Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 kết nối Bài 25: Biện pháp điện từ, điệp ngữ

BÀI 25: TIẾNG ĐÀN BA-LA-LAI-CA TRÊN SÔNG ĐÀ (3 tiết)

TIẾT 2: LUYỆN TỪ VÀ CÂU

A. KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm đôi: Tìm các câu lặp lại nhiều lần trong bài thơ: Trăng ơi … từ đâu đến?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Hình thành khái niệm về biện pháp điệp từ, điệp ngữ

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu của BT1, BT2 dưới đây: 

Bài 1: Đọc bài ca dao dưới đây và trả lời câu hỏi: 

Người ta đi cấy lấy công

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề

Trông trời, trông đất, trông mây

Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm

Trông cho chân cứng đá mềm

Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng.

a. Từ trông được lặp lại mấy lần? 

b. Theo em, việc lặp lại đó có tác dụng gì? 

G: Nhấn mạnh người nông dân có nhiều nỗi lo về công việc đồng áng.  

Bài 2: Từ nào được lặp lại trong câu tục ngữ dưới đây? Việc lặp lại từ đó có tác dụng gì? 

Học ăn, học nói, học gói, học mở. 

Kết luận:

Bài 1: 

a. Từ trông được lặp lại 9 lần.

b. Theo em, việc lặp lại từ trông có tác dụng:

- Nhấn mạnh người nông dân có nhiều nỗi lo về công việc đồng áng.

- Nhấn mạnh người nông dân luôn phải vất vả, lo toan nhiều bề;

- Muốn nói thời tiết và những yếu tố khách quan làm cho người nông dân không đoán định trước được mùa màng, thu hoạch. 

Bài 2: 

Từ học được lặp lại. Việc lặp lại nhằm nhấn mạnh trong đời sống con người có nhiều thứ cần phải học hỏi. 

=> Nhờ dùng cách lặp từ mà lời khuyên răn của cha ông được nhấn mạnh, gây sự chú ý của người đọc. 

2. Thực hành kiến thức về biện pháp điệp từ, điệp ngữ

- GV giao nhiệm vụ cho HS đọc yêu cầu và làm  BT3, BT4? 

Kết luận:

Bài 3: 

a. Từ bỗng xuất hiện 4 lần. 

b. Tác dụng: Đáp án D (Nhấn mạnh sự ngỡ ngàng của chú gà con trước những điều mới mẻ).

=> Sử dụng từ điệp từ trong thơ tác dụng nhấn mạnh, làm diễn đạt thêm hay, gợi sự liên tưởng độc đáo.

Bài 4: 

a. Từ tre xuất hiện ở tất cả các câu trong đoạn. 

b. Tác dụng: Việc lặp lại từ tre nhằm làm nổi bật hình ảnh cây tre và giá trị, đóng góp của tre đối với người dân Việt Nam.

Ngoài ra: Từ được tác giả dùng lặp lại nhiều lần như giữ, anh hùng. Tác dụng: nhấn mạnh giá trị của cây tre trong việc giữ làng, giữ nước.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- - GV tổ chức trò chơi “Ai thông minh hơn học sinh lớp 5” yêu cầu HS thực hiện các nhiệm vụ hoàn thành các bài tập.

Đáp án gợi ý:

Đề bài 1: 

a. Ai dậy sớm… Đang chờ đón…

=> Nhấn mạnh ý dậy sớm; gợi cảm xúc hào hứng đến với thiên nhiên.

b. Mồ hôi mà đổ…

=> Nhấn mạnh giá trị to lớn của những giọt mồ hôi – sức lao động của con người.

Đề bài 2: 

- Những điệp ngữ trong đoạn thơ: nhớ, Người. 

- Tác dụng:

+ Gây ấn tượng đẹp đẽ và sâu sắc về Bác Hồ kính yêu (Người).

+ Gợi cảm xúc nhớ thương gắn bó da diết với Việt Bắc – nơi căn cứ địa của Cách mạng, nơi có những người dân sống rất chân tình và hết lòng chở che cho Cách mạng.

Đề bài 3: