Giáo án và PPT Sinh học 11 kết nối Bài 19: Khái quát về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

BÀI 19. KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Tại sao một hạt cây có thể phát triển thành một cây xanh, trứng thụ tinh có thể phát triển thành một con vật?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu về khái niệm và vai trò của tập tính

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Cho biết cây con dần lớn lên thành cây trưởng thành có được coi là cây đang trong giai đoạn phát triển không?

• Động vật non đang dần lớn lên thành động vật trưởng thành sinh dục (có khả năng sinh sản) có thể coi là động vật đang trong giai đoạn phát triển không?

• Vậy khi nào thì sử dụng khái niệm sinh trưởng? Khi nào thì sử dụng khái niệm phát triển?

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu hỏi thảo luận:

+ Ví dụ 1: là quá trình phát triển.

+ Ví dụ 2: là quá trình phát triển.

+ Khi có những dấu hiệu đặc trưng.

+ Dấu hiệu đặc trưng của sinh trưởng: tăng số lượng, kích thước và khối lượng tế bào dựa trên cơ chế phân bào.

+ Dấu hiệu đặc trưng của phát triển:

- Sinh trưởng: tăng số lượng, kích thước và khối lượng tế bào.

- Phân hóa tế bào: quá trình các tế bào thay đổi cấu trúc và chuyên hóa chức năng.

- Phát sinh hình thái cơ quan, cơ thể.

⇨    Kết luận:

- Sinh trưởng là quá trình tăng kích thước và khối lượng cơ thể theo thời gian.

- Phát triển là toàn bộ những biến đổi diễn ra trong chu kỳ sống của cá thể, bao gồm 3 quá trình: sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái cơ quan, cơ thể.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về tế bào thần kinh

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy trả lời câu hỏi hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 126.

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu hỏi hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 126:

+ Sinh trưởng là quá trình tăng kích thước và khối lượng cơ thể.

+ Phát triển bao gồm: sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái cơ quan, cơ thể.

→ Ba quá trình này liên quan mật thiết với nhau, không tách rời và đan xen với nhau.

+ Trong quá trình phát triển, có giai đoạn chỉ có sinh trưởng, không có phân hóa tế bào.

⇨    Kết luận:

- Ba quá trình sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái liên quan mật thiết với nhau, không tách rời và đan xen với nhau.

Hoạt động 3. Vòng đời và tuổi thọ của sinh vật

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Em hãy tìm hiểu thông tin mục III SGK, quan sát hình 19.1 và trả lời các câu hỏi hộp Dừng lại suy ngẫm trang 128.

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu 1 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 128:

+ Vòng đời của sinh vật là khoảng thời gian tính từ khi cơ thể được sinh ra, lớn lên, phát triển thành cơ thể trưởng thành, sinh sản tạo ra cá thể mới, già đi rồi chết.

+ Tuổi thọ của sinh vật là thời gian sống của một sinh vật.

+ Tuổi thọ của một loài sinh vật là thời gian sống trung bình của các cá thể trong loài.

+ Ví dụ: HS vận dụng hiểu biết của mình để đưa ra các ví dụ về vòng đời.

- Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 128:

+ Dựa vào những hiểu biết về vòng đời của sinh vật để đưa ra các biện pháp chăm sóc phù hợp với từng giai đoạn phát triển, nhằm thu được hiệu quả kinh tế cao nhất.

+ Hiểu biết về vòng đời của sinh vật gây hại giúp con người đề ra các biện pháp phòng chống và tiêu diệt chúng một cách hiệu quả.

Kết luận: Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của sinh vật và con người.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Sinh trưởng là gì?

A. Quá trình tăng kích thước và tuổi của vật

B. Quá trình tăng kích thước và khối lượng cơ thể

C. Quá trình tăng trọng lượng và tuổi tác của vật

D. Cả 3 đáp án đều sai

Câu 2: Phát triển là gì?

A. Toàn bộ những biến đổi diễn ra bên ngoài của cá thể, gồm thay đổi chiều cao và cân nặng

B. Toàn bộ những biến đổi diễn ra bên ngoài cơ thể của cá thể, gồm thay đổi về số lượng, cấu trúc của tế bào, hình thái, trạng thái sinh lý

C. Toàn bộ những biến đổi diễn ra trong chu kỳ sống của cá thể, gồm chiều cao, cân nặng

D. Toàn bộ những biến đổi diễn ra trong chu kỳ sống của cá thể, gồm thay đổi về số lượng, cấu trúc của tế bào, hình thái, trạng thái sinh lý

Câu 3: Tuổi thọ của sinh vật là?

A. Thời gian tán tỉnh bạn tỉnh của sinh vật

B. Thời gian sinh con của sinh vật

C. Thời gian mà sinh vật chết

D. Thời gian sống của sinh vật

Câu 4: Một cây vừa mới được trồng xuống đất, thì đâu là dấu hiệu của sự phát triển?

A. Cây chết khô dần

B. Cây ra rễ, ra lá, ra hoa

C. Lá cây bắt đầu rụng

D. Rễ cây bắt đầu thối dần

Câu 5: Sinh trưởng ở thực vật là quá trình: 

A. tăng chiều dài cơ thể

B. tăng về chiều ngang cơ thể

C. tăng về khối lượng cơ thể

D. tăng về khối lượng và kích thước cơ thể

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao yếu tố dinh dưỡng quan trọng đối với sự phát triển của một sinh vật?

Câu 2: Tại sao việc tạo ra các mô và cơ quan chính xác là quan trọng trong phẫu thuật thẩm mỹ?