Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 kết nối Bài 23: Luyện tập về dấu gạch ngang

BÀI 23: GIỚI THIỆU SÁCH DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÍ (3 tiết)

TIẾT 2: LUYỆN TỪ VÀ CÂU

A. KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Chuyền hoa khởi động trước khi vào tiết học: Người quản trò sẽ bắt nhịp một bài hát, cả lớp sẽ cùng hát theo và cùng chuyền bông hoa đi. Khi bài hát kết thúc, học sinh nào cầm bông hoa trên tay thì sẽ trả lời câu hỏi được giấu trong bông hoa. Nếu trả lời đúng sẽ nhận được quà. Nếu trả lời sai sẽ nhường quyền trả lời cho học sinh nào xung phong.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Củng cố lại kiến thức về công dụng của dấu gạch ngang 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu của BT1: Nêu công dụng của dấu gạch ngang trong mỗi trường hợp dưới đây: 

a. Thấy Ngô Thì Sĩ nhà nghèo, lại hay mượn sách vào ban đêm, các bạn hỏi cậu lấy đèn đâu mà đọc. Cậu vui vẻ chỉ lên mặt trăng:

– Đã có ngọn đèn lớn, ngọn đèn vĩnh cửu kia.

(Theo Tuệ An)

b. Việt Nam tự hào về Giáo sư Tạ Quang Bửu – nhà khoa học, nhà giáo dục đa tài, uyên bác.

(Gia Huy)

c. Theo hành trình Đại Tây Dương – Thái Bình Dương, đoàn thám hiểm đã thực hiện chuyến vòng quanh thế giới bằng đường biển.

(Ngọc Quảng)

d. Trong cuốn Sống một đời tựa biển khơi, các tác giả đã vẽ nên một đại dương với vô vàn sinh vật kì thú:

– San hô có muôn hình muôn dạng

– Cá hề và hải quỳ có màu sắc sặc sỡ

– Tôm gõ mõ tạo ra bản hợp xướng vang động biển khơi,….

(Theo Cao Sơn)

Kết luận:

a. Dấu gạch ngang dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp (– Đã có ngọn đèn lớn, ngọn đèn vĩnh cửu kia.). 

b. Dấu gạch ngang dùng để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích (– nhà khoa học, nhà giáo dục đa tài, uyên bác). 

c. Dấu gạch ngang dùng để nối các từ ngữ trong một liên danh (Đại Tây Dương – Thái Bình Dương). 

d. Dấu gạch ngang dùng để đánh dấu chuỗi liệt kê. (– San hô muôn hình muôn dạng – Cá hề và hải quỳ màu sắc sặc sỡ – Tôm gõ mõ tạo ra bản hợp xướng vang động biển khơi,...) 

2. Củng cố kiến thức về vị trí của dấu gạch ngang

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT2: Cần thêm dấu gạch ngang vào những vị trí nào trong đoạn văn dưới đây? 

Những trí tuệ vĩ đại bộ sách viết về một số nhà khoa học nổi tiếng thế giới gồm 5 cuốn. Các bạn nhỏ có thể tìm thấy nhiều thông tin thú vị trong mỗi cuốn sách nhỏ ấy: Tét-xla một kĩ sư điện người Mỹ đã phát minh ra dòng điện xoay chiều, Ma-ri Quy-ri người phụ nữ gốc Ba Lan đã khám phá ra chất phóng xạ.

(Theo Nguyễn Bảo Ngân)

Kết luận:

Những trí tuệ vĩ đại – bộ sách viết về một số nhà khoa học nổi tiếng thế giới – gồm 5 cuốn. Các bạn nhỏ có thể tìm thấy nhiều thông tin thú vị trong mỗi cuốn sách nhỏ ấy: Tét-xla – một kĩ sư điện người Mỹ – đã phát minh ra dòng điện xoay chiều, Ma-ri Quy-ri – người phụ nữ gốc Ba Lan – đã khám phá ra chất phóng xạ,...

3. Thực hành

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT3: Viết 1 – 2 câu có sử dụng dấu gạch ngang với một trong những công dụng sau: 

a. Đánh dấu các ý liệt kê. 

b. Nối các từ ngữ trong một liên danh. 

c. Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.