

B. Miêu tả

C. Biểu cảm

D. Kết hợp cả A, B, C.

Câu 4: Nhân vật chính trong văn bản" Tôi đi học" được miêu tả chủ yếu ở phương diện nào?

A. Ngoại hình

B. Tính cách

C. Tâm trạng

D. Hành động

Câu 5: Câu văn "Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chênh đầu chúi xuống đất" trong văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh cho ta hiểu điều gì?

A. Cậu bé chưa quen với việc cầm vở.

B. Cậu bé chưa tập trung vào việc.

C. Cậu bé quá hồi hộp.

D. Cậu bé thấy không đủ sức giữ vở.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Phát biểu cả nghĩ của em về dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trong truyện ngắn “Tôi đi học”.

Câu 2. Kí ức ngày đầu tiên đi học thường là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với các bạn.