Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 6: Tự học – một thứ vui bổ ích (Nguyễn Hiến Lê)

VĂN BẢN 1: TỰ HỌC - MỘT THÚ VUI BỔ ÍCH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Thế nào là tự học? Theo em, việc tự học có gì thú vị?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Vì sao tự học là “một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân)?

• Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích gì?
• Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Vì tự học là du lịch trong không gian lẫn thời gian. Sự hiểu biết của loài người là thế giới mênh mông được đúc kết lại trong sách vở.

- Mục đích của những trích dẫn:

+ Tăng hiệu quả, uy tín khi nói về ý nghĩa của tự học.

+ Giúp bài văn có cái nhìn đa chiều, phong phú.

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “nó là một cái thú”: Đặt vấn đề lợi ích của tự học.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “đọc sách một giờ mà không hết buồn”: Giải quyết vấn đề lợi ích của tự học. 

+ Phần 3: Còn lại: Tổng kết vấn đề lợi ích của tự học. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy trình bày một số thông tin về tác giả Nguyễn Hiến Lê và tác phẩm Tự học – Một thú vui.

Sản phẩm dự kiến:

2. Tác giả

- Tên: Nguyễn Hiến Lê

- Năm sinh – năm mất: 1912 – 1984.

- Quê quán: Quảng Oai, Sơn Tây (nay thuộc Ba Vì, Hà Nội).

- Là một tác giả, dịch giả, nhà giáo dục, nhà văn hóa với nhiều tác phẩm sáng tác, biên soạn và dịch thuật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.

- Tác phẩm tiêu biểu: Kim chỉ nam (1951), Nghệ thuật nói trước công chúng (1953), Tương lai trong tay ta (1962), Hương sắc trong vườn văn (1962),… 

3. Tác phẩm

- Trích Tự học – một nhu cầu thời đại, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội, 2007.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Đặt vấn đề lợi ích của tự học

GV đặt vấn đề: Văn bản viết ra nhằm thuyết phục chúng ta về điều gì? 

Sản phẩm dự kiến:

- Văn bản được viết ra để thuyết phục người đọc về lợi ích của việc tự học.

- Tự học là “cần thiết”, là “một cái thú”, “không phải là một sự bắt buộc”, “tự do”, “tự chủ”

 => Nhận xét:

Tác giả đã khẳng định vai trò quan trọng của việc tự học là cần thiết, là một “cái thú”, đồng thời, đặt vấn đề tự học là do chính bản thân mình muốn, mình lựa chọn chứ không phải bắt buộc.

Nhiệm vụ 2: Giải quyết vấn đề lợi ích của tự học

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy liệt kê các câu chủ đề thể hiện ý kiến của người viết. Em nhận xét gì về việc triển khai lí lẽ của tác giả?

Sản phẩm dự kiến:

- Ý kiến của người viết được thể hiện qua các câu văn chủ đề:

+ Trước hết, cái thú tự học cũng giống cái thú đi chơi bộ ấy.

+ Hơn nữa, tự học quả là một phương thuốc trị bệnh âu sầu.

+ Quan trọng hơn cả, tự học còn là một thú vui rất thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta lên.

=> Tác giả liên tiếp nhấn mạnh lợi của thú tự học tăng dần theo mức độ quan trọng, thể hiện qua các từ ngữ “trước hết” – “hơn nữa” – “quan trọng hơn cả”.

=> Nêu lí lẽ cụ thể, rõ ràng, dẫn chứng chân thực, đầy đủ để chứng minh vấn đề tự học là một “thú vui” và khẳng định vai trò quan trọng của tự học. 

……………………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra Tự học – một thú vui bổ ích là văn bản nghị luận về một vấn đề đời sống?

A. Sự vui chơi

B. Sự tích cực

C. Sự thấu hiểu

D. Sự tự học.

Câu 2: Tự học bổ sung được kỹ năng gì?

A. Quản lý thời gian

B. Quản lý công việc

C. Quản lý bản thân

D. Tăng thời gian học

Câu 3: Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích gì?

A. Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích làm nghi vấn vấn đề được đề cập trong văn bản.

B. Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích làm sáng tỏ vấn đề được đề cập trong văn bản.

C. Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích làm ít sáng tỏ vấn đề được đề cập trong văn bản.

D. Những trích dẫn được sử dụng trong đoạn văn nhằm mục đích làm lung lay vấn đề được đề cập trong văn bản.

Câu 4: Vì sao tự học là "một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân"?

A. Ví tự học như là "một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân" vì khi đó chúng ta ít độc lập tìm hiểu, tự tìm tòi, khám phá.

B. Ví tự học như là "một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân" vì khi đó chúng ta độc lập tìm hiểu, không tự tìm tòi, khám phá.

C. Ví tự học như là "một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân" vì khi đó chúng ta độc lập tìm hiểu, tự tìm tòi, khám phá.

D. Ví tự học như là "một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân" vì khi đó chúng ta không có độc lập tìm hiểu, tự tìm tòi, khám phá.

Câu 5: Văn bản trên được viết nhằm mục đích gì?

A. Khẳng định

B. Nghi vấn

C. Bàn luận về lối tự học

D. Cả 3 đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra Tự học – Một thú vui bổ ích là văn bản nghị luận về một vấn đề đời sống?

Câu 2. Có bạn cho rằng: Tự học là không cần sự trợ giúp của người khác. Em hãy viết một đoạn văn khoảng 100 chữ để trao đổi về ý kiến này.