Giáo án và PPT Sinh học 11 kết nối Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

BÀI 20. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Nếu ngắt ngọn của một số loại cây rau như mùng tơi, rau đay… cây có còn sinh trưởng được nữa không? Tại sao?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu về đặc điểm và các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển ở thực vật

- GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung mục I.1 trong SGK trả lời các câu hỏi 1 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 131.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung mục I.2, quan sát và phân tích hình 20.1 – 20.4, thảo luận nhóm đôi hoàn thành phiếu học tập.

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu 1 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 131:

Quá trình sinh trưởng và phát triển ở thực vật có hai đặc điểm chính gồm:

+ Chỉ diễn ra ở các vị trí, nơi có sự xuất hiện của mô phân sinh như đỉnh thân, đỉnh cành, đỉnh rễ…

+ Diễn ra trong suốt đời sống của cây do hoạt động thường xuyên của các mô phân sinh.

- Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 131 (bên dưới).

⇨    Kết luận:

- Sinh trưởng và phát triển chỉ diễn ra ở các vị trí có mô phân sinh và trong suốt đời sống của cây.

- Sinh trưởng và phát triển của thực vật chịu ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài như nước, ánh sáng, nhiệt độ, chất khoáng.

Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 131

Hoạt động 2. Tìm hiểu về mô phân sinh, sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ (mỗi nhóm 4 – 5 HS) tìm hiểu thông tin mục II, quan sát, phân tích hình 20.5 – 20.7 trả lời câu 1 và 3 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133 bằng bảng nhóm.

- Đồng thời, GV yêu cầu các nhóm thảo luận và trả lời câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133.

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu 1 và 3 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133 (bên dưới).

- Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133:

+ Thân và rễ có mô phân sinh đỉnh, do vậy đây là hai cơ quan sinh trưởng không giới hạn. Việc này giúp rễ thích nghi với việc tìm kiếm nước và chất dinh dưỡng trong suốt đời sống của cây trồng, thân vươn cáo đón ánh sáng để quang hợp.

+ Lá sinh trưởng giới hạn vì lá thực hiện chức năng quang hợp, việc thay mới lá là cần thiết giúp làm mới bộ máy quang hợp từ đó duy trì và tăng khả năng tổng hợp chất hữu cơ.

⇨    Kết luận:

- Mô phân sinh là những tế bào chưa phân hóa, có khả năng phân chia. Gồm ba loại: mô phân sinh đỉnh, mô phân sinh lóng, mô phân sinh bên.

- Sinh trưởng sơ cấp là kết quả của sự phân chia tế bào của mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng.

- Sinh trưởng thứ cấp là kết quả của sự phân chia tế bào ở mô phân sinh bên.

Đáp án câu 1 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133:

Đáp án câu 3 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 133:

Hoạt động 3. Tìm hiểu về hormone thực vật

- HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Ngoài các yếu tố ngoại cảnh, yếu tố nào trong cơ thể thực vật sẽ điều tiết quá trình sinh trưởng và phát triển ở thực vật vật?

- Trên cơ sở đó GV yêu cầu HS trả lời câu 1, câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 137.

Sản phẩm dự kiến:

- Đáp án câu 1 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 137:

+ Hormone thực vật là các chất hữu cơ có hoạt tính sinh học cao, được tổng hợp với lượng nhỏ ở các cơ quan, bộ phận nhất định trong cây, tham gia điều tiết các hoạt động sống của thực vật.

+ Vai trò:

- Ở cấp độ tế bào: hormone điều tiết sự phân chia, dãn dài, trương nước… của tế bào.

- Ở cấp độ cơ thể: hormone kích thích hoặc ức chế các quá trình sinh trưởng, phát triển hoặc điều khiển các đáp ứng của thực vật với môi trường.

- Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 137 (bên dưới).

- Đáp án mục III.3 và III.4:

+ Tương quan chung là tương quan giữa hormone thuộc nhóm kích thích sinh trưởng với hormone thuộc nhóm ức chế sinh trưởng.

Ví dụ: Cây lúa được 3 tháng hormone kích thích sinh trưởng giảm dần, hormone ức chế tăng dần để cây lúa làm đòng, trổ bông.

+ Tương quan riêng là tương quan giữa hai hay nhiều loại hormone khác nhau cùng một nhóm hay khác nhóm.

Ví du: khi mùa đông lạnh giá, hormone auxin, ethylene và abscisic acid cùng tác động làm rụng lá để ngăn sự thoát hơi nước diễn ra ở lá…

+ Ví dụ về ứng dụng của hormone trong thực tiễn:

- Ethylene: kích thích ra hoa trái vụ ở xoài, dứa…

- Auxin: kích thích ra rễ của cành giâm, cành chiết… trong nhân giống vô tính.

- Gibberellin: tăng kích thước quả và tạo quả không hạt.

- Đáp án câu 3 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 137:

+ Để nâng cao hiệu quả tác động khi sử dụng hormone ngoại sinh, cần tuân thủ các nguyên tắc: đúng liều lượng, đúng nồng độ, đảm bảo tính đối kháng và sự phối hợp giữa các loại hormone.

⇨    Kết luận:

- Hormone thực vật là các chất hữu cơ có hoạt tính sinh học cao, có tác dụng điều tiết các quá trình sống trong cơ thể thực vật.

- Có 2 nhóm hormone:

+ Nhóm hormone kích thích sinh trưởng: auxin, gibberellin, cytokinin.

+ Nhóm hormone ức chế sinh trưởng: abscisic acid, ethylene.

- Quá trình sinh trưởng, phát triển được điều tiết bởi sự tác động phối hợp giữa các hormone.

Đáp án câu 2 hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 137

……

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Chất nào sau đây là sắc tố tiếp nhận ánh sáng trong phản ứng quang chu kì của thực vật?

A. Diệp lục b

B. Carotenoit

C. Phitocrom

D. Diệp lục a

Câu 2: Hoocmon thực vật có tính chuyên hóa: 

A. cao hơn hoocmon ở động vật bậc cao

B. thấp hơn hoocmon ở động vật bậc cao

C. vừa phải

D. không có tính chuyên hóa

Câu 3: Cho các loài thực vật sau: lúa mì, sen cạn, dâu tây. Những loài này

A. chỉ ra hoa khi có độ sáng nhỏ hơn 12 giờ/ngày

B. chỉ ra hoa khi có độ sáng lớn hơn 12 giờ/ngày

C. ra hoa không phụ thuộc vào ngoại cảnh

D. ra hoa khi thời gian chiếu sáng bằng thời gian tối

Câu 4: Sinh trưởng ở thực vật là quá trình: 

A. tăng chiều dài cơ thể

B. tăng về chiều ngang cơ thể

C. tăng về khối lượng cơ thể

D. tăng về khối lượng và kích thước cơ thể

Câu 5: Trong sản xuất nông nghiệp, người ta nhổ mạ lên rồi cấy nhằm mục đích: 

A. Giúp cây lúa đẻ nhánh tốt

B. Làm đứt đỉnh rễ giúp bộ rễ phát triển mạnh

C. Làm đất thoáng khí

D. Kìm hãm sự phát triển của lúa chống lốp đổ

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Những hormone sinh trưởng như gibberellin có thể được sử dụng để điều khiển thời gian và mức độ chín của trái cây như thế nào? Cho ví dụ minh họa?

Câu 2: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển của các loại cây trồng như lúa, ngô hay khoai tây?