Câu hỏi tự luận lịch sử 6 chân trời sáng tạo Bài 20: Vương quốc cổ Champa từ thế kỉ II đến thế kỉ X

CHƯƠNG 5: VIỆT NAM TỪ KHOẢNG THẾ KỈ VII TCN

ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ X

BÀI 20: VƯƠNG QUỐC CHĂM- PA TỪ THẾ KỈ II ĐẾN THẾ KỈ X

I. NHẬN BIẾT

Câu 1: Sự kiện dẫn đến Vương quốc Chăm-pa được thành lập?

Trả lời:

Sự kiện dẫn đến Vương quốc Chăm-pa được thành lập:

- Cuối thế kỉ II, sau cuộc khởi nghĩa năm 192 ở huyện Tượng Lâm (Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định ngày nay) thuộc quận Nhật Nam chống lại nhà Hán.

- Một thủ lĩnh người địa phương tên là Khu Liên đã lãnh đạo nhân dân đánh phá châu thành, giết thứ sử Hán, giành quyền tự chủ, lập nước với tên gọi ban đầu là Lâm Ấp. Vương quốc Chăm-pa thành lập. Kinh đô Sin-ha-pu-ra (Duy Xuyên, Quảng Nam).

Câu 2: Từ thế kỉ III đến đầu thế kỉ VIII, Vương quốc Chăm-pa có sự phân bố vị trí như thế nào?

Trả lời:

Từ thế kỉ III đến đầu thế kỉ VIII, Vương quốc Chăm-pa có sự phân bố vị trí: Vương quốc Chăm-pa trải qua ba vương triều. Các trung tâm quan trọng của vương quốc gắn với những vùng địa lí khác nhau của miền Trung. Kinh đô về phía nam. Tên kinh đô Vi-ra-pu-ra (Phan Rang, Ninh Thuận).

II. THÔNG HIỂU

Câu 1: Cuối thế kỉ IX, Vương Quốc Chăm-pa có sự thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Cuối thế kỉ IX, Vương Quốc Chăm-pa có sự thay đổi: lãnh thổ Chăm-pa mở rộng nhất, bao gồm toàn bộ vùng ven biển, trải dài từ dãy Hoành Sơn (Hà Tĩnh) đến sông Dinh (Ninh Thuận). Chuyển kinh đô về phía bắc. Tên kinh đô In-đra-pu-ra (Thăng Bình, Quảng Nam).

Câu 2: Từ sau thế kỉ X, em hãy cho biết tình hình của Vương quốc Chăm-pa?

Trả lời:

Từ sau thế kỉ X: Chăm-pa tiếp tục phát triển và từng bước được sáp nhập, trở thành một bộ phận của đất nước Việt Nam. Chuyển kinh đô về Vi-giay-a (Bình Định).

Câu 3: Hoạt động kinh tế của Chăm-pa diễn ra như thế nào?

Trả lời:

Về kinh tế:

- Nông nghiệp:

+ Hoạt động chủ yếu là sản xuất nông nghiệp trồng lúa nước.

+ Người Chăm cổ biết sử dụng công cụ bằng sắt và sử dụng trâu, bò để kéo cày.

+ Họ sáng tạo ra xe guồng nước để đưa nước từ sông, suối lên ruộng.

+ Họ còn biết trồng các loại cây ăn quả (cam, dừa, mít) và các loại cây khác.

- Thủ công nghiệp: Làm gốm, xây dựng, khai thác lâm sản, đóng thuyền, đánh bắt cá...

- Buôn bán:

+ Là cầu nối trao đổi, buôn bán thường xuyên với thương nhân các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Ả Rập.

+ Một số lái buôn Chăm còn kiêm cả nghề cướp biển và buôn bán nô lệ.

Câu 4: Em có nhận xét về xã hội của Chăm-pa?

Trả lời:

Về xã hội:

- Vua là “đấng tối cao” đứng đầu nhà nước.

- Bộ máy nhà nước được tổ chức từ trung ương đến địa phương (gồm các châu, huyện, làng).

- Xã hội có sự phân chia giàu, nghèo với các tầng lớp chính: tăng lữ, quý tộc, nông dân, dân tự do, nô lệ.

Câu 5: Em hãy cho biết một số thành tựu của văn hóa Chăm-pa?

Trả lời:

Thành tựu văn hóa:

- Chữ viết: Dựa vào chữ viết cổ của người Ấn Độ, từ thế kỉ IV, cư dân Chăm-pa đã sáng tạo ra chữ viết riêng, gọi là chữ Chăm cổ.

- Về tín ngưỡng, tôn giáo:

+ Cư dân Chăm-pa thờ tín ngưỡng đa thần (thần Núi, thần Nước, thần Lúa, thần Biển,...) và du nhập các tôn giáo từ bên ngoài (Phật giáo, Hin-đu giáo,...).

+ Các thành tựu văn hóa khác đều mang đậm dấu ấn của tín ngưỡng, tôn giáo này.

Qua

- Về kiến trúc, điêu khắc: Cư dân Chăm-pa xây dựng nhiều đền, tháp thờ thần, Phật như Thánh địa Mỹ Sơn, Phật viện Đồng Dương (Quảng Nam)...

- Về lễ hội: Cư dân Chăm-pa thường gắn với đời sống hiện thực và các sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo. Trong lễ hội, cúng tế và âm nhạc truyền thống là phần không thể thiếu.

III. VẬN DỤNG

Câu 1: Thành tựu văn hóa đặc sắc nhất của Chăm-pa là gì?

Trả lời:

Thành tựu văn hoá đặc sắc nhất của Chăm-pa:

- Là nghệ thuật với các công trình như tháp Chăm và Thánh địa Mĩ Sơn.

- Các công trình này thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của người Chăm, thể hiện sự lao động cần cù, sáng tạo của nhân dân Chăm-pa.

- Những công trình này đã được công nhận là Di sản văn hoá thế giới.

Câu 2: Thành tựu về kinh tế, văn hóa của người Chăm có điểm giống và khác với kinh tế và văn hóa người Việt cổ?

Trả lời:

• Giống nhau:

- Về kinh tế:

+ Nông nghiệp trồng lúa nước, trồng lúa một năm 2 vụ.

+ Biết sử dụng công cụ sắt và sức kéo của trâu bò.

- Về văn hoá: Có truyền thống ăn trầu cau.

• Khác nhau:

- Về kinh tế:

+ Cư dân Chăm-pa làm ruộng bậc thang.

+ Sáng tạo ra xe guồng nước đưa nước vào tưới ruộng.

- Văn hóa:

+ Cư dân Chăm-pa có tục hoả táng người chết.

+ Họ theo đạo Bà La Môn.

IV. VẬN DỤNG CAO

Câu 1: Qua việc sưu tầm tài liệu, em hãy mô tả lại khu di tích thánh địa Mỹ Sơn của Vương quốc Chăm-pa về vị trí địa lí, mục đích xây dựng, quá trình xây dựng, kĩ thuật xây dựng và kiến trúc?

Trả lời:

- Về vị trí địa lí: Khu di tích Thánh địa Mỹ Sơn nằm ở làng Mỹ Sơn, xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, cách thành phố Đà Nẵng hiện nay khoảng 70 km.

- Về mục đích xây dựng: Vương quốc Chăm-pa là một quốc gia chịu ảnh hưởng rất lớn của nền văn minh Ấn Độ thời cổ đại. Shiva là vị thần được tôn thờ tại Vương quốc Chăm-pa. Đền thờ tại Thánh địa Mỹ Sơn được các vương triều Chăm-pa xây dựng nhằm mục đích để thờ thần Shiva.

- Về quá trình xây dựng:

+ Thánh địa Mỹ Sơn được xây dựng từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ XIII (9 thế kỉ), là trung tâm tôn giáo tập trung vương quyền và thần quyền của vương quốc Chăm-pa gần 1000 năm, khoảng thời gian mà các vị vua đã dâng lên thần linh những đền tháp tuyệt mĩ, cũng là cách để ghi công đức của mình.

- Về kĩ thuật xây dựng và điêu khắc:

+ Hầu hết các đền tháp và công trình phụ ở đây đều được xây dựng bằng gạch với trình độ kĩ thuật rất tinh xảo. Các mô típ trang trí hoa văn trên các trụ đá cùng với những tượng tròn và phù điêu sa thạch được chạm khắc dựa theo các thân thoại An Độ giáo. Sự kết hợp hài hòa với những ngoài tháp đã tạo cho quần thể đền tháp Mỹ

mô típ chạm trổ tinh xảo trên các mảng tường gạch ngoài tháp đã tạo cho quần thể đền tháp Mỹ Sơn vẻ hoàn mĩ và sinh động. 

+ Ngay từ buổi đầu, gần như các nghệ sĩ Chăm học cách trang trí mĩ thuật và thực hiện nó theo phong cách của người Ấn Độ. Về sau, tính bản địa dần được thể hiện. Qua giao tiếp với các nền văn minh khác và sự tiếp nhận có chọn lọc của các nghệ sĩ Chăm-pa, đền tháp Mỹ Sơn mang những đường nét kiến trúc của các thời kì khác nhau thể hiện các luồng văn hóa mà họ tiếp nhận được. Tuy chỉ là những công trình kiến trúc xây dựng có kích thước vừa và nhỏ, nhưng kiến trúc của Mỹ Sơn đã chắt lọc được những tinh hoa văn hóa của các nước, với sự kết hợp giữa kĩ thuật kiến trúc và nghệ thuật trang trí, người Chăm-pa cổ đã tạo cho các đền tháp một vẻ uy nghiêm và kì bí.

Câu 2: Giá trị nghệ thuật mà khu di tích thánh địa Mỹ Sơn đã đem lại?

Trả lời:

Về giá trị nghệ thuật:

- Giá trị của đền tháp Mỹ Sơn đã được các nha khảo cổ, các sư gia và các học gia đánh giá là tuyệt tác về xây dựng của thời đại, cả về phương diện kĩ thuật và điêu khắc. Đây là những công trình độc đáo có một không hai ở Đông Nam Á, là điển hình nổi bật về sự giao lưu văn hóa với sự hội nhập vào văn hóa bản địa cùng những ảnh hưởng bên ngoài, đặc biệt là nghệ thuật và kiến trúc từ lục địa Ấn Độ. Khu thánh địa Mỹ Sơn còn phản ánh sinh động vai trò của Vương quốc Chăm-pa trong lịch sử văn hóa và chính trị của khu vực Đông Nam Á.

- Chính vì vậy, đến năm 1999, khu di tích thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.