Giáo án và PPT Sinh học 10 chân trời Bài 20 Thực hành: Quan sát tiêu bản các kì phân bào nguyên phân và giảm phân

BÀI 20. THỰC HÀNH: QUAN SÁT TIÊU BẢN CÁC PHÂN KÌ PHÂN BÀO. NGUYÊN PHÂN VÀ GIẢM PHÂN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi ôn tập cho HS: 

• Quá trình nguyên phân gồm mấy kì? Nêu ý nghĩa của quá trình nguyên phân.

• Quá trình giảm phân gồm mấy kì? Nêu ý nghĩa của quá trình giảm phân.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Chuẩn bị

- Chuẩn bị: GV chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ, mẫu vật và hoá chất theo yêu cầu trong SGK.

+ Dụng cụ: Kính hiển vi, phiến kính (lam), lá kính (lamen), đĩa đồng hồ, kẹp giấy thấm, kim mũi mác, kim nhọn, dao lam, đèn cồn, tranh ảnh các kì phân bào,…

+ Hóa chất: Carmine acetic, cồn, acetic acid 5%, dung dịch Carnoy, HCl 1,5N, aceto – orcein 2%, nước cất,…

+ Mẫu vật: Rễ củ hành, hoa hành, lá cây thài lài tía (cây lẻ bạn),…

Hoạt động 2. Cách tiến hành

Nhiệm vụ 1: Quan sát tiêu bản tế bào rễ hành nguyên phân

- GV hướng dẫn cho HS tiến hành thí nghiệm theo từng bước. Ở mỗi bước, GV giải thích cho HS tại sao chúng ta cần phải làm những bước đó thông qua các câu hỏi:

+ Tại sao phải chọn phần đầu rễ hành? 

+ Việc ngâm đầu rễ vào dung dịch carmin acetic có ý nghĩa gì?

 + Tại sao phải dàn mẫu trên lam kính?

+ Tại sao khi dàn mẫu thì chỉ gõ nhẹ lên làm kính? Nếu gõ mạnh tay thì điều gì sẽ xảy ra? 

Sản phẩm dự kiến:

- Bước 1: Ngâm củ hành cho ra rễ, chọn 4 - 5 rễ hành cho vào đĩa đồng hồ cùng với dung dịch carmin acetic, đun nóng trên đèn Cồn (6 phút) rồi chờ 30 – 40 phút để các rễ được nhuộm màu. 

- Bước 2: Đặt lên phiến kính một giọt acetic acid 5%, dùng kim mũi mác lấy rễ hành đặt lên phiến kính, dùng dao lam cắt một đoạn mô phân sinh ở đầu chóp rễ chừng 1,5-2 mm. 

- Bước 3: Đây lá kính lên vật mẫu, dùng giấy lọc hút acid thừa, dùng cán kim mũi mác gõ nhẹ lên lá kính để dàn mỏng tế bào mô phân sinh trên phiến kính.

 - Bước 4: Đưa tiêu bản lên kính hiển vi và quan sát ở các vật kính 10x, 40x, quan sát tiêu bản và vẽ hình vào bảng báo cáo

Nhiệm vụ 2: Quan sát quá trình giảm phân ở tế bào bao phấn

GV hướng dẫn cho HS tiến hành thí nghiệm theo từng bước. Ở mỗi bước, GV đặt một số câu hỏi để HS hiểu rõ được quy trình đang làm:

+ Tại sao cần phải tách lấy bao phấn?

+ Việc dầm bao phấn bằng kim nhọn có tác dụng gì? Nếu không dầm bao phấn thì có quan sát được tiêu bản các kì của quá trình giảm phân không?

+ Hai loại hóa chất HCl 1,5N và aceto-orcein 2% có vai trò gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Bước 1: Dùng kim nhọn tách lấy bao hoa (chọn hoa có kích thước khoảng 9 – 10 mm), tách lấy bao phấn, rồi cố định mẫu trong dung dịch Carnoy trong 15 phút. Có thể dùng mẫu tươi (hạt phấn lấy trực tiếp từ bao phấn chưa được cố định). 

- Bước 2: Lấy 3 bao phấn đặt lên phiến kính, dầm bao phấn bằng kim nhọn. 

- Bước 3: Ngâm trong HCl 1,5N trong 5 phút, nhuộm bằng aceto-orcein 2% trong 20 phút.

- Bước 4: Hút hết phẩm nhuộm thừa, nhỏ 1 giọt acetic acid 5%, đậy lá kính và dùng ngón tay cái ấn nhẹ để dàn đều tế bào. 

- Bước 5: Quan sát tiêu bản ở các vật kính 10x,404 và vẽ hình vào bảng báo cáo.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sử dụng mẫu vật là các tế bào mô phân sinh ở đỉnh rễ hành có thể quan sát được quá trình nào sau đây?

A. Giảm phân I.

B. Giảm phân II.

C. Nguyên phân.

D. Thụ tinh.

Câu 2: Cho các thao tác thực hiện thí nghiệm sau:

(1) Ngâm 4 – 5 rễ hành cho vào đĩa đồng hồ cùng với dung dịch carmin acetic, đun nóng trên đèn cồn (6 phút) rồi chờ 30 – 40 phút để các rễ được nhuộm màu.

(2) Đặt lên phiến kính một giọt acetic acid 5 %, dùng kim mũi mác lấy rễ hành đặt lên phiến kính, dùng dao lam cắt một đoạn mô phân sinh ở đầu chóp rễ chừng 1,5 – 2 mm.

(3) Đậy lá kính lên vật mẫu, dùng giấy lọc hút acid thừa, dùng cán kim mũi mác gõ nhẹ lên lá kính để dàn mỏng tế bào mô phân sinh trên phiến kính.

(4) Đưa tiêu bản lên kính hiển vi quan sát ở vật kính 40×, sau đó chuyển sang quan sát ở vật kính 10×.

Trong các thao tác trên, có bao nhiêu thao tác không đúng khi thực hiện làm tiêu bản và quan sát quá trình nguyên phân của rễ hành?

A. 0.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

Câu 3: Quan sát một tế bào ruồi giấm đang trong quá trình phân bào nguyên phân, người ta quan sát thấy có 8 nhiễm sắc thể kép xếp thành một hàng ở mặt phẳng xích đạo. Tế bào này đang ở

A. kì đầu.

B. kì giữa.

C. kì sau.

D. kì cuối.

 Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Vì sao khi làm tiêu bản quan sát tế bào nguyên phân, người ta thường lấy mẫu ở đầu chóp rễ hành?

Câu 2: Tại sao cùng một kì của nguyên phân trên tiêu bản lại có thể trông rất khác nhau?