PHẦN 7: SINH THÁI HỌC

CHƯƠNG 3: HỆ SINH THÁI, SINH QUYỂN VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

BÀI 45. DÒNG NĂNG LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI VÀ HIỆU SUẤT SINH THÁI

A. TRẮC NGHIỆM

1. NHẬN BIẾT (15 câu)

Câu 1: Quan mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng bị mất dần đi do

1. hô hấp
2. quang hợp
3. chất thải và các bộ phận rơi rụng
4. cả A và C

Câu 2: Hiệu suất sinh thái là tỉ lệ phần trăm (%)

1. năng lượng được tích lũy ở bậc dinh dưỡng thấp so với bậc dinh dưỡng cao liền kề
2. năng lượng được tích lũy ở mỗi bậc dinh dưỡng thấp so với năng lượng đầu vào của chuỗi thức ăn
3. chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng
4. năng lượng đầu vào so với đầu ra cuối cùng

Câu 3: Nhìn chung, trong các hệ sinh thái, khi chuyể từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao liền kề thì hiệu suất sử dụng năng lượng của bậc dinh dưỡng sau chỉ được khoảng

1. 15%       
2. 20%
3. 10%       
4. 30%

Câu 4: Trong một hệ sinh thái

1. năng lượng và vật chất đều đuoẹc truyền theo một chiều, không được tái sử dụng
2. năng lượng được truyền theo 1 chiều, còn vật chất theo chu trình sinh địa hóa
3. năng lượng được tái sử dụng, còn vật chất thì không được tái sử dụng
4. cả vật chất và năng lượng đều được truyền theo chu trình tuần hoàn khép kín

Câu 5:  Yếu tố quan trọng nhất quyết định tới năng suất sơ cấp trong đại dương là

1. nhiệt độ
2. oxi hòa tan
3. các chất dinh dưỡng
4. bức xạ mặt trời

Câu 6: Đặc điểm nào sau đây là đúng khi nói về dòng năng lượng trong hệ sinh thái?

1. Sinh vật đóng vai trò quan trọng nhất trong việc truyền năng lượng từ môi trường vô sinh vào chu trình dinh dưỡng là các sinh vật phân giải như vi khuẩn, nấm.
2. Năng lượng đực truyền trong hệ sinh thái theo chu trình tuần hoàn và được sử dụng trở lại.
3. Ở mỗi bậc dinh dưỡng, chỉ có khoảng 10% năng lượng truyền lên bậc dinh dưỡng cao hơn
4. Trong hệ sinh thái, năng lượng được truyền 1 chiều từ vi sinh vật qua các bậc dinh dưỡng tới sinh vật sản xuất rồi trở lại môi trường.

Câu 7: Phát biểu nào sau đây là không đúng đối với một hệ sinh thái?

1. Trong hệ sinh thái, sự biến đổi vật chất diễn ra theo chu trình
2. Trong hệ sinh thái, sự thất thoát năng lượng qua mỗi bậc dinh dưỡng là rất lớn
3. Trong hệ sinh thái, sự biến đổi năng lượng có tính tuần hoàn
4. Trong hệ sinh thái, càng lên bậc dinh dưỡng cao năng lượng càng giảm dần

Câu 8: Yếu tố quan trọng nhất quyết định tới năng suất sơ cấp trong đại dương là

1. nhiệt độ
2. oxi hòa tan
3. các chất dinh dưỡng
4. bức xạ mặt trời

Câu 9: Sản lượng sinh vật thứ cấp trong hệ sinh thái được tạo ra từ :

1. sinh vật tiêu thụ.
2. sinh vật sản xuất và sinh vật tiêu thụ.
3. sinh vật sản xuất.
4. sinh vật phân hủy.

Câu 10: Khi chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao hơn thì dòng năng lượng có hiện tượng gì?

1. Càng giảm.                                                                                        
2. Không thay đổi.
3. Càng tăng.                                                                                         
4. Tăng hoặc giảm tùy thuộc bậc dinh dưỡng.

Câu 11: rong một hệ sinh thái

1. năng lượng và vật chất đều đuoẹc truyền theo một chiều, không được tái sử dụng
2. năng lượng được truyền theo 1 chiều, còn vật chất theo chu trình sinh địa hóa
3. năng lượng được tái sử dụng, còn vật chất thì không được tái sử dụng
4. cả vật chất và năng lượng đều được truyền theo chu trình tuần hoàn khép kín

Câu 12: Trong hệ sinh thái, tất cả các dạng năng lượng được sinh vật hấp thụ cuối cùng đều:

1. chuyển cho các sinh vật phân giải.
2. sử dụng cho các hoạt động sống của sinh vật.
3. chuyển đến bậc dinh dưỡng tiếp theo.
4. giải phóng vào không gian dưới dạng nhiệt năng.

Câu 13:  Năng lượng khi đi qua các bậc dinh dưỡng trong chuỗi thức ăn:

1. được sử dụng lặp đi lặp lại nhiều lần.
2. chỉ được sử dụng một lần và mất đi dưới dạng nhiệt.
3. được sử dụng số lần tương ứng với số loài trong chuỗi thúc ăn.
4. được sử dụng tối thiểu 2 lần.

Câu 14: Qua mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng bị mất dần đi do

1. hô hấp
2. quang hợp
3. chất thải và các bộ phận rơi rụng
4. cả A và C

Câu 15: Số bậc dinh dưỡng ở một hệ sinh thái trên cạn thường không thể vượt quá bao nhiêu?

1. 6 bậc      
2. 5 bậc                         
3. 4 bậc                      
4. 7 bậc

2. THÔNG HIỂU (10 câu)

Câu 1: Nguyên nhân quyết định sự phân bố sinh khối của các bậc dinh dưỡng trong một hệ sinh thái theo dạng hình tháp do

1. sinh vật thuộc mắt xích phía trước là thức ăn của sinh vật thuộc mắt xích phía sau nên số lượng luôn phải lớn hơn
2. sinh vật thuộc mắt xích càng xa vị trí của sinh vật sản xuát thì có sinh khối trung bình càng nhỏ
3. sinh vật thuộc mắt xích phía sau phải sử dụng sinh vật thuộc mắt xích phía trước làm thức ăn, nên sinh khối của sinh vật dùng làm thức ăn phải lớn hơn nhiều lần
4. năng lượng qua mỗi bậc dinh dưỡng thường bị hao hụt dần

Câu 2: Giải thích nào dưới đây là không đúng khi cho rằng, năng lượng chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp, lên bậc dinh dưỡng cao liền kề của chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái bị mất đi trung bình tới 90% do

1. một phần không được sinh vật sử dụng
2. một phần do sinh vật thải ra dưới dạng trao đổi chất, bài tiết
3. một phần bị tiêu hao dưới dạng hô hấp của sinh vật
4. phần lớn năng lượng bức xạ khi vào hệ sinh thái bị phản xạ trở lại môi trường

Câu 3: Giải thích nào dưới đây là không đúng khi cho rằng, năng lượng chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp, lên bậc dinh dưỡng cao liền kề của chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái bị mất đi trung bình tới 90% do

1. một phần không được sinh vật sử dụng
2. một phần do sinh vật thải ra dưới dạng trao đổi chất, bài tiết
3. một phần bị tiêu hao dưới dạng hô hấp của sinh vật
4. phần lớn năng lượng bức xạ khi vào hệ sinh thái bị phản xạ trở lại môi trường

Câu 4: Sự khác biệt rõ rệt nhất về dòng năng lượng với dòng vật chất trong hệ sinh thái là: 

1. Các cơ thể sinh vật luôn luôn cần năng lượng, nhưng không phải lúc nào cũng cần chất dinh dưỡng
2. Vật chất được sử dụng lại, còn năng lượng thì không
3. Các cơ thể sinh vật luôn luôn cần chất dinh dưỡng, nhưng không phải lúc nào cũng cần năng lượng
4. Tổng năng lượng sinh ra luôn lớn hơn tổng sinh khối

Câu 5: Trong rừng, hổ không có vật ăn thịt chúng là do 

1. hổ có vuốt chân và răng rất sắc để chống lại kẻ thù.
2. hổ có sức mạnh không loài nào địch nổi.
3. hổ chạy rất nhanh, vật ăn thịt khác rất khó đuổi được.
4. hổ có số lượng ít, sản lượng thấp, không thể tạo nên một quần thể vật ăn thịt nó đủ số lượng tối thiểu để tồn tại.

Câu 6:  Trong các hệ sinh thái sau đây, hệ sinh thái nào có sản lượng sơ cấp tinh/ha lớn hơn và tại sao?

1. Đại dương mở vì tổng sinh khối của sinh vật tự dưỡng quang hợp lớn.
2. Rừng mưa nhiệt đới vì tổng sinh khối của sinh vật sản xuất lớn và sự đa dạng loài.
3. Rừng rụng lá ôn đới vì giai đoạn tăng trưởng cực kỳ nhanh chóng trong suốt mùa hè.
4. Đồng cỏ vì tổng sinh khối sinh vật sản xuất nhỏ do việc tiêu thụ của động vật ăn cỏ và phân hủy nhanh.

Câu 7: Trong hệ sinh thái, năng lượng được truyền từ mặt trời theo chiều nào sau đây?

1. Sinh vật này sang sinh vật khác và quay trở lại sinh vật ban đầu.
2. Sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường.
3. Môi trường vào sinh vật phân giải sau đó đến sinh vật sản xuất.
4. Sinh vật tiêu thụ vào sinh vật sản xuất và trở về môi trường.

Câu 8: Khi nói về sự trao đổi chất và dòng năng lượng trong hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây đúng?

1. Hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất lớn.
2. Sinh vật ở mắt xích càng xa sinh vật sản xuất thì sinh khối trung bình càng lớn.
3. Năng lượng được truyền một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường.
4. Năng lượng chủ yếu mất đi qua bài tiết, một phần nhỏ mất đi do hô hấp.

Câu 9: Sản lượng sinh vật thứ cấp lớn nhất mà con người có thể nhận được nằm ở bậc dinh dưỡng nào?

1. Vật dữ đầu bảng.
2. Những động vật gần với vật dữ đầu bảng.
3. Những động vật nằm ở bậc dinh dưỡng trung bình trong chuỗi thức ăn.
4. Những động vật ở những bậc dinh dưỡng gần với nguồn thức ăn sơ cấp.

Câu 10: Trong một hệ sinh thái trên cạn, nhóm sinh vật nào sau đây thường có tổng sinh khối lớn nhất?

1. Sinh vật tiêu thụ bậc 2
2. Sinh vật phân giải
3. Sinh vật sản xuất
4. Sinh vật tiêu thụ bậc 1

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1: Một quần xã có các sinh vật sau:

(1) Tảo lục đơn bào.

(2) Cá rô.

(3) Bèo hoa dâu.

(4) Tôm.

(5) Bèo Nhật Bản.

(6) Cá mè trắng.

(7) Rau muống.

(8) Cá trắm cỏ.

Trong các sinh vật trên, những sinh vật thuộc bậc dinh dưỡng cấp 1 là:

1. (3), (4), (7) và (8)
2. (1), (2), (6) và (8)
3. (2), (4), (5) và (6)
4. (1), (3), (5) và (7)

Câu 2: Có bao nhiêu phát biểu không đúng trong các phát biểu sau?

(1) Lưới thức ăn càng phức tạp thì hệ sinh thái càng ổn định.

(2) Luới thức ăn là 1 dãy các loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.

(3) Vai trò của chuỗi và lưới thức ăn là đảm bảo tính khéo kín trong hệ sinh thái.

(4) Hiệu suất sinh thái của dòng năng lượng trong các điểm khác nhau của chuỗi thức ăn là rất nhỏ.

1. 1     
2. 2
3. 3       
4. 4

Câu 3: Giả sử năng lượng đồng hóa của các sinh vật dị dưỡng trong 1 chuỗi thức ăn như sau:

Sinh vật tiêu thụ bậc 1: 1 500 000 kcal; Sinh vật tiêu thụ bậc 2: 180 000 kcal;

Sinh vật tiêu thụ bậc 3: 18 000 kcal; Sinh vật tiêu thụ bậc 4: 1 620 kcal

Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng cấp 3 với bậc dinh dưỡng cấp 2 và giữa dinh dưỡng cấp 4 với bậc dinh dưỡng cấp 3 trong chuỗi thức ăn trên lần lượt là

1. 10% và 9%
2. 12% và 10%
3. 9% và 10%
4. 10% và 12%

Câu 4: Biết năng lượng mặt trời chiếu xuống một hệ sinh thái là 9.10⁹ kcal. Năng lượng của sinh vật sản xuất là 45 x 10⁸ kcal. Năng lượng sinh vật tiêu thụ bậc 1 là 45.10⁷ kcal, của sinh vật tiêu thụ bậc 2 là 9.10⁷ kcal. Biết hiệu suất sinh thái của sinh vật tiêu thụ bậc 3 là 10%.

 Hiệu suất sinh thái của sinh vật tiêu thụ bậc 1, bậc 2 lần lượt là :

1. 10% và 20%   
2. 10% và 30%       
3. 20% và 30%                                              
4. 20% và 40%

Câu 5: Một chuỗi thức ăn gồm tảo, giáp xác và cá. Biết năng lượng bức xạ mặt trời chiếu xuống mặt nước đạt 3 triệu kcal/m2/ngày; tảo đồng hóa được 0,3% tổng năng lượng đó; giáp xác khai thác 40% năng lượng của tảo; cá khai thác được 0,0015 năng lượng của giáp xác. Năng lượng mà cá khai thác được từ giáp xác là bao nhiêu nhiêu?

1. 5,4 cal/m²/ngày.     
2. 3600 cal/m²/ngày
3. 5,4 kcal/m²/ngày     
4. 3600 kcal/m²/ngày.

Câu 6: Sử dụng chuỗi thức ăn sau để xác định hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng thứ 3 so với bạc dinh dưỡng thứ 2 là: Sinh vật sản xuất (2,1.10⁶ calo) → sinh vật tiêu thụ bậc 1 (1,2.10⁴ calo) → sinh vật tiêu thụ bậc 2 (1,1.10² calo) → sinh vật tiêu thụ bậc 3 (0,5.10² calo)

A.0,57%    

B.0,0052%     

C.45,5%     

D.0,92%

Câu 7: Trong các phát biểu dưới đây, có bao nhiêu phát biểu đúng khi nói về điểm giống nhau giữa chu trình vật chất và dòng năng lượng trong hệ sinh thái?

1. Luân chuyển trong quần xã thông qua chuỗi thức ăn và lưới thức ăn.
2. Đi vào quần xã thông qua sinh vật sản xuất.

III. Trả lại môi truongThông qua các vi khuẩn phân phân hủy các chất thải bả, các xác chết của sinh vật.

1. Quá trình trao đổi giữa quần xã và môi trường vô cơ tạo thành vòng tuần hoàn hở.
2. 1     
3. 4     
4. 2     
5. 3

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Giả sử năng lượng đồng hóa của các sinh vật dị dưỡng trong 1 chuỗi thức ăn như sau:

Sinh vật tiêu thụ bậc 1: 1 500 000 kcal; Sinh vật tiêu thụ bậc 2: 180 000 kcal;

Sinh vật tiêu thụ bậc 3: 18 000 kcal; Sinh vật tiêu thụ bậc 4: 1 620 kcal

Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng cấp 3 với bậc dinh dưỡng cấp 2 và giữa dinh dưỡng cấp 4 với bậc dinh dưỡng cấp 3 trong chuỗi thức ăn trên lần lượt là

1. 10% và 9%
2. 12% và 10%
3. 9% và 10%
4. 10% và 12%

Câu 2:  Khi nghiên cứu 4 loài sinh vật thuộc 1 chuỗi thức ăn trong 1 quần xã sinh vật, người ta thu được số liệu dưới đây:

Dòng năng lượng đi qua chuỗi này có nhiều khả năng sẽ là

1. 2 → 3 → 1 → 4
2. 1 → 3 → 2 → 4
3. 4 → 2 → 1 → 3
4. 4 → 1 → 2 → 3

Câu 3:  Ở một vùng biển, năng lượng bức xạ chiếu xuống mặt nước đạt đến 3 triệu kcal/m²/ngày. Tảo silic chỉ đồng hóa được 3% tổng năng lượng đó. Giáp xác trong hồ khai thác được 40% năng lượng tích lũy trong tảo; cá ăn giáp xác khai thác được 0,15% năng lượng cua giáp xác. Hiệu suất sử dụng năng lượng của bậc dinh dưỡng cuối cùng so với tổng năng lượng ban đầu là

1. 0,00018%       
2. 0,18%
3. 0,0018%       
4. 0,018%